Tag: Viên Đăng Huy

Làm sao để chính sách khí hậu trở nên khả thi?

Nguồn: “The climate needs a politics of the possible”, The Economist, 31/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Kiềm chế biến đổi khí hậu chưa bao giờ là dễ dàng. Việc thay đổi cán cân năng lượng cơ bản của hành tinh này không thể diễn ra trong một sớm một chiều. Một nền kinh tế dựa vào nhiên liệu hóa thạch, vốn đang phục vụ hàng tỷ người, cũng không thể bị thay thế nếu không vấp phải sự phản đối chính trị dữ dội. Nhưng ngày nay, vấn đề có vẻ đặc biệt khó khăn. Continue reading “Làm sao để chính sách khí hậu trở nên khả thi?”

Liệu đây có phải là khởi đầu cho tình bạn Mỹ-Trung?

Nguồn: Graham Allision, “Is This the Start of a U.S.-China Friendship?”, Foreign Policy, 29/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cuộc họp kéo dài hai ngày giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại Stockholm, bắt đầu từ thứ Hai, đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực của Washington và Bắc Kinh nhằm ổn định “lệnh ngừng bắn” trong cuộc chiến thương mại đầy hỗn loạn, ăn miếng trả miếng giữa hai bên. Quan trọng hơn nữa, nó cũng là dấu hiệu báo trước cho một hội nghị thượng đỉnh hiệu quả giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, dự kiến diễn ra trước tháng 11.

Dù căng thẳng Mỹ-Trung chiếm lĩnh các mặt báo trong năm nay, nhưng có lý do để tin rằng cuộc gặp tuần này sẽ đặt nền móng cho mối quan hệ mang tính xây dựng hơn nhiều giữa ông Trump và ông Tập, lãnh đạo của hai cường quốc hàng đầu thế giới. Continue reading “Liệu đây có phải là khởi đầu cho tình bạn Mỹ-Trung?”

Cách Mỹ nên đối phó với tác động của AI lên an ninh quốc gia

Nguồn: Matan Chorev và Joel Predd, “America Should Assume the Worst About AI”, Foreign Affairs, 22/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Các nhà lãnh đạo an ninh quốc gia hiếm khi được chọn vấn đề mình cần quan tâm và mức độ quan tâm đến nó. Họ thường là những người phải chịu tác động từ các tình thế nằm ngoài tầm kiểm soát của mình. Các cuộc tấn công ngày 11 tháng 9 đã đảo ngược kế hoạch của chính quyền George W. Bush nhằm giảm bớt các cam kết và trách nhiệm toàn cầu của Mỹ. Các cuộc cách mạng trên khắp thế giới Ả Rập đã đẩy Tổng thống Barack Obama trở lại Trung Đông ngay khi ông đang cố gắng rút Mỹ ra khỏi đó. Và việc Nga xâm lược Ukraine đã đảo lộn mục tiêu của chính quyền Biden là thiết lập quan hệ “ổn định và có thể dự đoán được” với Moscow để có thể tập trung vào cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc. Continue reading “Cách Mỹ nên đối phó với tác động của AI lên an ninh quốc gia”

Kỷ nguyên hòa bình nhờ dân số già

Nguồn: Mark L. Haas, “The Coming Pax Geriatrica”, Foreign Affairs, 24/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Phần lớn các quốc gia trên thế giới đang trải qua một cuộc cách mạng nhân khẩu học: dân số già hóa một cách đáng kể, liên tục và có thể không thể đảo ngược. Sự kết hợp giữa tỷ lệ sinh thấp và tuổi thọ cao đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể tỷ lệ người từ 65 tuổi trở lên, cùng với đó là sự gia tăng đều đặn về độ tuổi trung bình của dân số. Vào năm 1950, có khoảng 5% dân số thế giới từ 65 tuổi trở lên. Đến năm 2021, con số đó đã gần như tăng gấp đôi. Ngay cả khi tỷ lệ sinh ngừng giảm và duy trì ở mức năm 2022 – một điều khó có thể xảy ra – Liên Hợp Quốc dự báo rằng đến năm 2050, tỷ lệ này sẽ tăng gấp ba lần. Nhiều quốc gia trong số này không chỉ già hóa; quy mô dân số của họ còn đang dần thu hẹp lại. Hơn 40 quốc gia có dân số giảm do tỷ lệ sinh thấp. Đến năm 2050, gần 90 quốc gia sẽ có ít công dân hơn vào mỗi cuối năm so với đầu năm. Continue reading “Kỷ nguyên hòa bình nhờ dân số già”

