Thế giới hôm nay: 29/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Phát biểu tại cuộc họp Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Ả Rập Saudi, tổng thống Palestine, Mahmoud Abbas, nói rằng chỉ có Mỹ mới ngăn được Israel thực hiện cuộc tấn công theo kế hoạch nhằm vào Rafah. Khoảng 1,5 triệu người Palestine đang trú ẩn tại thành phố này. Hôm thứ Bảy, ngoại trưởng Israel, Israel Katz, đã nói chiến dịch có thể bị đình chỉ nếu Hamas đồng ý thả thêm con tin như một phần của hoạt động trao đổi tù nhân.

Elon Musk, ông chủ hãng sản xuất ô tô điện Tesla, đã gặp thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tại Bắc Kinh. Ông Musk đến thăm Trung Quốc khi cạnh tranh từ ngành công nghiệp ô tô nước này ngày càng dữ dội. Theo truyền thông địa phương, ông Lý nói với ông Musk rằng Trung Quốc “sẽ luôn cởi mở” với các công ty nước ngoài và ca ngợi khoản đầu tư của Tesla vào nước này là một ví dụ thành công về hợp tác với các doanh nghiệp Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/04/2024”

Động cơ đằng sau đợt cải tổ quân đội mới nhất của Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “The ulterior motive behind Xi Jinping’s latest military reforms,” Nikkei Asia, 25/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Quyết định tái tổ chức Lực lượng Chi viện Chiến lược cho thấy Tập đang chuẩn bị cho nhiệm kỳ thứ tư.

Chỉ mất 9 năm để Lực lượng Chi viện Chiến lược của Trung Quốc – từng được ca ngợi là “đơn vị tương lai” khi Chủ tịch Tập Cận Bình tái tổ chức quân đội lần trước – biến mất.

Một bài bình luận lan truyền trên mạng internet Trung Quốc đã gọi lực lượng bị giải tán là đơn vị quan trọng “tồn tại ngắn nhất” trong lịch sử Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Bài viết chỉ ra rằng lực lượng được chính thức thành lập vào ngày 31/12/2015 – trở thành một thực thể ngang hàng với Lục quân, Hải quân, Không quân, và Quân chủng Tên lửa – đã “biến mất khỏi vũ đài lịch sử” trong một đợt tái tổ chức quân sự mới được công bố vào thứ Sáu (18/04/2024). Continue reading “Động cơ đằng sau đợt cải tổ quân đội mới nhất của Tập Cận Bình”

28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica

Nguồn: U.S. troops land in the Dominican Republic in attempt to forestall a “communist dictatorship”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, để ngăn chặn điều mà ông tuyên bố sẽ là một “chế độ độc tài cộng sản” ở Cộng hòa Dominica, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã điều hơn 22.000 quân Mỹ đến đảo quốc này. Hành động của Johnson đã kích động làn sóng biểu tình ở Mỹ Latinh, cũng như làm dấy lên sự hoài nghi của nhiều người Mỹ.

Những rắc rối ở Cộng hòa Dominica bắt đầu vào năm 1961, khi nhà độc tài lâu năm Rafael Trujillo bị ám sát. Trujillo là một kẻ cầm quyền tàn bạo, nhưng lập trường chống cộng cứng rắn đã giúp ông nhận được sự ủng hộ của Mỹ. Cái chết của ông dẫn đến sự trỗi dậy của một chính phủ cải cách đứng đầu là Juan Bosch, người được bầu làm tổng thống vào năm 1962. Continue reading “28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica”

Di sản độc hại của Cách mạng Xanh

Nguồn: Jayati Ghosh, “The Toxic Legacy of the Green Revolution”, Project Syndicate, 12/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Văn Đáp

Trong khi việc đưa ra các loại hạt giống năng suất cao đã cứu hàng trăm triệu người khỏi nạn đói thì nó lại làm giảm chất lượng dinh dưỡng và làm tăng độc tính của các loại ngũ cốc thiết yếu. Để thiết lập một hệ thống thực phẩm bền vững và giàu dinh dưỡng, các quốc gia nên áp dụng các hình thức nông nghiệp sinh thái dựa trên hoạt động canh tác của các hộ nhỏ.

