Author: Kim Phụng

24/09/2016: Bảo tàng Quốc gia về Lịch sử và Văn hóa Người Mỹ gốc Phi mở cửa

Nguồn: The National Museum of African American History and Culture opens, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2016, hơn 15 năm sau khi được thành lập, Bảo tàng Quốc gia về Lịch sử và Văn hóa Người Mỹ gốc Phi đã mở cửa tại National Mall. Barack Obama, Tổng thống gốc Phi đầu tiên của nước Mỹ, đã chủ trì buổi lễ và chính thức khai trương bảo tàng bằng cách rung Chuông Tự do, một chiếc chuông từ một nhà thờ Baptist của người Mỹ gốc Phi được thành lập vào năm 1776. Continue reading “24/09/2016: Bảo tàng Quốc gia về Lịch sử và Văn hóa Người Mỹ gốc Phi mở cửa”

Tại sao thành ngữ ‘Tạp oa mại thiết’ thời Đại Nhảy vọt lại hồi sinh ở Trung Quốc?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “‘Smash iron woks’ – a Great Leap Forward idiom returns to China,” Nikkei Asia, 19/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Câu thành ngữ yêu cầu mọi người phải hy sinh tất cả đã phản ánh hoàn cảnh khó khăn hiện tại ở Trung Quốc.

Gần đây, một thành ngữ cổ bất ngờ lan truyền trở lại trong giới chính trị và quan chức Trung Quốc. Tạp oa mại thiết – câu này có nghĩa là “đập tan tất cả nồi chảo trong nhà, rồi bán chúng như sắt vụn.”

Điều này cũng có nghĩa là phải hy sinh mọi thứ để vượt qua tình trạng khẩn cấp hiện tại. Đối với một số người, câu nói này gợi nhớ đến Đại Nhảy vọt cách đây hơn 60 năm. Continue reading “Tại sao thành ngữ ‘Tạp oa mại thiết’ thời Đại Nhảy vọt lại hồi sinh ở Trung Quốc?”

22/09/1906: Thảm sát Chủng tộc Atlanta bắt đầu

Nguồn: Atlanta Race Massacre of 1906 begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1906, các tờ báo ở Atlanta đã đưa tin về bốn vụ tấn công riêng biệt do đàn ông da đen nhắm vào phụ nữ da trắng, nhưng không vụ nào trong số đó được chứng minh bằng bằng chứng xác thực. Bị kích động bởi những tin tức bịa đặt này và phẫn nộ trước khối dân người da đen ngày càng tăng của thành phố, người da trắng ở Atlanta đã nổi loạn. Trong vài ngày tiếp theo, một cuộc thảm sát chủng tộc sẽ cướp đi sinh mạng của ít nhất 12 người Atlanta da đen – nhưng tổng số có thể cao gấp đôi – và tàn phá cộng đồng người da đen của thành phố. Continue reading “22/09/1906: Thảm sát Chủng tộc Atlanta bắt đầu”

21/09/1999: Động đất giết chết hàng nghìn người ở Đài Loan

Nguồn: Earthquake kills thousands in Taiwan, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1999, một trận động đất ở Đài Loan đã giết chết hàng ngàn người, gây thiệt hại hàng tỷ đô la, và khiến khoảng 100.000 người khác mất nhà cửa. Đây là trận động đất tồi tệ nhất tấn công Đài Loan kể từ trận động đất năm 1935 khiến 3.200 người thiệt mạng.

Lúc 1h47 sáng ngày 21/09, khi hầu hết người dân đang háo hức chờ đợi mừng Tết Trung thu hàng năm, Đài Loan đã bị rung chuyển bởi một trận động đất mạnh 7,6 độ richter. Tâm chấn được xác định ở miền trung Đài Loan, dọc theo bờ biển phía tây gần Nam Đầu và Đài Trung, nhưng thiệt hại nghiêm trọng được ghi nhận trên khắp hòn đảo. Đường xá bị vênh cao, trong khi lở đất làm chuyển hướng các dòng sông, tạo nên các hồ mới một cách ngẫu nhiên. Tệ hơn, chỉ trong 30 phút sau trận động đất lớn, đã có tới năm cơn dư chấn với cường độ ít nhất 6,0 độ richter. Continue reading “21/09/1999: Động đất giết chết hàng nghìn người ở Đài Loan”

Đừng thổi phồng mối đe dọa khủng bố

Nguồn: John Mueller, “Don’t Hype the Terror Threat,” Foreign Affairs, 10/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mối nguy của các báo động chính thức.

