Nguồn: Deportations from Warsaw ghetto to Treblinka begin, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1942, việc trục xuất có hệ thống người Do Thái khỏi khu ổ chuột Warsaw đã bắt đầu khi hàng nghìn người bị vây bắt mỗi ngày, sau đó được chuyển đến một trại tập trung/trại tử thần mới được xây dựng tại Treblinka, ở Ba Lan.
Ngày 17/07, Heinrich Himmler, người đứng đầu lực lượng SS của Đức Quốc Xã, đã đến Auschwitz, trại tập trung ở miền đông Ba Lan, và chứng kiến hơn 2.000 người Do Thái ở Hà Lan bị đưa đến trại. 500 người trong số này – chủ yếu là người già, người bệnh, và trẻ nhỏ – đã bị giết chết bằng khí ngạt.
Ngày hôm sau, Himmler thăng hàm cho chỉ huy trại, Rudolph Hoess, lên thiếu tá SS và ra lệnh rằng khu ổ chuột Warsaw (nơi ở của người Do Thái do Đức Quốc Xã xây dựng khi chiếm đóng Ba Lan, ban đầu được bao quanh bởi dây thép gai, sau đó là những bức tường gạch), phải giảm bớt dân số – cần một cuộc “thanh lọc toàn diện,” như lời ông ta. Các cư dân của khu ổ chuột đã bị chuyển đến nơi sắp trở thành trại tử thần thứ hai được xây dựng tại làng đường sắt Treblinka, cách Warsaw gần 100km về phía đông bắc.
Trong vòng bảy tuần tiếp theo sau khi Himmler ra lệnh, hơn 250.000 người Do Thái đã bị đưa đến Treblinka bằng đường sắt và bị giết chết bằng khí ngạt – vụ thảm sát lớn nhất đối với bất kỳ nhóm dân cư nào trong cuộc chiến, tính cả người Do Thái hay không phải người Do Thái, thường dân hay binh sĩ. Khi đến trại này, còn gọi là T.II, các tù nhân bị phân chia theo giới tính, bị lột trần, rồi đưa vào nơi được mô tả là “nhà tắm,” nhưng thực tế là phòng khí ngạt. Chỉ huy đầu tiên của trại là Bác sĩ Irmfried Eberl, 32 tuổi, người đứng đầu chương trình trợ tử năm 1940 và có nhiều “kinh nghiệm” gây ngạt khí, đặc biệt là với trẻ em. Ông ta buộc hàng trăm tù nhân Ukraine và khoảng 1.500 tù nhân Do Thái phải hỗ trợ mình. Nhóm người này sẽ lấy những chiếc răng vàng khỏi miệng nạn nhân trước khi kéo xác họ đến những ngôi mộ tập thể. Eberl sau đó bị miễn nhiệm vì “làm việc kém hiệu quả.” Có lẽ vì ông ta và các công nhân của mình đã không thể di chuyển các xác chết đủ nhanh, nên sự hoảng loạn đã sớm lan nhanh bên trong các toa tàu chở những tù nhân mới đến.
Tính đến cuối cuộc chiến, có khoảng 700.000 đến 900.000 người thiệt mạng ở Treblinka I và II. Hoess đã bị Tòa án Nuremberg xét xử và kết án tử hình. Ông ta bị treo cổ vào năm 1947.