Có hơn 390.000 loài thực vật được xác định trên thế giới, nhưng chỉ có ba loài – lúa, ngô và lúa mì – chiếm khoảng 60% lượng calo từ thực vật trong chế độ ăn của chúng ta. Sự thống trị của ba loại ngũ cốc này phần lớn là kết quả của những đột phá lớn về công nghệ, đặc biệt là sự phát triển các giống lúa và lúa mì năng suất cao (HYV) trong cuộc Cách mạng Xanh những năm 1960. Continue reading “Di sản độc hại của Cách mạng Xanh”

27/04/1813: Nhà thám hiểm Zebulon Pike tử trận

Nguồn: Explorer Zebulon Pike killed in battle, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1813, sau khi sống sót qua hai cuộc thám hiểm chông gai đến các vùng đất chưa được khám phá ở miền Tây nước Mỹ, Zebulon Pike đã hy sinh trong Chiến tranh Năm 1812.

Tính đến thời điểm ông trở thành một vị tướng năm 1812, Pike đã từng phải đối mặt với nhiều tình huống nguy hiểm. Ông gia nhập quân đội khi mới 15 tuổi, sau đó đảm nhận các vị trí quân sự khác nhau trên biên giới nước Mỹ. Continue reading “27/04/1813: Nhà thám hiểm Zebulon Pike tử trận”

Chuyển động Quốc Phòng (20/04 – 26/04/2024)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (20/04 – 26/04/2024)”

Trung Quốc thực sự có bao nhiêu đòn bẩy trước Iran?

Nguồn: Christina Lu, “How Much Leverage Does China Really Have Over Iran?,” Foreign Policy, 19/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington muốn Bắc Kinh kiềm chế Tehran, nhưng giới chuyên gia cho rằng điều đó không đơn giản.

Ngay từ trước khi Iran phóng hàng trăm máy bay không người lái và tên lửa vào Israel, các quan chức Mỹ đã thúc giục Trung Quốc – một đối tác thương mại hàng đầu của Iran – sử dụng ảnh hưởng của mình để thuyết phục Tehran hạn chế các hành động khiêu khích của họ và của các lực lượng ủy nhiệm trên khắp Trung Đông. Continue reading “Trung Quốc thực sự có bao nhiêu đòn bẩy trước Iran?”

Thế giới hôm nay: 26/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm hơn dự kiến trong quý đầu năm, chỉ đạt 1,6%, thấp hơn dự báo 2,2% so với cùng kỳ năm trước. Bộ Thương mại Mỹ nói hàng tồn kho và thương mại quốc tế chậm lại là nguyên nhân. Lạm phát lõi theo năm trong quý đầu ở mức 3,7%, cao hơn ước tính 3,4% của giới phân tích, cho thấy Cục Dự trữ Liên bang có thể trì hoãn việc cắt giảm lãi suất.

Tòa án hàng đầu của New York đã hủy bỏ bản án đối với nhà sản xuất phim Harvey Weinstein, người đã bị kết án 23 năm tù vào năm 2020 vì tội hiếp dâm và các tội phạm tình dục khác. Tòa án nhận thấy ông Weinstein không được xét xử công bằng vì công tố viên cho phép những phụ nữ có cáo buộc không nằm trong cáo trạng ra làm chứng. Ông Weinstein cũng đang thụ án 16 năm vì tội hiếp dâm ở California. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/04/2024”

Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P2)

Nguồn: Samuel Charap và Sergey Radchenko, “The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine,” Foreign Affairs, 16/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1

VỪA ĐÁNH VỪA ĐÀM

Trong nhận xét mà ông đưa ra vào ngày 29/03, ngay sau khi kết thúc đàm phán, Medinsky, trưởng phái đoàn Nga, rõ ràng đã rất lạc quan. Ông giải thích rằng các cuộc thảo luận xoay quanh hiệp ước về tính trung lập của Ukraine đang bước vào giai đoạn thực tế, và rằng – bất chấp những điều khoản phức tạp do hiệp ước có nhiều bên đảm bảo tiềm năng – Putin và Zelensky có lẽ sẽ ký nó tại một hội nghị thượng đỉnh trong tương lai gần. Continue reading “Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P2)”

25/04/1980: Máy bay đâm vào núi ở Quần đảo Canary, 146 người tử nạn

Nguồn: Plane crashes on Canary Islands, killing 146, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, một chiếc Boeing 727 của Dan-Air đã rơi trên đường chở đoàn khách du lịch Anh đến Quần đảo Canary, khiến toàn bộ 146 người trên máy bay thiệt mạng. Vụ tai nạn khủng khiếp này xảy ra chỉ ba năm sau một tai nạn còn khinh hoàng hơn, cũng xảy ra tại sân bay Quần đảo Canary.

