Act of Anne

Act of Anne. Đạo luật Anne.

Tên thường gọi của Đạo luật Đặc quyền Ngoại giao Anh Quốc năm 1708. Đạo luật được thông qua sau khi Nữ hoàng Anne bị thất thố ngoại giao vì cơ quan tư pháp Anh không thể dùng thông luật để trừng phạt các cá nhân chịu trách nhiệm cho vụ bắt giam M. de Matveev, Đại sứ Nga tại London, nhằm buộc ông thanh toán các khoản nợ. Nữ hoàng ngay lập tức trả tự do cho vị đại sứ và bày tỏ rằng bà rất lấy làm tiếc, nhưng vị đại sứ đã nhanh chóng rời khỏi Anh trong cơn phẫn nộ và không xuất trình thư triệu hồi (letter of recall) mà ông mang theo trong xe ngựa của mình. Continue reading “Act of Anne”

Acting permanent representative

Acting permanent representative. Quyền đại diện thường trực.

Thành viên của một phái đoàn thường trực (permanent mission) đảm nhiệm thay vai trò của đại diện thường trực (permanent representative) trong thời gian đại diện thường trực tạm thời vắng mặt.

Thuật ngữ đại biện lâm thời (chargé d’affaires ad interim) cũng không được dùng cho trường hợp các phái đoàn thường trực.

=> Quay về Mục lục Từ điển

Acting high commissioner

Acting high commissioner. Quyền cao ủy.

(1) Nhà ngoại giao đóng vai trò là người đứng đầu cơ quan đại diện trong thời gian cao ủy đương nhiệm tạm thời vắng mặt hoặc trong khi chờ cao ủy mới được bổ nhiệm. Bộ Ngoại giao của nước tiếp nhận phải được chính cao ủy thông báo về việc bổ nhiệm một quyền cao ủy, nếu không thể thì Bộ Ngoại giao của nước cử phải ra thông báo. Thuật ngữ đại biện lâm thời (chargé d’affaires ad interim) không được sử dụng trong trường hợp văn phòng cao ủy (high commission).

(2) Nếu cao ủy không thường trú tại thủ đô nước tiếp nhận nhưng văn phòng cao ủy vẫn được lập tại đó thì người đứng đầu văn phòng này (trừ phi là thành viên có thẩm quyền rất thấp) có thể được chỉ định làm quyền cao ủy.

=> Quay về Mục lục Từ điển

Acte de présence

Acte de présence. Hành động hiện diện.

Việc người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao hoặc thành viên đoàn ngoại giao xuất hiện tại một sự kiện ngoại giao nhằm thể sự tôn trọng đối với chủ nhà và để được quan sát thấy là có tham dự sự kiện nào đó.

Xem thêm national day; representation (nghĩa 2).

=> Quay về Mục lục Từ điển

Acquis communautaire

Acquis communautaire. Luật pháp Chung của EU.

Toàn bộ luật pháp (gồm cả các phán quyết của Tòa án Công lý) và thực tiễn chính trị được xác lập tại Liên minh Châu Âu (European Union). Bất kỳ thành viên mới nào của EU cũng phải chấp thuận toàn bộ các luật này.

=> Quay về Mục lục Từ điển

Accreditation

Accreditation. Bổ nhiệm.

(1) Hành động ủy quyền cho người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao, thông thường là qua ủy nhiệm thư (letters of credence), tuy nhiên với trường hợp cao ủy thì là thư bổ nhiệm (letters of commission) hoặc thư giới thiệu (letter of introduction).

(2) Nói rộng hơn là hành động bổ nhiệm một cá nhân làm người đứng đầu hoặc thành viên của một cơ quan đại diện ngoại giao.

=> Quay về Mục lục Từ điển

Accredited representative

Accredited representative. Đại diện được bổ nhiệm.

Cũng là một cách để mô tả người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao hay nói chung hơn là viên chức ngoại giao. Tuy nhiên, đôi khi, nó có thể được trao như một chức danh chính thức cho: Continue reading “Accredited representative”

Accredited diplomatic representative

Accredited diplomatic representative. Đại diện ngoại giao được bổ nhiệm.

