Nguồn: The Allegheny Arsenal explodes, killing 78 people, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Đầu giờ chiều ngày này năm 1862, chỉ cách nơi diễn ra Trận Antietam khoảng 320km, một thảm kịch khác của Nội chiến Mỹ đã xảy ra: Ba vụ nổ xé toạc Kho vũ khí Allegheny và giết chết 78 công nhân, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em gái. Vụ nổ đầu tiên xảy ra lúc 2 giờ chiều, ngay sau đó là hai vụ nổ khác; tiếp đến, một đám cháy dữ dội đã thiêu rụi tòa nhà được gọi là Phòng thí nghiệm, nơi nhiều người đang sản xuất đạn dược.
Vụ nổ kinh hoàng tại Kho vũ khí Allegheny là thảm họa dân sự tồi tệ nhất trong Nội chiến Mỹ, và kỳ lạ thay, nó cũng xảy ra vào cùng ngày với Trận Antietam – khiến ngày 17/09 thực sự trở thành ngày đẫm máu nhất trong lịch sử Mỹ. Kho Allegheny – nằm ở Lawrenceville, một khu phố ở phía đông bắc trung tâm thành phố Pittsburgh dọc theo Sông Allegheny – là một kho tiếp tế quan trọng cho Quân đội Liên minh miền Bắc. Được xây dựng vào năm 1814, công nhân tại khu phức hợp rộng 15 hecta này là nơi sản xuất thuốc súng, hộp đạn, dây nịt, và các thiết bị cần thiết khác cho cuộc chiến bắt đầu vào năm 1861.
Vào ngày cuối hè bi thảm đó, 186 công nhân đã có mặt tại Allegheny, và 156 trong số họ là phụ nữ và trẻ em gái (lúc ấy vẫn chưa có luật lao động trẻ em.) Các em gái và phụ nữ này đã thay thế những công nhân nam giới của kho, những người liên tục bị sa thải vì mang theo vật dụng hút thuốc như diêm đến nơi làm việc, điều cực kỳ nguy hiểm tại một kho vũ khí. Do tiêu chuẩn an toàn còn lỏng lẻo, công nhân thường bất cẩn khi xử lý thuốc súng và thường làm đổ thuốc súng xuống sàn và đường dẫn đến kho vũ khí.
Người đánh xe ngựa Joseph R. Frick đã có nhiều chuyến giao hàng đến kho vũ khí vào ngày hôm đó, và ngay trước khi vụ nổ xảy ra, anh đã rẽ vào con đường rải nhựa dẫn đến Phòng thí nghiệm. Sau khi Frick dỡ một số thùng đạn nặng 45kg, anh nhận thấy thuốc súng đổ ra đang cháy trên đường, nhưng đã quá muộn để ngăn chặn vụ nổ. Các nhà điều tra chưa bao giờ đưa ra kết luận chính thức về nguyên nhân của vụ nổ bí ẩn và đã xuất hiện rất nhiều giả thuyết, nhưng nhiều người đồng ý rằng lời giải thích hợp lý nhất là một tia lửa nhỏ từ bánh xe ngựa hoặc móng ngựa trên con đường gồ ghề đã khiến thuốc súng bị đổ phát cháy.
Richard Lea, mục sư của Nhà thờ Lawrenceville Presbyterian gần đó, đã chạy qua đường sau khi vụ nổ phá hủy các cửa sổ của nhà thờ. Ông đã nhảy qua bức tường của kho vũ khí để cứu giúp và ủi an những kẻ đang hấp hối. Nhiều năm sau, trong một bài giảng dành riêng cho các nạn nhân vụ nổ, Lea kể lại: “Giữa tất cả những sự kinh hoàng và sợ hãi, cùng nỗi lo sợ rằng những điều tồi tệ hơn có thể xảy ra, khi kho vũ khí phát nổ, rất nhiều người đã chạy qua cổng và trèo qua tường, quyết tâm cứu giúp mọi người, hoặc chết trong nỗ lực đó”.
Tờ Daily Ohio Statesman đã đưa tin về vụ nổ như sau: “Cảnh tượng thật kinh hoàng, những xác chết nằm chất đống khi họ ngã xuống”.
Những mảnh thi thể còn lại của 43 nạn nhân vụ nổ Kho vũ khí Allegheny đã được chôn cất tại Nghĩa trang Allegheny, nằm ngay cuối con đường ở Lawrenceville. Một đài tưởng niệm bằng đá cẩm thạch tại nơi chôn cất đã được khánh thành vào năm 1928, sau khi đài tưởng niệm đầu tiên xây từ năm 1863 bị phong hóa theo thời gian. Lời đề tặng trên đài tưởng niệm gọi vụ nổ là “một kỷ vật kinh hoàng của một cuộc nổi loạn tàn bạo nhất”.
