Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Kết quả cho đến nay của cuộc bầu cử giữa kỳ của Mỹ cho thấy đảng Dân chủ có nhiều cơ hội kiểm soát Thượng viện. Trong đó, cuộc đua sít sao ở Georgia sẽ phải tổ chức vòng hai vào tháng 12. Nếu muốn đạt đa số, đảng Cộng hòa cần giành được bốn trên năm ghế chưa có kết quả. Còn ở Hạ viện, dù quyền kiểm soát sẽ chuyển từ đảng Dân chủ sang Cộng hòa, kết quả cho thấy không có bất kỳ “làn sóng đỏ” nào như nhiều người dự đoán.
Bên cạnh đó là các cuộc đua thống đốc. Ở Florida, Ron DeSantis của đảng Cộng hòa (một người có thể sẽ trở thành đối thủ của ông Trump vào năm 2024) dễ dàng thắng nhiệm kỳ thứ hai. Đương kim thống đốc Greg Abbott của Texas đánh bại ứng viên Dân chủ Beto O’Rourke, trong khi Brian Kemp, thống đốc Cộng hòa của Georgia, đánh bại Stacey Abrams, một ngôi sao của phe Dân chủ. Còn ở Pennsylvania, ứng viên Dân chủ Josh Shapiro đánh bại Doug Mastriano, một người không công nhận kết quả bầu cử năm 2020, để trở thành tân thống đốc. Maura Healey lấy lại Massachusetts cho đảng Dân chủ và Kathy Hochul tiếp tục làm thống đốc New York.
Bộ trưởng quốc phòng Nga ra lệnh cho quân đội rút khỏi thành phố Kherson của Ukraine, thành phố tỉnh lỵ duy nhất mà Nga chiếm được kể từ đầu cuộc xâm lược. Quân Ukraine đã tiến công tỉnh Kherson suốt nhiều tháng qua, và đã tiến sát thành phố vào thứ Tư. Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết có “giao tranh dữ dội” trên chiến tuyến.
Meta, công ty mẹ của Facebook, đã gửi thư sa thải cho 11.000 nhân viên (13% tổng lực lượng lao động). Giá trị thị trường của công ty đã giảm 73% trong năm nay. Trong thư, nhà sáng lập và CEO Mark Zuckerberg cho biết tăng trưởng doanh thu trong thời kỳ đại dịch đã không kéo dài như ông từng mong đợi. Từ giờ Meta sẽ tập trung vào “các lĩnh vực tăng trưởng” bao gồm công cụ khám phá AI, nền tảng quảng cáo và kinh doanh, cũng như metaverse.
Ủy ban châu Âu đề xuất thay đổi các quy tắc tài khóa của EU để cho phép các chính phủ đàm phán riêng về kế hoạch giảm nợ của mình. Theo quy định hiện hành, các nước phải giảm nợ công quá mức theo một công thức chung. Nếu được thông qua, thay đổi này sẽ giúp các nước mắc nợ nhiều, như Ý, không phải thực hiện các biện pháp thắt lưng buộc bụng phi thực tế. Nhưng các nước ít nợ hơn, như Đức, lo ngại các chính phủ muốn chi tiêu nhiều sẽ khai thác quy tắc linh hoạt này.
Các nhà đàm phán EU đồng ý với một đạo luật áp dụng mục tiêu giảm phát thải nghiêm ngặt hơn cho các lĩnh vực kinh doanh không nằm trong hệ thống thương mại khí thải của khối. Được ký vào tối muộn thứ Ba, thỏa thuận này ảnh hưởng đến nhiều ngành khác nhau bao gồm vận tải đường bộ và nông nghiệp. Trong khi đó ở Ai Cập, COP27 chứng kiến các cuộc biểu tình đầu tiên khi các nhà hoạt động kêu gọi chấm dứt tài trợ cho nhiên liệu hóa thạch.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế tạm thời chấp thuận một chương trình trị giá 4,5 tỷ đô la để hỗ trợ cho kinh tế Bangladesh. Bangladesh tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây, nhưng bị ảnh hưởng nặng nề bởi lạm phát tăng cao và nhu cầu hàng may mặc xuất khẩu giảm. Đây là nước thứ ba ở Nam Á đạt được thỏa thuận với IMF trong năm nay, sau Pakistan và Sri Lanka.
Con số trong ngày: 770 triệu USD, là giá trị xuất khẩu tóc người của Ấn Độ trong năm ngoái, gấp đôi năm 2020.
TIÊU ĐIỂM
Sơ bộ tác động của bầu cử giữa kỳ Mỹ
Trong khi các thùng phiếu tiếp tục được kiểm, đảng Cộng hòa gần như chắc chắn sẽ thắng sát nút ở Hạ viện, còn quyền kiểm soát Thượng viện sẽ được quyết định trong những tuần tới. Nhìn chung kết quả sít sao hơn so với dự đoán. Nhưng ngoài ra có một số điểm nổi bật.
Một Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ ít làm luật hơn và tổ chức nhiều phiên điều trần được truyền hình hơn. Trừ khi đảng Dân chủ nâng trần nợ công trong hai tháng tới, đảng Cộng hòa có thể sẽ dùng xếp hạng tín nhiệm của Mỹ (và nền kinh tế toàn cầu) để buộc phe Dân chủ phải cắt giảm chi tiêu. Ngoài ra nó cũng sẽ mang lại quyền lực cho phe cực hữu của đảng, tạo ra nhiều cơn đau đầu cho Kevin McCarthy, tân chủ tịch Hạ viện.