Khi ra làm chứng tại Quốc hội cách đây vài tháng, Giám đốc FBI Christopher Wray nói rằng “môi trường đe dọa” khủng bố, vốn đã khá căng thẳng, nay lại càng “nâng cao” hơn nữa sau khi Hamas tấn công Israel vào ngày 07/10/2023. “Chúng tôi nhận thấy mối đe dọa từ những kẻ khủng bố nước ngoài tăng lên một cấp độ hoàn toàn khác,” ông lập luận. Trích dẫn lời cảnh báo của Wray và lời cảnh báo của các quan chức Mỹ khác, Graham Allison và Michael Morell cho rằng “Nước Mỹ đang phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng về một cuộc tấn công khủng bố trong những tháng tới.” Continue reading “Đừng thổi phồng mối đe dọa khủng bố”

Khó khăn của các cửa hàng một đô la tiết lộ điều gì về nước Mỹ?

Nguồn: Gregory Meyer, “What the struggles of dollar stores reveal about low-income America,” Financial Times, 13/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các cửa hàng giảm giá thường phát đạt trong thời kỳ suy thoái, nhưng gần đây họ đã bị ảnh hưởng bởi chi phí tăng cao và tình hình tài chính bấp bênh của khách hàng.

Sau đây là một chuyến mua sắm khá điển hình tại một cửa hàng đồng giá: thuốc giảm đau aspirin, khăn giấy, một túi bỏng ngô, và một chai Diet Coke.

Và Yahaira Martinez, người đang rời khỏi một cửa hàng Dollar General ở Newark, New Jersey với một xe đẩy chứa những món hàng kể trên, là một khách hàng khá điển hình của cửa hàng một đô la. Người phụ nữ 45 tuổi này đang làm bảo vệ vào ban đêm, và dành ban ngày để chăm sóc một thành viên trong gia đình. Cô nói rằng, trong phần lớn thời gian, cô cảm thấy mình giống như một con robot chỉ cố gắng chạy theo tiền thuê nhà, tiền vay mua xe hơi và bảo hiểm, chứ chưa nói đến tiền thực phẩm. Continue reading “Khó khăn của các cửa hàng một đô la tiết lộ điều gì về nước Mỹ?”

19/09/1777: Arnold và Gates tranh luận về Trận Saratoga thứ nhất

Nguồn: Arnold and Gates argue at First Battle of Saratoga, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sáng sớm ngày này năm 1777, Tướng Anh John Burgoyne đã phát động một cuộc tấn công ba mũi nhọn nhằm chống lại Tướng Horatio Gates và lực lượng Mỹ của ông trong Trận Saratoga thứ nhất, còn được gọi là Trận Trang trại Freeman.

Hứng chịu hỏa lực dữ dội từ quân Anh đang tiến đến, Tướng Gates ban đầu đã ra lệnh cho Đội quân Bắc Mỹ kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi người Anh đến đủ gần trước khi phát động một cuộc phản công. Nhưng phó chỉ huy của ông, Chuẩn tướng người Mỹ Benedict Arnold, cực kỳ không đồng tình với mệnh lệnh của Gates và đã không ngần ngại chia sẻ quan điểm của mình với cấp trên. Continue reading “19/09/1777: Arnold và Gates tranh luận về Trận Saratoga thứ nhất”

Trung Quốc dùng ‘quân bài Okinawa’ trước lập trường của Nhật về Đài Loan

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China moves to play ‘Okinawa card’ over Japan’s Taiwan stance,” Nikkei Asia, 12/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

‘Trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu (Ryukyu)’ có thể đảo ngược quan điểm của Bắc Kinh kể từ thời Mao.

