Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành
Đêm cuối năm 2022, nơi đóng quân tạm thời của một đơn vị lính Nga mới nhập ngũ tại thị trấn Makiivka ở vùng Donesk thuộc Ukraine bị pháo Himars của phía Ukraine bắn trúng, gây thương vong nặng. Các chuyên gia Nga đặt câu hỏi vì sao sĩ quan chỉ huy phía Nga lại tập trung nhiều binh sĩ vào một tòa nhà như vậy? Ngoài sai lầm bố trí nơi đóng quân của phía Nga, còn có câu hỏi về việc tại sao phía Ukraine có thể thực hiện một loạt hành động từ thu thập tin tức tình báo, định vị mục tiêu cho tới bắn trúng mục tiêu. Qua tin tức của truyền thông Nga và phương Tây, trên mức độ nhất định, có thể thuật lại các khâu quan trọng của vụ tập kích này như sau.
Ngày 2/1/2023, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố lực lượng vũ trang Ukraine dùng pháo hỏa tiễn Himars tập kích nơi đóng quân tạm thời của một đơn vị quân đội Nga tại thị trấn Makiivka vùng Donesk. Phía Ukraine đã bắn 6 quả đạn hỏa tiễn, trong đó 2 quả bị phòng không Nga bắn hạ, 4 quả trúng đích làm 63 binh sĩ Nga thiệt mạng.
Vì sao lúc đó quân đội Nga lại tập trung nhiều người trong một tòa nhà? Ngày 3, “Truyền thông Tự do” Nga đưa tin: 63 quân nhân chết đợt này là tân binh mới tuyển từ vùng Saratov. “Đây là một bi kịch lớn, thậm chí họ còn chưa ra mặt trận thì đã mất mạng.” Bản tin nói, vụ việc này là do sĩ quan chỉ huy sai lầm, đánh giá thấp kẻ địch và do nhiều tình hình khách quan, chủ quan gây ra. Hiện nay còn chưa rõ vì sao ngay tại vùng chiến sự mà chỉ huy lại tập trung cả một tiểu đoàn vào một nơi, trong một tòa nhà không có công sự phòng ngự. Bất cứ ai có chút kiến thức quân sự đều biết rằng tại vùng chiến sự, các binh sĩ đều phải ở phân tán, các đại đội phải cách nhau một khoảng cách nhất định, tập trung cả tiểu đoàn vào một chỗ là vi phạm quy định.
Ngoài vấn đề bố trí quân mà các chuyên gia Nga đặt câu hỏi ra, còn có nhân tố nào gây ra vụ tập kích đêm giao thừa hay không? “Truyền thông Tự do” Nga cho biết, lúc đó có hơn 300 người đóng tại đây, khi năm mới sắp đến, không khó tưởng tượng tâm trạng phấn khởi của mọi người vào giờ phút ấy. Hiện còn chưa rõ vì sao cấp chỉ huy lại không thu điện thoại di động của các tân binh. Trong chiến tranh hiện đại, một cuộc gọi điện thoại cho bạn hoặc cho vợ rất có thể là “nụ hôn của tử thần”. Đêm trước năm mới, các tân binh dùng điện thoại di động từ cùng một địa điểm gọi nhiều cú điện thoại về nhà — điều đó không thể không làm cho cơ quan tình báo phương Tây và Ukraine hết sức quan tâm, thậm chí phía Ukraine đã có thể sớm bắn phá mục tiêu này vì số binh sĩ Nga ấy đã đóng quân ở đây đâu phải chỉ mới một ngày. Nhưng điều quan trọng nhất là họ muốn “đánh úp vào đêm giao thừa” để “gửi tới người Nga lời chúc mừng năm mới”. Trong đêm giao thừa trước ngày đầu năm, nhiều cú điện thoại liên tục phát đi từ tòa nhà lính Nga đóng quân khiến cho phía Ukraine hiểu rằng toán tân binh này không muốn rời đi chỗ khác để đón năm mới, và thế là họ bắt đầu khai hỏa.
Theo tin ngày 3/1 của đài truyền hình Nga Tsargrad, phóng viên chiến trường Anastasia Antonova của quân đội Nga cho biết, máy bay không người lái [drone] của phía Ukraine chưa bay đến Makiivka, lần bắn phá này không thể nào là do các drone gây ra. Bởi thế, kẻ đã dẫn đường cho pháo binh Ukraine bắn có thể là gián điệp nằm vùng. Nhưng rất khó phát hiện ra bọn gián điệp ấy, chúng có thể là một người dân địa phương bình thường ít ai để ý tới. Roschislav Antonov, cố vấn của lãnh đạo “Nước Cộng hòa Donesk” [tự xưng] nói, đúng là trong vùng có chiến sự, tất cả binh sĩ phải được bố trí phân tán trong các công sự, đồng thời phải tách riêng con người với thiết bị và đạn dược. Đó là những điều thường thức ai cũng biết, nhưng không rõ vì sao người chỉ huy đơn vị này lại bỏ qua. Tin tức từ mạng xã hội cho thấy, trong tòa nhà binh sĩ Nga đóng quân có một kho đạn, pháo của phía Ukraine đã kích nổ tất cả các loại vũ khí ấy. Phóng viên chiến trường Alexei Bolchiko cũng nói, các chứng cứ chưa được xác minh cho thấy có tình trạng đạn dược và nhiên liệu để cùng một chỗ trong tòa nhà, vì thế đã làm tăng sức nổ của tên lửa bắn tới.
Báo “Komsomol Moskva” ngày 3/1 đưa tin, các chuyên gia quân sự Nga cho rằng việc pháo hỏa tiễn Himars của phía Ukraine bay chính xác vào toà nhà cho thấy quân đội Ukraine đã nắm được các thông tin về mục tiêu tấn công. Nguyên nhân có thể là thiết bị trinh sát không gian-vũ trụ của các quốc gia NATO đã liên tục theo dõi sự điều động của quân đội Nga, đồng thời cũng có thể có một gián điệp nằm vùng tại nơi này cung cấp cho phía Ukraine biết các tọa độ của mục tiêu.
Thông tấn xã nhà nước Ukraine ngày 2/1 cho biết, vụ pháo binh Ukraine bắn phá thị trấn Makiivka kể trên đã làm hơn 400 lính Nga tử trận, khoảng 300 bị thương. Nhưng tin này bị Bộ Quốc phòng Nga phủ nhận. Truyền thông Ukraine nói các đơn vị lính Nga vừa mới nhập ngũ đóng trong căn cứ như bộ đội đặc chủng, pháo binh và bộ đội thông tin đều bị tiêu diệt.
Nguyễn Hải Hoành biên dịch từ nguồn tiếng Trung 乌军对俄军如何实施“跨年夜突袭”？俄媒披露细节 trên Thời báo Hoàn Cầu ngày 4/1/2023.
