Nguồn: Smallpox is officially declared eradicated, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1979, một ủy ban các nhà khoa học tuyên bố rằng bệnh đậu mùa đã bị tiêu diệt hoàn toàn. Căn bệnh khiến 30% số người mắc có nguy cơ tử vong này là căn bệnh truyền nhiễm ở người duy nhất chính thức bị tiêu diệt.
Một thứ bệnh tương tự như đậu mùa đã tàn phá nhân loại suốt hàng nghìn năm, với trường hợp nhiễm bệnh sớm nhất được ghi nhận trong các tài liệu của Ấn Độ từ thế kỷ 2 TCN. Người ta tin rằng Pharaoh Ai Cập Ramses V đã chết vì bệnh đậu mùa vào năm 1145 TCN. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy virus đậu mùa dường như chỉ mới xuất hiện năm 1580 SCN. Ngoài ra, một kiểu tiêm chủng – đưa một lượng nhỏ virus vào cơ thể nhằm gây bệnh nhẹ, từ đó phát triển khả năng miễn dịch — đã phổ biến tại Trung Quốc vào thế kỷ 16.
Đã không có mô tả nào về căn bệnh giống như đậu mùa ở châu Mỹ trước khi thực dân châu Âu xuất hiện, và việc đậu mùa theo chân người châu Âu tới châu Mỹ đã trở thành một trong những nhân tố chính khiến nhiều bộ tộc bản địa ở Bắc, Nam và Trung Mỹ phải khuất phục và gần như bị xóa sổ. Đậu mùa là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở châu Âu vào thế kỷ 18, khởi đầu cho nhiều cuộc thử nghiệm tiêm chủng. Năm 1796, nhà khoa học người Anh Edward Jenner đã phát hiện ra một loại vaccine. Không giống với các loại chủng ngừa khác, vaccine của Jenner được bào chế từ “đậu mùa ở bò” và không có nguy cơ lây nhiễm.
Nhiều quốc gia châu Âu và các tiểu bang của Mỹ sau đó yêu cầu bắt buộc tiêm phòng cho trẻ sơ sinh và các ca bệnh đậu mùa đã giảm dần trong thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. So với các bệnh dịch khác, chẳng hạn như bại liệt hoặc sốt rét, việc diệt trừ bệnh đậu mùa tương đối đơn giản vì virus chỉ sống trong cơ thể người, nên tiêm phòng cho người là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn bệnh lây lan; hơn nữa, các triệu chứng của đậu mùa cũng xuất hiện từ rất sớm, giúp dễ dàng xác định và cách ly ổ dịch.
Bắt đầu từ năm 1967, Tổ chức Y tế Thế giới đã tiến hành một nỗ lực toàn cầu nhằm xác định và dập tắt các đợt bùng phát đậu mùa cuối cùng còn sót lại. Đến giữa thập niên 1970, căn bệnh chỉ còn xuất hiện ở vùng Sừng châu Phi và Tiểu lục địa Ấn Độ. Trường hợp mắc bệnh tự nhiên cuối cùng được ghi nhận tại Somalia vào năm 1977. Hai năm sau, các bác sĩ tuyên bố căn bệnh đã bị xóa sổ. Việc tiêu diệt bệnh đậu mùa là một trong những thành công lớn trong lịch sử khoa học và y học.