Liệu chiến lược của Trung Quốc đối với Nhật Bản sẽ thay đổi đáng kể? Mối lo này chắc chắn đã nảy sinh sau khi một máy bay thu thập thông tin tình báo Y-9 của quân đội Trung Quốc vi phạm không phận Nhật Bản ngoài khơi tỉnh Nagasaki hồi cuối tháng 8.

Đến đầu tháng này, Trung Quốc lại tiếp tục thực hiện một động thái chưa từng có khác. Continue reading “Trung Quốc dùng ‘quân bài Okinawa’ trước lập trường của Nhật về Đài Loan”

17/09/1862: Kho vũ khí Allegheny phát nổ, giết chết 78 người

Nguồn: The Allegheny Arsenal explodes, killing 78 people, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đầu giờ chiều ngày này năm 1862, chỉ cách nơi diễn ra Trận Antietam khoảng 320km, một thảm kịch khác của Nội chiến Mỹ đã xảy ra: Ba vụ nổ xé toạc Kho vũ khí Allegheny và giết chết 78 công nhân, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em gái. Vụ nổ đầu tiên xảy ra lúc 2 giờ chiều, ngay sau đó là hai vụ nổ khác; tiếp đến, một đám cháy dữ dội đã thiêu rụi tòa nhà được gọi là Phòng thí nghiệm, nơi nhiều người đang sản xuất đạn dược. Continue reading “17/09/1862: Kho vũ khí Allegheny phát nổ, giết chết 78 người”

Chủ nghĩa tự do vẫn chưa chết ở Trung Quốc

Nguồn: “Liberalism is far from dead in China, ” The Economist, 05/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bất chấp sự đàn áp mạnh mẽ, chủ nghĩa tự do vẫn có thêm nhiều người ủng hộ.

Khi bước vào Nhà sách Vạn Thánh (All Sages) ở phía tây bắc Bắc Kinh, bạn sẽ cảm thấy như đang bước vào một thế giới khác. Nơi này không có bộ sưu tập các bài phát biểu của nhà lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình – hàng loạt bìa sách với cùng một khuôn mặt, cùng một nụ cười nhân hậu – chào đón du khách đến các hiệu sách nhà nước. Người sáng lập Vạn Thánh, Lưu Tô Lý, đã phải ngồi tù 20 tháng vì vai trò của mình trong các cuộc biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Các kệ sách của ông chứa đầy các tác phẩm của những nhân vật có tư tưởng tự do: các nhà kinh tế và nhà khoa học chính trị, các sử gia và luật gia. Thị trường tiềm năng thậm chí còn lớn hơn so với thời kỳ chuẩn bị cho Thiên An Môn. Ông Lưu cho biết số lượng người theo chủ nghĩa tự do ở Trung Quốc đang ngày càng tăng cao. Continue reading “Chủ nghĩa tự do vẫn chưa chết ở Trung Quốc”

15/09/1971: Tổ chức Hòa bình Xanh ra đời

Nguồn: Greenpeace is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, một nhóm các nhà hoạt động xã hội đã nhổ neo từ Vancouver trên một chiếc thuyền đánh cá được tái sử dụng, mà họ đặt tên là Greenpeace. Nhiệm vụ của họ là ngăn chặn Mỹ thử bom hạt nhân bên dưới Đảo Amchitka của Alaska. Dù cuối cùng họ vẫn thất bại trong nhiệm vụ này, nhưng hành động của họ đã mở đường cho sự ra đời của Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace). Continue reading “15/09/1971: Tổ chức Hòa bình Xanh ra đời”

14/09/1988: Dolores Huerta bị cảnh sát đánh khi đang biểu tình ôn hòa

Nguồn: Dolores Huerta beaten by police while peacefully protesting, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1988, nhà hoạt động vì người lao động Dolores Huerta đã bị một cảnh sát đánh đập dã man khi đang tham gia một cuộc biểu tình ôn hòa vì công nhân nông trại ở San Fransisco. Vụ việc đã gây ra sự phẫn nộ sâu rộng trong phong trào vì người lao động và trên khắp nước Mỹ, nhưng nó đã không thể ngăn cản Huerta tổ chức và tham dự hàng loạt các cuộc biểu tình trong những thập niên tiếp theo. Continue reading “14/09/1988: Dolores Huerta bị cảnh sát đánh khi đang biểu tình ôn hòa”

Reagan đã không thắng trong Chiến tranh Lạnh như nhiều người nghĩ

Nguồn: Max Boot, “Reagan Didn’t Win the Cold War,” Foreign Affairs, 06/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Huyền thoại về sự sụp đổ của Liên Xô đã khiến Đảng Cộng hòa đi chệch hướng trong vấn đề Trung Quốc.

