Nguồn: Patriots take Montreal, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày 13/11/1775, Chuẩn tướng Quân đội Lục địa Richard Montgomery đã chiếm Montreal, Canada mà không bị phản kháng.
Chiến thắng của Montgomery một phần nhờ vào thất bại của Ethan Allen trước Tướng Anh kiêm Thống đốc Hoàng gia Canada Guy Carleton tại Montreal vào ngày 24/09/1775. Chiến dịch tấn công sai lầm và thiếu thốn nhân sự của Allen vào Montreal đã khiến ông bị người Anh bắt giữ và giam cầm tại Lâu đài Pendennis ở Cornwall, Anh.
Dù là một thất bại trong ngắn hạn, cuộc tấn công của Allen đã mang lại lợi ích lâu dài cho phe Ái Quốc. Carleton đã tập trung sự chú ý của mình vào việc ngăn chặn cuộc tấn công của Allen, trong khi từ chối tiếp viện cho Pháo đài St. Jean, nơi mà đoàn lính viễn chinh của Montgomery đã vây hãm từ ngày 21/08 đến ngày 03/11/1775. Chỉ huy của Pháo đài St. Jean, Thiếu tá Charles Preston, đã đầu hàng vào ngày 03/11 do lo ngại về những khó khăn mà thường dân trong thị trấn sẽ phải đối mặt nếu bị bao vây trong mùa đông. Sau khi quân Ái Quốc chiếm được pháo đài cuối cùng giữa Montgomery và Montreal, còn hàng phòng thủ của Carleton kiệt sức sau đụng độ với Allen, lực lượng của Montgomery đã tiến vào Montreal một cách dễ dàng trong ngày 13/11.
Sau khi Montgomery thành công mang Montreal về cho phe Ái Quốc, Carleton đã trốn thoát và chạy đến Thành phố Quebec, nơi ông và Montgomery, vào tháng 12, một lần nữa đối mặt với nhau trong trận chiến sẽ quyết định kết cục của cuộc xâm lược của lính Ái Quốc vào Canada.
Đối mặt với việc quân đội sắp hết hạn nhập ngũ vào cuối năm, lực lượng Ái Quốc đã tiến vào Quebec ngay giữa một trận bão tuyết vào khoảng 4 giờ sáng ngày 31/12/1775. Tuy nhiên, quân phòng thủ Anh dưới sự chỉ huy của Carleton lúc đó đã chờ sẵn, và khi lực lượng của Montgomery chỉ còn cách pháo đài thành phố khoảng 45m, quân Anh đã bắn một loạt đạn pháo và hỏa mai. Montgomery đã bị giết ngay trong đợt tấn công đầu tiên, và sau nhiều lần cố gắng xuyên thủng hàng thủ của Quebec, người của ông buộc phải rút lui.
Trong khi đó, sư đoàn của Đại tá Benedict Arnold cũng hứng chịu số phận tương tự trong cuộc tấn công vào bức tường phía bắc của thành phố. Một khẩu đội pháo binh đã bắn phá toán quân Mỹ đang tiến lên, giết chết một số người, và làm Benedict Arnold bị thương ở chân. Daniel Morgan lên nhận quyền chỉ huy quân Ái Quốc và đã có thể đánh bại quân phòng thủ, tuy nhiên, ông đã dừng lại ở bức tường thứ hai của pháo đài, để chờ quân tiếp viện. Khi phần còn lại của đội quân của Arnold đến nơi, lính Anh đã tái tổ chức lực lượng của mình, buộc quân Ái Quốc phải ngừng cuộc tấn công của họ. Trong số 900 người Mỹ tham gia cuộc bao vây, 60 người đã thiệt mạng hoặc bị thương và hơn 400 người bị bắt.
Tàn quân Ái Quốc sau đó rút khỏi Canada. Benedict Arnold ở lại lãnh thổ Canada cho đến khi những người lính cuối cùng của ông vượt sông St. Lawrence đến nơi an toàn. Khi lính Anh truy đuổi đến gần trong tầm bắn, Arnold kiểm tra lần cuối để đảm bảo tất cả người của mình đã trốn thoát, sau đó, ông bắn con ngựa của mình và leo lên một chiếc thuyền trốn thoát theo dòng St. Lawrence.
Vậy là Carleton đã giành được chiến thắng ở ngưỡng cửa thất bại và đem Canada về cho Đế chế Anh.