Năm 1977, một chiếc máy bay phản lực của KLM đã va chạm với một chiếc máy bay của Pan Am trên đường băng, khiến 570 người thiệt mạng. Vụ va chạm xảy ra khi các vấn đề về liên lạc giữa máy bay và đài kiểm soát không lưu đã làm trầm trọng thêm tình trạng sương mù vốn đã nguy hiểm. Continue reading “25/04/1980: Máy bay đâm vào núi ở Quần đảo Canary, 146 người tử nạn”

Viện trợ Ukraine nhìn từ góc độ lịch sử

Nguồn: Paul Krugman, “Ukraine Aid in the Light of History,” New York Times, 23/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thứ Bảy vừa qua, Hạ viện Mỹ cuối cùng đã vượt qua sự phản đối của phong trào MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) và thông qua gói viện trợ mới cho Ukraine. Chính quyền Biden có lẽ đã chuẩn bị sẵn vật tư, chỉ còn chờ sự cho phép của Quốc hội, vậy nên chúng ta sẽ sớm thấy được tác động của bước đột phá về mặt lập pháp này. Continue reading “Viện trợ Ukraine nhìn từ góc độ lịch sử”

Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P1)

Nguồn: Samuel Charap và Sergey Radchenko, “The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine,” Foreign Affairs, 16/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một sự kiện ngoại giao bí mật, tuy chỉ tồn tại ngắn ngủi, nhưng chứa đựng bài học cho các cuộc đàm phán trong tương lai.

Rạng sáng ngày 24/02/2022, không quân Nga đồng loạt tấn công các mục tiêu trên khắp Ukraine. Cùng lúc đó, bộ binh và thiết giáp của Moscow từ phía bắc, phía đông, và phía nam tràn vào Ukraine. Trong những ngày tiếp theo, quân Nga đã cố gắng bao vây Kyiv.

Đó là những ngày và những tuần đầu tiên của cuộc xâm lược vốn dĩ có thể dẫn đến việc Ukraine bị Nga đánh bại và khuất phục. Khi nhìn lại, thật kỳ diệu là điều đó đã không xảy ra. Continue reading “Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P1)”

Không riêng gì Mỹ, Trung Quốc cũng lo lắng về mạng xã hội

Nguồn:America is concerned about social media. China is, too.” The Economist, 21/03/2024.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Dường như không có hồi kết cho tâm lý lo lắng về mạng xã hội ở Mỹ. Ý tưởng rằng TikTok, một ứng dụng phổ biến của Trung Quốc, có thể được dùng như công cụ tuyên truyền của Đảng Cộng sản khiến các chính trị gia khiếp sợ. Vào ngày 13 tháng 3, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật buộc chủ sở hữu ByteDance phải bán ứng dụng này nếu không sẽ phải đối mặt với lệnh cấm ở Mỹ. Năm ngày sau, Tòa Tối cao nghe tranh luận trong một vụ kiện về việc chính quyền Biden yêu cầu các công ty truyền thông xã hội xóa các bài đăng chứa thông tin sai lệch. Cả hai câu chuyện đều nói lên sức mạnh của các công ty này, vốn đóng vai trò to lớn trong việc phổ biến tin tức và định hướng dư luận. Continue reading “Không riêng gì Mỹ, Trung Quốc cũng lo lắng về mạng xã hội”

Thế giới hôm nay: 24/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thẩm phán vụ tiền bịt miệng của Donald Trump đã nghe những lập luận rằng cựu tổng thống, khi đưa ra các bình luận nhục mạ các nhân chứng tiềm năng, đã vi phạm lệnh không tiết lộ về phiên toà ra ngoài. “Nó phải dừng lại,” công tố lập luận. Trong lập luận phản bác, các luật sư của cựu tổng thống muốn thuyết phục toà rằng những bình luận của Trump chỉ là phát biểu chính trị. Song thẩm phán dường như không đồng tình với bên bào chữa và đã nói với họ, “các anh đang mất hết uy tín trước tòa.” Nếu thẩm phán đứng về phía công tố, hậu quả đối với ông Trump có thể là khiển trách hoặc phạt tiền (hoặc ngồi tù ngắn hạn, dù rất khó xảy ra). Phiên tòa dự kiến sẽ diễn ra trong khoảng sáu tuần.

