Nguồn: Kabul falls to the Taliban after U.S. withdrawal, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 2021, chỉ hai tuần trước khi quân đội Mỹ chuẩn bị chính thức rút khỏi Afghanistan, các thủ lĩnh Taliban tiến vào thủ đô Kabul và giành lại quyền lực mà không gặp phải sự kháng cự nào. Chính phủ Afghanistan sụp đổ, Tổng thống Ashraf Ghani chạy trốn, trong khi nhiều thường dân Afghanistan tuyệt vọng bị bỏ lại phía sau.
Việc Mỹ rút quân đã chấm dứt cuộc chiến kéo dài hai thập niên bắt đầu từ năm 2001, sau vụ khủng bố 11/9, với mục đích tiêu diệt Al Qaeda, nhóm khủng bố đứng sau các vụ tấn công 11/9, đồng thời lật đổ phe Taliban vốn đã từ chối giao nộp kẻ chủ mưu Osama bin Laden cho chính phủ Mỹ. Ngày 16/08, dù bị nhiều người chỉ trích gay gắt về quyết định này, Tổng thống Biden đã có bài phát biểu bảo vệ việc rút quân và gọi chiến dịch Afghanistan là “Cuộc chiến dài nhất của nước Mỹ”.
“Tôi không thể và tôi sẽ không yêu cầu quân đội của chúng ta chiến đấu không ngừng trong…cuộc nội chiến của một quốc gia khác, gánh chịu thương vong và mất mạng, khiến nhiều gia đình tan nát vì đau buồn và mất mát,” Biden nói. “Đây không phải là lợi ích an ninh quốc gia của chúng ta. Đó không phải là điều người dân Mỹ mong muốn. Đó không phải là điều mà quân đội của chúng ta, những người đã hy sinh rất nhiều trong hai thập niên qua, đáng được hưởng.”
Chiến dịch tại Afghanistan đã cướp đi sinh mạng của 2.448 nhân sự quân đội Mỹ, 3.846 nhà thầu Mỹ, và hơn 100.000 người Afghanistan.
Việc rời Afghanistan 20 năm sau sự kiện 11/9 có liên quan đến cả chính quyền Donald Trump lẫn Biden. Cả hai tổng thống đều bày tỏ mong muốn rút khỏi Afghanistan và kết thúc chiến tranh. Chính quyền Trump đã đàm phán rút quân với Taliban, đặt ra thời hạn là ngày 1/5/2021, và giảm quân số của Mỹ từ khoảng 13.000 xuống còn 2.500. Còn Biden trì hoãn thời hạn đó đến ngày 31/08.
Trong khi đó, Taliban không tuân thủ thỏa thuận và tiếp tục tấn công lực lượng chính phủ Afghanistan. Tuy nhiên, tình báo Mỹ đã không lường trước được rằng chính phủ Afghanistan sẽ sụp đổ nhanh chóng trước những kẻ cực đoan Taliban.
Tháng 06/2021, các quan chức nói rằng Kabul có lẽ sẽ đầu hàng trong vòng 6 đến 12 tháng. Sự sụp đổ chỉ trong vòng vài giờ khiến nhiều người choáng váng và khiến họ không kịp chuẩn bị. Trong vòng vài ngày, Taliban đã xé bỏ hoặc phá hoại các bảng quảng cáo có hình phụ nữ, đồng thời hạ những lá cờ Afghanistan.
Anthony H. Cordesman, cựu cố vấn của Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ về Afghanistan, nói với The Washington Post rằng làn sóng chạy trốn khỏi Kabul quá hỗn loạn vì “cho đến những ngày cuối cùng trước khi sụp đổ, mọi người vẫn phủ nhận thực tế.”
Các video được phát trên các bản tin cho thấy sự hỗn loạn ở Afghanistan trong và sau khi Mỹ rút quân, bao gồm cả cảnh quay cho thấy quân Taliban bắn súng ăn mừng việc giành lại quyền lực, và cảnh những người Afghanistan tuyệt vọng đuổi theo và bám lấy các máy bay quân sự Mỹ đang rời khỏi sân bay Kabul.
Chưa đầy hai tuần sau khi rút quân, gần 200 người — bao gồm 13 quân nhân còn lại của Mỹ — đã chết tại vành đai sân bay Kabul trong một vụ tấn công liều chết. Nhà nước Hồi giáo-Khorasan đã nhận trách nhiệm về vụ thảm sát này vào ngày 26/08.
