07/05/1763: Tù trưởng Pontiac nổi dậy chống lại người Anh

Nguồn: Ottawa Chief Pontiac’s Rebellion against the British begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1763, Cuộc nổi dậy của Tù trưởng Pontiac (Pontiac’s Rebellion) đã nổ ra khi một liên minh chiến binh người Mỹ bản địa dưới quyền Tù trưởng Pontiac của tộc Ottawa tấn công binh lính Anh đóng tại Detroit. Sau khi không thể chiếm được pháo đài ngay trong đợt tấn công đầu tiên, lực lượng của Pontiac, gồm các chiến binh Ottawa và được tăng cường bởi các bộ tộc Wyandot, Ojibwa và Potawatami, đã thực hiện một cuộc bao vây kéo dài hàng tháng.

Khi Chiến tranh giữa Pháp và người Mỹ bản địa kết thúc vào đầu những năm 1760, các bộ lạc sống trên lãnh thổ cũ của Pháp đã sớm nhận ra chính quyền mới của người Anh còn kém thân thiện hơn nhiều so với người Pháp. Năm 1762, Pontiac đã tập hợp lực lượng ủng hộ từ mọi bộ tộc, trải dài từ Hồ Superior đến hạ lưu sông Mississippi, tham gia một chiến dịch chung nhằm trục xuất người Anh khỏi những vùng đất trước đây do Pháp chiếm đóng. Theo kế hoạch của Pontiac, mỗi bộ tộc sẽ chiếm lấy pháo đài gần nhất và sau đó hợp lực để quét sạch các khu định cư vốn không được bảo vệ.

Sang tháng 4, Pontiac đã triệu tập một hội đồng chiến tranh trên bờ sông Ecorse gần Detroit. Hội đồng quyết định rằng Pontiac và các chiến binh dưới quyền ông sẽ tiếp cận pháo đài của Anh tại Detroit, lấy lý do đàm phán một hiệp ước hòa bình, rồi bất ngờ cưỡng chiếm kho vũ khí ở đó. Tuy nhiên, Thiếu tá Anh Henry Gladwin đã biết trước âm mưu này, và lính Anh đã sẵn sàng khi Pontiac đến vào đầu tháng 5, khiến vị tù trưởng phải bắt đầu một cuộc bao vây. Cùng lúc đó, các đồng minh của ông ở Pennsylvania cũng bắt đầu cuộc bao vây Pháo đài Pitt, trong khi các bộ lạc khác, chẳng hạn như Delaware, Shawnee, và Seneca, chuẩn bị tiến đánh các pháo đài và tiền đồn khác nhau của Anh ở Michigan, New York, Pennsylvania, Maryland, và Virginia.

Ngày 31/07, một đoàn lính tiếp viện của Anh tấn công trại của Pontiac nhưng đã chịu tổn thất nặng nề và bị đẩy lùi trong Trận Bloody Run. Tuy nhiên, họ đã thành công trong việc cung cấp quân tiếp viện và vật tư cho pháo đài ở Detroit, nhờ đó mà pháo đài có thể cầm cự, chống lại người Mỹ bản địa đến tận mùa thu. Tương tự, các pháo đài chính ở Pitt và Niagara vẫn được giữ vững, nhưng liên minh bộ lạc đã chiếm được tám vị trí khác. Tại các pháo đài bị chiếm này, các đơn vị đồn trú đã bị xóa sổ, các đoàn cứu viện bị đẩy lùi, và các khu định cư gần đó bị phá hủy.

Mùa xuân năm 1764, hai đội quân của Anh đã được gửi đi, một đến Pennsylvania và Ohio dưới sự chỉ huy của Đại tá Bouquet, và nhóm còn lại đến Ngũ Đại Hồ dưới sự chỉ huy của Đại tá John Bradstreet. Chiến dịch của Bouquet đã gặt hái thành công, những người Delaware và Shawnee bị buộc phải xin hàng, phá vỡ liên minh của Pontiac. Thất bại trong việc thuyết phục các bộ lạc miền tây tham gia cuộc nổi dậy của mình và thiếu sự ủng hộ từ người Pháp, Pontiac cuối cùng phải chấp nhận ký một hiệp ước với người Anh vào năm 1766. Năm 1769, ông bị một người thuộc tộc Peoria sát hại khi đến thăm Illinois. Cái chết của ông đã châm ngòi cho chiến tranh dữ dội giữa các bộ tộc, và người Peorias gần như đã bị xóa sổ.