Theo Reuters, Mỹ đang chuẩn bị gói viện trợ trị giá 1 tỷ USD cho Ukraine. Nó bao gồm đạn pháo, đạn chống tăng và các loại vũ khí khác có thể được triển khai ngay lập tức và sẽ được rút từ quỹ 61 tỷ USD sắp trở thành luật. Vào chiều thứ Ba theo giờ địa phương, Thượng viện Mỹ đã thông qua bốn dự luật được Hạ viện thông qua hôm thứ Bảy; cuộc bỏ phiếu cuối dự kiến sẽ diễn ra vào ngày mai. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/04/2024”

Ukraine là tiền tuyến của một cuộc xung đột lớn hơn nhiều

Nguồn: Gideon Rachman, “Ukraine is the front line of a much larger conflict,” Financial Times, 21/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ và các đồng minh coi Nga, Trung Quốc, Iran, và Triều Tiên là trục đối thủ

Sau nhiều tháng tranh cãi và do dự, Hạ viện Mỹ cuối cùng cũng chịu hành động. Cuộc bỏ phiếu ở Washington nhằm cung cấp khoản viện trợ quân sự mới trị giá 61 tỷ đô la cho Ukraine có thể là một bước ngoặt trong cuộc chiến với Nga. Chí ít, nó sẽ giúp Ukraine có thể tiếp tục chiến đấu. Continue reading “Ukraine là tiền tuyến của một cuộc xung đột lớn hơn nhiều”

23/04/1915: Nhà thơ–lính chiến Rupert Brooke qua đời tại Hy Lạp

Nguồn: Poet-soldier Rupert Brooke dies in Greece, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1915, Rupert Brooke, một học giả và nhà thơ trẻ tuổi đang phục vụ với tư cách là sĩ quan trong Hải quân Hoàng gia Anh, đã qua đời vì nhiễm trùng máu trên một tàu bệnh viện neo đậu ngoài khơi đảo Skyros của Hy Lạp, trong khi chờ được triển khai tham gia cuộc đổ bộ của Đồng minh vào Bán đảo Gallipoli.

Sinh năm 1887 tại Rugby, Anh, Brooke theo học tại trường King’s College thuộc Đại học Cambridge, nơi ông kết bạn với những học giả nổi tiếng trong tương lai như E.M. Forster, John Maynard Keynes, và Virginia Stephens (sau này là Virginia Woolf) với tư cách là thành viên của nhóm Bloomsbury nổi tiếng. Những chuyến đi đến Mỹ vào năm 1912 đã giúp Brooke cho ra đời một loạt các bài luận và bài báo được đón nhận nồng nhiệt; ông cũng từng sống một thời gian ở Tahiti, nơi ông đã sáng tác một số bài thơ nổi tiếng nhất của mình. Continue reading “23/04/1915: Nhà thơ–lính chiến Rupert Brooke qua đời tại Hy Lạp”

Thế giới hôm nay: 23/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các luật sư đã đưa ra lập luận mở đầu trong phiên tòa xét xử vụ tiền bịt miệng của Donald Trump ở New York. Công tố viên coi vụ kiện là một trong những hành vi “gian lận bầu cử.” Công tố cho rằng các khoản thanh toán đó là nhằm hỗ trợ ông Trump trong cuộc bầu cử 2016, và do đó cấu thành tội kê khai thiếu tiền vận động tranh cử. Thẩm phán Juan Mercan đã nói ông dự kiến phiên tòa sẽ diễn ra trong khoảng sáu tuần – và cựu tổng thống phải có mặt tại tòa mỗi ngày khi phiên tòa diễn ra.