Một cách để mô tả người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao (head of mission) hay nói chung hơn là viên chức ngoại giao (diplomatic agent). Tuy nhiên, đôi khi, nó có thể là một chức danh chính thức được trao cho một đại diện mà nước tiếp nhận (receiving state) cho hưởng quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao (diplomatic privileges and immunities), nhưng người đó thực chất không đủ điều kiện nhận quy chế ngoại giao (diplomatic status) thực thể cử đi (sending entity) chưa có chủ quyền (sovereignty, nghĩa 1), hoặc vì chủ quyền của thực thể đó đã bị bác bỏ rộng rãi bởi các quốc gia khác. Trong thập niên 1960 và 1970, chức danh này đã được trao cho đại diện ngoại giao tại Nam Phi của Liên bang Rhodesia và Nyasaland – vốn không có chủ quyền, và sau đó là cho đại diện của Rhodesia – một thực thể độc lập gây tranh cãi.

=> Quay về Mục lục Từ điển

Abrogation

Abrogation. Tuyên bố bãi ước.

Thường được sử dụng để mô tả một hành vi đơn phương (unilateral act) nhằm chấm dứt hoặc có ý định chấm dứt một nghĩa vụ quốc tế không mong muốn. Hành vi này sẽ không có hiệu lực pháp lý trừ phi thỏa thuận pháp lý liên quan có quy định về việc bãi ước.

Từ đồng nghĩa với denunciation.

=> Quay về Mục lục Từ điển

 

Mao Trạch Đông ‘để mất’ Việt Nam như thế nào?

Tác giả: Jung Chang và Jon Halliday | Người dịch: Nguyễn Hải Hoành

Ngay ở châu Á, chỗ nào Mao Trạch Đông cũng gặp trở ngại. Thảm hại nhất là vụ “để mất” Đảng Cộng sản Việt Nam.

Năm 1950, Stalin đã giao cho Mao “quản lý” Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhiều năm qua, Mao xuất tiền xuất người giúp Đảng Cộng sản Việt Nam đánh Pháp, rồi đánh Mỹ. Nhưng vì Mao coi Đảng Cộng sản Việt Nam như quân cờ trên bàn cờ của mình nên người Việt Nam bất hòa với Mao.

Năm 1954, Mao bắt đầu xây dựng ngành công nghiệp quân sự, cần mua nhiều vật tư cấm vận của phương Tây. Ông muốn dùng Pháp làm đột phá khẩu phá thế cấm vận. Hồi ấy Pháp đang đánh nhau với Việt Nam. Kế hoạch của Mao là bảo Đảng Cộng sản Việt Nam mở rộng chiến tranh “nhằm tăng thêm khó khăn bên trong nước Pháp” (lời Chu Ân Lai), khi nào Pháp sứt đầu mẻ trán thì Trung Quốc đứng ra giúp Pháp thương lượng với Việt Nam, qua đó đổi lấy sự thông cảm của Pháp trên vấn đề xuất khẩu vật tư chiến lược cho Trung Quốc. Continue reading “Mao Trạch Đông ‘để mất’ Việt Nam như thế nào?”

Nhật ký Bắc Kinh (05/10/20): Cựu trợ lý của Vương Kỳ Sơn bị điều tra

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 10/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cách Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh khoảng 5 km về phía tây bắc là một tòa nhà hiện đại không biển hiệu.

Những người lính gác cổng nói đây là một địa điểm quan trọng của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Nhưng nhiều người có thể không biết đây là trụ sở của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, cơ quan chống tham nhũng cao nhất của đảng.

Sáng thứ Sáu tuần trước (02/10/2020), ủy ban ra một thông cáo chung với Ủy ban Giám sát Quốc gia rằng Dong Hong đang bị điều tra vì “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.” Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (05/10/20): Cựu trợ lý của Vương Kỳ Sơn bị điều tra”

Các nguồn sử liệu về vùng ‘Champa Thượng’ trong thời kỳ cổ – trung đại

Tác giả: Đổng Thành Danh

1. Dẫn luận

Champa – Thượng (Le Haut Champa) là cách mà J. Dournes1 gọi tên vùng đất cao Tây Nguyên trong thời kỳ cổ trung đại, thời kỳ mà phần lớn lãnh thổ cao nguyên này thuộc về vương quốc Champa hoặc có một mối quan hệ chặt chẽ với Champa ở miền đồng bằng.2 Vùng đất này, thuộc Cao nguyên Trường Sơn Nam, không chỉ giới hạn ở các tỉnh Komtum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng mà còn vươn xuống tận phần rìa phía Tây của các tỉnh Miền Trung nơi cư trú của các cộng đồng nói tiếng Nam Đảo và Nam Á.3

