03/09/1861: Quân Hợp bang miền Nam tiến vào Kentucky

Nguồn: Confederate forces enter Kentucky, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Tướng Hợp bang miền Nam Leonidas Polk đã phạm một sai lầm chính trị lớn khi đưa quân vào Columbus, Kentucky – theo đó huỷ bỏ sự trung lập đã được thừa nhận của Kentucky, và tạo ra cái cớ để cơ quan lập pháp do phe Liên minh miền Bắc nắm giữ mời chính phủ Mỹ đến đánh đuổi quân xâm lược.

Kentucky bị chia cắt nặng nề trước thời Nội chiến Mỹ. Dù chế độ nô lệ khá phổ biến ở bang này, chủ nghĩa dân tộc vẫn rất mạnh và những người theo phe Liên minh đã ngăn cản việc tổ chức một đại hội để xem xét việc ly khai sau vụ nổ súng vào Pháo đài Sumter, Nam Carolina, hồi tháng 4/1861.

Thống đốc Beriah Magoffin từ chối gửi quân cho cả hai phe, và một phiên họp đặc biệt của cơ quan lập pháp tiểu bang vào mùa hè năm 1861 đã đưa ra cảnh báo cho cả quân đội miền Nam và miền Bắc: không được triển khai lực lượng tới bang này. Cả Liên minh và Hợp bang đều hiểu rõ vấn đề nếu Kentucky tham chiến, vì nó sẽ làm nghiêng cán cân chính trị mong manh sang phía bên kia.

Tổng thống Abraham Lincoln, một người gốc Kentucky luôn giám sát sự trung lập của bang, đã sớm nhận ra rằng quân miền Nam đang thu thập nguồn lực và tuyển quân từ bang này. Tuy nhiên, trong ba cuộc bầu cử đặc biệt được tổ chức vào mùa hè năm đó, chính nghĩa của Liên minh đã nhận được sự ủng hộ. Vị trí địa lý của Kentucky khiến cho tính trung lập vĩnh viễn gần như là điều không thể. Các con sông lớn ở vùng thượng nam đều đổ về sông Ohio qua ngả Kentucky và bang này có dân số lớn thứ chín cả nước.

Quân đội của cả hai bên bắt đầu xây dựng các công sự dọc biên giới trong những tháng đầu của cuộc chiến, nhưng phe miền Nam đã mắc một sai lầm nghiêm trọng khi Tướng Polk cho chiếm đóng Columbus, Kentucky vào ngày 3/9. Động thái phủ đầu này nhằm vào lực lượng của Tướng Ulysses S. Grant, người đang chờ đợi bên kia sông Ohio ở Illinois. Vụ việc đã khiến quân miền Nam trả giá đắt. Cơ quan lập pháp Kentucky với đa số là phe Liên minh đã mời quân đội Liên bang đến đánh đuổi quân xâm lược, và vào ngày 6/9, Grant lần lượt chiếm đóng Paducah và Southland, tại cửa sông Tennessee và Cumberland. Đây là những vị trí quan trọng giúp Liên minh miền Bắc có được lợi thế lớn trong cuộc cạnh tranh để giành Kentucky và Tennessee.

Trong thời kỳ Nội chiến, khoảng 50.000 người da trắng và 24.000 người da đen ở Kentucky đã chiến đấu cho miền Bắc, trong khi 35.000 người gia nhập phe miền Nam.