Khi các đảng viên Cộng hòa lập ra chiến lược đối phó với Trung Quốc ngày nay, nhiều người trong số họ xem cách tiếp cận đối đầu của Tổng thống Ronald Reagan đối với Liên Xô như một hình mẫu để noi theo. H. R. McMaster, người từng là cố vấn an ninh quốc gia dưới thời Tổng thống Donald Trump, lập luận rằng “Reagan có một chiến lược rõ ràng để giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh toàn cầu với Liên Xô. Cách tiếp cận của Reagan – gây áp lực kinh tế và quân sự mạnh mẽ lên một đối thủ siêu cường – đã trở thành nền tảng cho tư duy chiến lược của Mỹ. Nó đã đẩy nhanh hồi kết của cường quốc Liên Xô và dẫn đến một kết cục hòa bình cho Chiến tranh Lạnh đã kéo dài nhiều thập kỷ.” Continue reading “Reagan đã không thắng trong Chiến tranh Lạnh như nhiều người nghĩ”

Tại sao Mỹ nên từ bỏ nỗi ám ảnh về việc trở thành quốc gia số 1

Nguồn: Danny Quah, “Why America Should Drop Its Obsession With Being No. 1,” Foreign Policy, 04/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một lá thư từ Singapore gửi tới tổng thống tiếp theo của nước Mỹ.

Thưa Tổng thống,

Xin chúc mừng ông/bà đã trở thành người dẫn dắt nước Mỹ trong một cuộc đổi mới chính trị. Suốt nhiều thập niên qua, Đông Nam Á chúng tôi đã ngưỡng mộ và trân trọng những món quà mà đất nước của các vị trao cho thế giới. Nước Mỹ đã giành được sự ngưỡng mộ của chúng tôi bằng cách chia sẻ với chúng tôi Giấc mơ Mỹ, cho thấy cách các vị thành công và dẫn đầu bằng cách làm gương. Continue reading “Tại sao Mỹ nên từ bỏ nỗi ám ảnh về việc trở thành quốc gia số 1”

12/09/1992: Người phụ nữ gốc Phi đầu tiên bay vào vũ trụ

Nguồn: Mae Jemison becomes first Black woman in space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1992, Tiến sĩ Mae Jemison, một bác sĩ của Đội Hòa bình (Peace Corps), người từng mơ ước được du hành vũ trụ từ khi còn nhỏ, đã trở thành người phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên bay vào vũ trụ. Jemison, khi đó 35 tuổi, là một trong bảy phi hành gia trên chuyến bay kéo dài tám ngày trên tàu con thoi Endeavor trong sứ mệnh STS-47, thực hiện 127 quỹ đạo quanh Trái Đất. Continue reading “12/09/1992: Người phụ nữ gốc Phi đầu tiên bay vào vũ trụ”

Chính quyền Trung Quốc đang che giấu thực trạng nền kinh tế

Nguồn: “The Chinese authorities are concealing the state of the economy, ” The Economist, 05/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhưng hệ thống thông tin nội bộ của Đảng Cộng sản cũng có thể bị lỗi.