Song kết quả cho thấy đảng Cộng hòa nên kiềm chế luận điệu chống phá thai, sau khi cử tri trừng phạt họ để bảo vệ quyền sinh sản. Cuối cùng, kết quả cho thấy bầu cử tổng thống 2024 sẽ nhiều tính cạnh tranh từ trong nội bộ của chính đảng Cộng hòa. Hôm qua rõ ràng là một đêm tồi tệ của Donald Trump khi một số ứng viên nổi bật do ông đưa lên không thể hiện được như mong đợi. Nhưng nó lại là đêm tốt lành cho đối thủ nổi bật nhất của ông, Ron DeSantis, người đã được bầu lại làm thống đốc Florida với cách biệt lớn hơn nhiều so với dự đoán.
… và hàm ý cho môi trường kinh doanh
Doanh nghiệp Mỹ thích hai đảng có kết quả ngang ngửa nhau. Do đó cho dù Đảng Cộng hòa có kết quả tệ hơn dự kiến trong cuộc bầu cử giữa kỳ, và giả dụ họ giành được Hạ viện, các chủ doanh nghiệp cũng sẽ không bối rối. Chính phủ chia rẽ đồng nghĩa sẽ không có thuế doanh nghiệp mới hoặc các khoản thuế thu nhập đột biến từ chính quyền Biden. Nó cũng có nghĩa là ít chi tiêu công hơn. Điều này có thể giúp kiềm chế lạm phát — mà dữ liệu vào thứ Năm sẽ cho thấy vẫn ở mức cao, khoảng 8% theo năm trong tháng 10. May cho một số ngành khi các dự luật chi tiêu lớn cho cơ sở hạ tầng, chất bán dẫn và khí hậu đã được kí thành luật.
Nhưng nó không có nghĩa là các doanh nghiệp Mỹ không bị ảnh hưởng. Đảng Cộng hòa sẽ thiếu sức mạnh trong Quốc hội để cản trở Nhà Trắng đẩy các quy định theo hướng tả khuynh. Và trong khi Washington bị tê liệt về mặt lập pháp, chính quyền các bang sẽ có thời cơ phát huy sức mạnh. Đây là những thành trì ý thức hệ đang ngày càng trở nên hống hách hơn với các công ty. Các bang Cộng hòa chỉ trích văn hóa “wokeness” (tiến bộ) của giới doanh nghiệp trong khi các bang Dân chủ liên tục yêu cầu bảo vệ môi trường.
Bangladesh và IMF đạt được thỏa thuận cho vay
Chính phủ Bangladesh đang thở phào nhẹ nhõm sau khi các quan chức IMF đồng ý tạm thời, vào thứ Tư, về khoản vay 4,5 tỷ đô la. Tương đương 1% GDP, số tiền này không nhiều, nhưng cần thiết.
Nền kinh tế Bangladesh đang trì trệ theo môi trường toàn cầu. Không như Sri Lanka và Pakistan, hai nước khác cũng được IMF đồng ý cho vay trong năm nay, Bangladesh không có thảm họa kinh tế. Trong thập niên qua, nước này là một trong những quốc gia phát triển nhanh nhất thế giới. Nợ nước ngoài của họ ở mức thấp và chính sách luôn tỏ ra thận trọng. Nhưng giá năng lượng và lương thực tăng cùng với suy thoái ở phương Tây, khách hàng chính của quần áo xuất khẩu Bangladesh, đang gây ra nhiều tác động đau đớn. Kiều hối từ 8 triệu người lao động ở nước ngoài cũng chậm đi.
Đối với thủ tướng Sheikh Hasina, người có một cuộc bầu cử vào năm tới, an ninh lương thực cho 169 triệu dân là ưu tiên hàng đầu. Điều kiện IMF đặt ra là tiến tới thả nổi tỷ giá hối đoái và loại bỏ các biện pháp kiểm soát lãi suất.
Mùa đông bất ổn ở Anh
Vào thứ Năm, nhiều người ở London sẽ lại phải vật lộn để đến được chỗ làm. Nhân viên công ty tàu điện ngầm của London có kế hoạch đình công để phản đối lương thấp và điều kiện làm việc. Nhiều ngành khác trên khắp nước Anh cũng có kế hoạch đình công.
Hôm thứ Tư, Liên đoàn Điều dưỡng Hoàng gia thông báo 300.000 thành viên của họ đã bỏ phiếu cho cuộc đình công toàn quốc đầu tiên trong lịch sử của tổ chức. Nhân viên của 150 trường đại học cũng sẽ đình công vào cuối tháng 11. Giáo viên, hộ sinh và nhân viên cứu thương đều đang cân nhắc các biện pháp tương tự. Một số cuộc đình công của ngành đường sắt đã bị đình chỉ trong tuần này, nhưng nếu đàm phán của công đoàn với giới chủ thất bại, họ có thể quay lại.
Yêu cầu chính của các công đoàn là tăng lương để bù đắp cho lạm phát, vốn đã lên mức cao nhất 40 năm qua, 10%, trong tháng 9. Vì đang bận rộn thu xếp tài chính của mình, chính phủ dường như sẽ không chấp nhận. Mùa đông năm nay ở nước Anh hứa hẹn đầy bất ổn.