Người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự Israel đã từ chức, theo một tuyên bố của Lực lượng Phòng vệ Israel. Aharon Haliva là quan chức cấp cao đầu tiên từ chức kể từ cuộc tấn công của Hamas hôm 7/10. Sau các cuộc tấn công, ông đã công khai nhận trách nhiệm vì không thể phát hiện và ngăn chặn chúng. Sự ủng hộ của công chúng dành cho chính phủ của Binyamin Netanyahu đã giảm mạnh kể từ khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/04/2024”

So sánh các chiến thuật vùng xám ở Biển Đỏ và Biển Đông

Nguồn: Thomas Lim và Eric Ang, “Comparing Gray-Zone Tactics in the Red Sea and the South China Sea,” The Diplomat, 20/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các hoạt động của Houthi ở Biển Đỏ và các hành động của Trung Quốc xung quanh Bãi Cỏ Mây có những điểm tương đồng đáng chú ý về chiến thuật và phản ứng của các bên đối đầu.

Trong thời kỳ hỗn loạn trên biển, chiến thuật vùng xám đã trở thành công cụ ưa thích của các chủ thể muốn thúc đẩy lợi ích của mình mà không cần dùng đến xung đột quân sự trực tiếp. Về bản chất, chiến thuật vùng xám có nghĩa là các hoạt động trong ‘khoảng tối’ giữa hòa bình và chiến tranh. Những hành động như vậy có nguy cơ làm suy giảm quyền tự do hàng hải, một khái niệm trung tâm vốn củng cố sự ổn định kinh tế toàn cầu. Continue reading “So sánh các chiến thuật vùng xám ở Biển Đỏ và Biển Đông”

Hwasong-16B của Triều Tiên báo hiệu một kỷ nguyên tên lửa mới

Nguồn: A. B. Abrams, “North Korea’s New Hwasong-16B Hypersonic Glider Heralds a New Missile Era,” The Diplomat, 13/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc giới thiệu Hwasong-16B về bản chất là một diễn biến rất quan trọng, nhưng những tác động tiềm tàng của nó đối với an ninh khu vực thậm chí còn quan trọng hơn.

Vào ngày 2/4, Triều Tiên đã chính thức tiết lộ phiên bản kế thừa được chờ đợi từ lâu của tên lửa đạn đạo tầm trung Hwasong-12 “Sát thủ Guam.” Vụ phóng thử nghiệm Hwasong-16B đã diễn ra sau nhiều năm xuất hiện các báo cáo về việc thử nghiệm các công nghệ liên quan, tạo điều kiện cho bước nhảy vọt về hiệu suất. Continue reading “Hwasong-16B của Triều Tiên báo hiệu một kỷ nguyên tên lửa mới”

Thế giới hôm nay: 22/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hoan nghênh gói viện trợ 61 tỷ USD vừa được Hạ viện Mỹ thông qua. Ông kêu gọi các nhà lập pháp thông qua dự luật càng nhanh càng tốt, cho rằng điều đó sẽ ngăn Ukraine trở thành “Afghanistan thứ hai.” Các nhà lập pháp đảng Dân chủ ủng hộ kế hoạch trị giá tổng cộng 95 tỷ USD do Mike Johnson, chủ tịch Cộng hoà của Hạ viện, đưa ra, bất chấp phản đối gay gắt của phe Cộng hòa. Việc ông Johnson thách thức một số người trong đảng của mình đã gây nguy hiểm cho vị trí của chính ông, nhưng ông khẳng định mình đã làm những gì mà ông tin là “điều đúng đắn.”

Nhà chức trách ở Ấn Độ đã thông báo tiến hành bỏ phiếu lại cho cuộc tổng tuyển cử tại 11 điểm bỏ phiếu ở bang Manipur đông bắc vào hôm thứ Hai. Trước đó xuất hiện báo cáo về đụng độ giữa các nhóm vũ trang, máy bỏ phiếu hỏng, và nỗ lực chiếm các điểm bỏ phiếu. Đảng Quốc đại đối lập cáo buộc bỏ phiếu có gian lận. Giai đoạn bỏ phiếu đầu tiên có sự tham gia của gần 1 tỷ người đã bắt đầu vào thứ Sáu, và sẽ kéo dài đến tháng 6. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/04/2024”