Vào ngày 16 tháng 8 vừa qua, bài viết của Triệu Kiến xuất hiện trên mạng chỉ vài giờ trước khi bị kiểm duyệt xóa. Đối với độc giả phương Tây, nội dung bài viết có vẻ nhẹ nhàng, nhưng đối với một quan chức Đảng Cộng sản, nó lại chứa đầy những ý tưởng nguy hiểm. Là một nhà kinh tế được kính trọng, Triệu nói rằng ông không thể hiểu tại sao chính phủ Trung Quốc lại không nỗ lực hơn nữa để kích thích nền kinh tế. Cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng nhất trong một thế hệ đã khiến sự bất ổn về tương lai “quấn chặt lấy trái tim của người dân, ” ông viết. “Thị trường không thể hiểu được logic và những động lực của những người ra quyết định. ” Continue reading “Chính quyền Trung Quốc đang che giấu thực trạng nền kinh tế”

Putin sẽ không bao giờ từ bỏ ở Ukraine

Nguồn: Peter Schroeder, “Putin Will Never Give Up in Ukraine,” Foreign Affairs, 03/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Phương Tây không thể thay đổi toan tính của Putin – họ chỉ có thể chờ ông ra đi.

Hai năm rưỡi sau khi Nga xâm lược Ukraine, người Mỹ vẫn giữ nguyên chiến lược chấm dứt chiến tranh: đặt ra cái giá đủ lớn cho Nga để tổng thống nước này, Vladimir Putin, phải quyết định rằng ông không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dừng xung đột. Trong một nỗ lực thay đổi phép tính chi phí-lợi ích của Putin, Washington đã cố gắng tìm ra điểm cân bằng giữa việc ủng hộ Ukraine và trừng phạt Nga với giảm thiểu rủi ro leo thang. Dù cách tiếp cận này có vẻ hợp lý, nhưng nó dựa trên một giả định sai lầm: rằng suy nghĩ của Putin có thể thay đổi. Continue reading “Putin sẽ không bao giờ từ bỏ ở Ukraine”

10/09/1960: Bão Donna tấn công Florida Keys

Nguồn: Hurricane Donna batters the Florida Keys, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Bão Donna đã tấn công Florida Keys ở cường độ bão cấp 4. Hình thành gần Cape Verde ngoài khơi bờ biển châu Phi, cơn bão này đã khiến 150 người thiệt mạng khi nó di chuyển từ Puerto Rico đến New England trong vòng hai tuần.

Bão Donna hình thành vào ngày 31/08 và di chuyển hướng về phía tây tới Biển Caribe. Nó đã mạnh lên thành bão cấp 4 khi đến Quần đảo Leeward vào ngày 04/09. Donna đã tàn phá Puerto Rico và một phần Bahamas trước khi chuyển sang hướng đông bắc tới Cuba và Florida Keys. Đây là cơn bão lớn đầu tiên tấn công Florida trong một thập kỷ, và là cơn bão mạnh nhất tấn công Florida cho đến khi Bão Andrew xuất hiện vào năm 1992. Continue reading “10/09/1960: Bão Donna tấn công Florida Keys”

Cán cân quyền lực ở Trung Quốc đã thay đổi

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “General’s smile hints at changes in China power balance,” Nikkei Asia, 05/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các quan chức quân sự cấp cao đã trở lại vị trí hàng đầu trong quan hệ ngoại giao với Mỹ.

Quân nhân, đặc biệt là những người trong Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, những người tuyên thệ trung thành tuyệt đối với Đảng Cộng sản, thường để lại ấn tượng là những người vô cảm hoặc hay cau mày mỗi khi xuất hiện trước công chúng. Continue reading “Cán cân quyền lực ở Trung Quốc đã thay đổi”

08/09/1945: Quân đội Mỹ đổ bộ chiếm đóng Triều Tiên

Nguồn: “American troops arrive in Korea to partition the country,” History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, quân đội Mỹ đã đổ bộ vào Bán đảo Triều Tiên để bắt đầu quá trình chiếm đóng sau chiến tranh ở phần phía nam đất nước, gần đúng một tháng sau khi quân đội Liên Xô tiến vào miền bắc để bắt đầu quá trình chiếm đóng của riêng họ. Dù việc chiếm đóng của Mỹ và Liên Xô được cho là tạm thời, nhưng sự chia cắt Bán đảo Triều Tiên đã nhanh chóng trở thành vĩnh viễn. Continue reading “08/09/1945: Quân đội Mỹ đổ bộ chiếm đóng Triều Tiên”