Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Attila (410 SCN – 453 SCN) là lãnh đạo của đế chế người Hung, người đã chỉ huy người Hung và những dân tộc lệ thuộc của họ trong bốn cuộc tấn công lớn, gồm hai lần tấn công phía đông và hai lần khác vào phía tây của đế chế La Mã.
Attila cai trị đế chế người Hung từ năm 440 đến năm 453 SCN, ban đầu cùng với anh trai là Bleda, sau đó ông sát hại Bleda để độc tôn ngôi vị. Một ghi chép từ quan sát trực tiếp về Attila của nhà sử học người La Mã Priscus cho thấy ông là một người thông minh và rất giản dị trong cách ăn mặc, dù cũng có thể nổi cơn thịnh nộ bất cứ lúc nào.
Attila cai trị ở đỉnh cao quyền lực của đế chế người Hung khi người Hung kiểm soát nhiều dân tộc German láng giềng của đế chế La Mã như: Goth, Gepids, Rugi, Heruli và các dân tộc khác. Ông đã khởi động chiến tranh từ Đại Đồng bằng Hungary trong hai chiến dịch lớn để chống lại đế chế Đông La Mã vào năm 442 và 447 SCN, chiếm nhiều thành phố lớn ở khu vực Balkan và đánh bại các đội quân của đế quốc này trong các trận chiến mở.
Ngoài số chiến lợi phẩm khổng lồ mà ông thu được còn có 907 kg vàng cống nạp hằng năm của Constantinople. Sự giàu có này đã được thể hiện trong một loạt ngôi mộ xa hoa thời đế chế người Hung được tìm thấy ở Trung Âu. Năm 451 và 452 SCN, Attila hướng về phía tây, lần lượt tấn công xứ Gaul và Ý. Một lần nữa, các cuộc chiến này không nhằm mục tiêu chinh phạt mà để cướp bóc của cải. Tuy nhiên, cả hai cuộc chiến đều không hoàn toàn thắng lợi.
Attila đã rút lui khỏi xứ Gaul sau khi bại trận ở Đồng bằng Catalaunia và rút lui khỏi Ý sau khi quân đội của ông bị tàn phá bởi dịch bệnh. Năm 453 SCN, giữa những ngày lễ cưới của ông đang diễn ra, Attila đã mất vì xuất huyết vào đêm cuối cùng.
Khi ông qua đời, những người con trai của ông đã tranh chấp nhau quyền kế vị, và các dân tộc German lệ thuộc đã nhân cơ hội này giành độc lập. Điều này đã khiến sức mạnh của đế chế người Hung lụi tàn, và năm 469 SCN, người con trai duy nhất còn sống của Attila là Hernac đã tới tị nạn ở Đông La Mã.
