Nguồn: Aleksandr Solzhenitsyn wins the Nobel Prize in Literature, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1970, một trong những nhà văn đương đại nổi tiếng nhất nước Nga, Aleksandr Solzhenitsyn, đã đoạt giải Nobel Văn học.
Sinh năm 1918 tại Liên Xô, Solzhenitsyn là nhà văn và nhà phê bình hàng đầu về sự áp bức nội bộ ở Liên Xô. Bị bắt vào năm 1945 vì dám chỉ trích chế độ Stalin, ông đã phải thụ án 8 năm trong các nhà tù và trại lao động. Khi được thả vào năm 1953, ông bị đưa đi “lưu vong nội bộ” ở phần đất châu Á của Nga. Sau cái chết của Stalin, Solzhenitsyn được trả tự do và bắt đầu lại công việc viết lách.
Ấn phẩm đầu tiên của ông, One Day in the Life of Ivan Denisovich (1963), được xuất bản trong bầu không khí đã bớt đàn áp hơn dưới thời Nikita Khrushchev (1955-1964). Cuốn sách được đón nhận rộng rãi ở cả Liên Xô lẫn phương Tây, và những lời chỉ trích gay gắt của nó đối với sự đàn áp của chế độ Stalin đã đem đến cái nhìn sâu sắc về hệ thống Xô Viết.
Tuy nhiên, cuối cùng thì các quan chức Liên Xô vẫn ra lệnh kiểm duyệt với Solzhenitsyn và nhiều nghệ sĩ khác, và do đó các tác phẩm của ông phải được bí mật đem ra khỏi đất nước nếu muốn xuất bản. Những tác phẩm này bao gồm Cancer Ward (1968) và bộ sách ba tập đồ sộ The Gulag Archipelago, 1918-1956 (1973-1978).
Chính phủ Liên Xô thể hiện sự không hài lòng của mình đối với Solzhenitsyn bằng cách ngăn cản ông nhận giải Nobel vào năm 1970. Năm 1974, ông bị trục xuất khỏi Liên Xô vì tội phản quốc và đã chuyển đến sống tại Mỹ. Mặc dù được tôn vinh như một biểu tượng chống cộng, Solzhenitsyn cũng cực kỳ phê phán nhiều khía cạnh của xã hội Mỹ; đặc biệt là cái mà ông gọi là chủ nghĩa vật chất không ngừng của nước này.
Ông trở lại Nga vào năm 1994 và qua đời vì trụy tim tại Moskva vào ngày 03/08/2008, thọ 89 tuổi.