Việc nghiên cứu mối liên hệ giữa vùng đất Tây Nguyên và Champa trong quá khứ là một trong những mảng nghiên cứu đáng chú ý và thu hút được sự quan tâm của nhiều học giả. Trong khi một số các nhà nghiên cứu chỉ dừng lại ở việc khảo tả và liệt kê các di tích, dấu vết của Champa ở vùng Tây Nguyên,4 một số các nghiên cứu mang tính học thuật hơn lại cố gắng lý giải sâu hơn các mối liên kết này, không chỉ trên bình diện dân tộc học mà còn dựa trên các tương tác về chính trị liên vùng trong quá khứ.5 Continue reading “Các nguồn sử liệu về vùng ‘Champa Thượng’ trong thời kỳ cổ – trung đại”

Nhật ký Bắc Kinh (02/10/20): Trung Quốc sẽ phục hồi chức danh Chủ tịch Đảng?

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 10/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đây là đám đông lớn nhất tôi từng thấy kể từ khi coronavirus bùng phát vào cuối tháng 1. Hôm thứ Năm (01/10/2020), nhân lễ kỷ niệm 71 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Quảng trường Thiên An Môn chật kín người.

Một lẵng hoa cao 18 mét và một bức chân dung khổng lồ của Tôn Trung Sơn, nhà lãnh đạo cách mạng [Tân Hợi] năm 1911 lật đổ triều đại nhà Thanh, được đặt ở giữa quảng trường. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (02/10/20): Trung Quốc sẽ phục hồi chức danh Chủ tịch Đảng?”

Ông Trump khiến Đảng Cộng hòa đánh mất Thượng viện như thế nào?

Nguồn: Trump Loses the Senate”, WSJ, 06/01/2021.

Người dịch: Trần Hùng

Donald Trump đã khiến Đảng Cộng hòa đánh mất Thượng viện bằng cách biến cuộc bầu cử vòng hai chọn hai thượng nghị sĩ đại diện bang Georgia trở thành một cuộc trưng cầu dân ý về chính mình. Các cuộc bầu cử đó lẽ ra phải là một cuộc trưng cầu dân ý về việc ngăn chặn Đảng Dân chủ kiểm soát lưỡng viện Quốc hội và nhánh hành pháp. Nhưng thông điệp đó đã bị che khuất, nếu không muốn nói là bị xóa nhòa, bởi ông Trump khăng khăng nói với cử tri ngày này qua ngày khác rằng ông đã bị gian lận vào tháng 11 — bất kể việc ông thiếu bằng chứng đáng tin cậy hoặc một con đường hợp lý để chiến thắng. Continue reading “Ông Trump khiến Đảng Cộng hòa đánh mất Thượng viện như thế nào?”

Bên trong cuộc chiến chống đói nghèo của Trung Quốc

Nguồn:The fruits of growth”, The Economist, 02/01/2021.

Người dịch: Phan Nguyên

Đầu tháng 12 năm ngoái, Trung Quốc thông báo rằng họ đã xóa bỏ được tình trạng nghèo cùng cực trên cả nước. Thành tích này có quy mô thật ngoạn mục. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, khoảng 800 triệu người Trung Quốc đã thoát khỏi cảnh nghèo cùng cực trong bốn thập niên qua. Đó cũng là một chiến công của thời đại, như các phương tiện truyền thông nhà nước ghi nhận. Chưa bao giờ trong lịch sử của nước này tình trạng nghèo đói gần như bị xóa sổ như vậy.