Lợi ích của Trung Quốc khi triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine

Nguồn: Justyna Szczudlik, “Chinese peacekeepers in Ukraine would be a win-win for Beijing”, The Interpreter, 22/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tiên tìm cách chấm dứt chiến tranh ở Ukraine vào tháng 2, Trung Quốc đã liên tục phát tín hiệu rằng họ đang cân nhắc việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình – hoặc ít nhất là thảo luận về ý tưởng này – một khi lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình được ký kết. Continue reading “Lợi ích của Trung Quốc khi triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine”

Nguồn nước đang trở thành vũ khí khủng bố như thế nào?

Nguồn: Abdoulie Ceesay, “The World Is Entering a Dark New Era of Hydroterrorism”, Foreign Policy, 18/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Nước từ lâu đã là một công cụ của chiến tranh, nhưng trong những năm gần đây, thế giới đã bước vào một kỷ nguyên đen tối mới của khủng bố nguồn nước. Trên khắp toàn cầu, từ Yemen đến Ukraine, nguồn tài nguyên thiết yếu này ngày càng được sử dụng như một công cụ kiểm soát. Theo Viện Thái Bình Dương, bạo lực liên quan đến nguồn nước trên toàn cầu đã tăng hơn 50% chỉ riêng trong năm 2023. Tuy nhiên, các tổ chức quốc tế vẫn coi nguồn nước là vấn đề phát triển hay môi trường – chứ không phải là điểm nóng an ninh quốc gia mà nó đã trở thành. Continue reading “Nguồn nước đang trở thành vũ khí khủng bố như thế nào?”

Quyền lực của Tập Cận Bình có đang lung lay?

Nguồn: “Is Xi Jinping in trouble?”, The Economist, 20/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Hàng năm cứ vào tháng Tám, người đàn ông quyền lực nhất thế giới biến mất khỏi tầm mắt. Chủ tịch Tập Cận Bình có thể sẽ rời Bắc Kinh vào tuần tới và cùng các quan chức cấp cao tới khu nghỉ dưỡng ven biển Bắc Đới Hà, cách thủ đô ba tiếng về phía đông, để nghỉ dưỡng dịp hè. Các nhân vật cấp cao của Đảng Cộng sản đã tụ tập tại các biệt thự ở đây từ thời Mao Trạch Đông. Mặc dù vậy, những lần vắng mặt kéo dài có thể khuấy động những đồn đoán sôi nổi bên ngoài Trung Quốc về quyền lực của nhà lãnh đạo. Continue reading “Quyền lực của Tập Cận Bình có đang lung lay?”

Đài Loan đang chống lại gián điệp Trung Quốc bằng cách nào?

Nguồn: Nathan Attrill, “How Taipei is fighting back against Beijing’s spies”, The Strategist, 18/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Đài Loan đang đẩy mạnh đáng kể các nỗ lực nhằm đối phó với thách thức gián điệp ngày càng tăng mà các nhà chức trách cho là có liên quan đến Trung Quốc. Trong năm 2024, 64 cá nhân đã bị buộc tội liên quan đến gián điệp—nhiều hơn tổng số của hai năm trước đó cộng lại. Theo dữ liệu của chính phủ, khoảng hai phần ba số người bị buộc tội có lý lịch quân sự, bao gồm cả quân nhân tại ngũ. Trong một số trường hợp, cá nhân bị quy là đã nhận tiền để làm rò rỉ tài liệu mật hoặc tự quay video bày tỏ sự ủng hộ Bắc Kinh, những nội dung này sau đó được lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc. Continue reading “Đài Loan đang chống lại gián điệp Trung Quốc bằng cách nào?”

Liệu quân đội Trung Quốc có sẵn sàng cho chiến tranh?