Một trong những nơi cuối cùng được tuyên bố không còn đói nghèo nữa là Ziyun, một hạt ở tỉnh Quý Châu ở tây nam. Liang Yong, một dân làng phàn nàn: “Nói thẳng ra, đó là một lời nói dối”. Theo anh, cuộc điều tra chính thức về tình hình kinh tế của Ziyun chỉ làm lấy lệ. Các nhà lãnh đạo tỉnh đã đến làng của anh, đưa ra phán quyết rằng làng đã thoát nghèo và sau đó rời đi nhanh chóng. “Đó chỉ một show diễn. Trong thâm tâm chúng ta đều biết sự thật,” anh càu nhàu. Continue reading “Bên trong cuộc chiến chống đói nghèo của Trung Quốc”

Bernard-Henri Lévy: Một gương mặt trí thức Pháp thời nay

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Nước Pháp thời nào cũng có những nhà trí thức nổi tiếng trong nước và thế giới. Ở đây xin giới thiệu sơ qua một gương mặt được gọi là nhà trí thức siêu sao, triết gia siêu sao (super star intellectual, super star philosopher) của nước Pháp thời nay.

Đó là Bernard-Henri Lévy mà người Pháp ưa nói ngắn thường gọi tắt là BHL.

Triết gia kiêm nhà văn, nhà báo, nhà hoạt động xã hội, nhà làm phim và đạo diễn điện ảnh sinh năm 1948 này là tác giả của hàng tá đầu sách và nhiều bộ phim. Trong đó ba cuốn sách Ngỡ ngàng nước Mỹ (American Vertigo), Sự man rợ mang bộ mặt con người (Barbarism with a Human Face), Ai giết Daniel Pearl? (Who Killed Daniel Pearl?) và hai bộ phim tài liệu Bosna!Một ngày tại Sarajevo chết chóc (A Day in the Death of Sarajevo) từng làm châu Âu và khắp thế giới biết đến tên tuổi Bernard-Henri Lévy. Continue reading “Bernard-Henri Lévy: Một gương mặt trí thức Pháp thời nay”

Quan hệ Mỹ-Việt thời Biden: Thương mại sẽ là hồ sơ nóng

Tác giả: RFI phỏng vấn Lê Hồng Hiệp

Ngày 20/01/2021, tân tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden chính thức tuyên thệ nhậm chức. Với chính quyền Biden, quan hệ Mỹ-Việt sẽ có gì khác so với thời Donald Trump? Hiện giờ chỉ có thể đưa ra một số phỏng đoán, nhưng có một điều chắc chắn, đó là thương mại có thể sẽ là hồ sơ nóng  giữa hai nước cựu thù. Tuy nhiên, căng thẳng về mậu dịch sẽ không ảnh hưởng nhiều đến chiều hướng tăng cường quan hệ song phương Mỹ-Việt.

Ngày 16/12 vừa qua, bộ Tài Chính Mỹ đã chính thức liệt kê Việt Nam vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ, sau nhiều tháng điều tra về thặng dư mậu dịch của Việt Nam đối với Hoa Kỳ. Việc Washington gắn nhãn ”thao túng tiền tệ” lên Việt Nam đã gây phản ứng mạnh từ phía Hà Nội. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tức là Ngân hàng Trung ương, đã cực lực bác bỏ cáo buộc đó, khẳng định là việc điều hành tỉ giá những năm qua ở Việt Nam chỉ nhằm ”kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô”, chứ không nhằm ”tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công bằng”. Continue reading “Quan hệ Mỹ-Việt thời Biden: Thương mại sẽ là hồ sơ nóng”

Trung Quốc dùng ‘siêu ứng dụng’ WeChat để giám sát người dân ra sao?

Nguồn: Jing Yang, “WeChat Becomes a Powerful Surveillance Tool Everywhere in China”, WSJ, 22/12/2020.

Chính phủ Trung Quốc đang gia tăng việc sử dụng WeChat để theo dõi và ngăn chặn các tiếng nói đối lập.

Siêu ứng dụng WeChat của Trung Quốc (nền tảng tích hợp nhiều chức năng) là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất mà Bắc Kinh sử dụng để giám sát người dân, kiểm duyệt ngôn luận và trừng phạt những cá nhân thể hiện sự bất mãn với chính phủ.

Những người bất đồng chính kiến, người dùng và các nhà nghiên cứu bảo mật nói rằng chính quyền đang gia tăng việc sử dụng ứng dụng của tập đoàn Tencent  để truyền đi những lời đe dọa cũng như lấy bằng chứng cho các vụ bắt giữ. Continue reading “Trung Quốc dùng ‘siêu ứng dụng’ WeChat để giám sát người dân ra sao?”