Nguồn: M. Taylor Fravel, “Is China’s Military Ready for War?”, Foreign Affairs, 18/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Một làn sóng thanh trừng mới đã càn quét giới lãnh đạo cấp cao của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Kể từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 20 vào tháng 10 năm 2022, hơn 20 sĩ quan cấp cao của PLA từ cả bốn quân chủng – lục quân, hải quân, không quân và lực lượng tên lửa – đã biến mất khỏi tầm mắt công chúng hoặc bị cách chức. Sự vắng mặt của các tướng lĩnh khác cũng đã được báo cáo, điều này có thể báo trước các cuộc thanh trừng bổ sung. Continue reading “Liệu quân đội Trung Quốc có sẵn sàng cho chiến tranh?”

Tại sao châu Âu lại ‘sợ’ tự chủ quốc phòng?

Nguồn: Zaki Laïdi, “Why Is Europe Afraid of Defending Itself?”, Project Syndicate, 11/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Chỉ vài ngày sau khi Tổng thư ký NATO Mark Rutte ca ngợi hội nghị thượng đỉnh của liên minh tại The Hague là một thành công tuyệt đối, Mỹ đã đình chỉ một lô hàng thiết bị quân sự dự kiến ​​viện trợ cho Ukraine và nới lỏng một số lệnh trừng phạt đối với một số ngân hàng Nga. Kể từ đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đã đảo ngược quyết định này, vốn do Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đưa ra. Nhưng không ai biết mức độ và thời gian của sự đảo ngược mới này. Chính sách của Mỹ vẫn vô cùng khó đoán. Và đây chính là điều khiến người châu Âu lo sợ. Do đó, bất chấp sự khúm núm của Rutte, Trump đang phát tín hiệu rằng các cam kết an ninh của Mỹ không còn gắn liền với nỗ lực tăng cường khả năng phòng thủ của các nước châu Âu. Continue reading “Tại sao châu Âu lại ‘sợ’ tự chủ quốc phòng?”

Iran và logic của chiến tranh hạn chế

Nguồn: Raphael S. Cohen, “Iran and the Logic of Limited Wars”, Foreign Policy, 14/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cuộc không chiến của Israel chống lại Iran— “Chiến dịch Sư Tử Trỗi Dậy” —có thể đã kết thúc, nhưng những tranh cãi xung quanh các cuộc tấn công vẫn tiếp diễn. Một câu hỏi quan trọng là liệu các cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran tại Fordow, Natanz và Esfahan, được mệnh danh là “Chiến dịch Búa Đêm”, đã thành công trong việc xóa sổ hoàn toàn địa điểm Fordow được chôn sâu hay chỉ làm nó tê liệt trong vài tháng. Mức độ thiệt hại đối với chương trình hạt nhân của Iran, tất nhiên, rất quan trọng từ góc độ tác chiến. Nhưng lời chỉ trích rộng hơn—rằng chiến dịch không kích kéo dài 12 ngày bằng cách nào đó là liều lĩnh vì nó có thể không phá hủy vĩnh viễn chương trình hạt nhân của Iran—đã bỏ lỡ điểm mấu chốt. Continue reading “Iran và logic của chiến tranh hạn chế”

Nga có thể lợi dụng khoảng trống Mỹ để lại ở châu Âu như thế nào?

Nguồn: Andrea Kendall-Taylor, Jim Townsend, và Kate Johnston, “How Russia Could Exploit a Vacuum in Europe”, Foreign Affairs, 10/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Hội nghị thượng đỉnh NATO được tổ chức hai tuần trước tại The Hague đã đáp ứng đúng những kỳ vọng thấp mà các đồng minh đã đặt ra cho nó. Giữa những lo ngại rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gây xáo trộn chương trình nghị sự thông thường, các nhà lãnh đạo NATO đã cắt giảm đáng kể kế hoạch, loại bỏ các cuộc thảo luận khó khăn về những vấn đề như hỗ trợ Ukraine, quan hệ NATO-Nga và các cuộc tấn công hỗn hợp của Nga ở châu Âu. Tuy nhiên, hội nghị thượng đỉnh đã kết thúc với một thỏa thuận lịch sử giữa hầu hết các đồng minh (Tây Ban Nha là một ngoại lệ đáng chú ý) về việc tăng chi tiêu quốc phòng của các thành viên lên 5% GDP trong mười năm tới, trong đó 3,5% dành cho chi tiêu quân sự cốt lõi và 1,5% dành cho việc củng cố cơ sở hạ tầng dân sự và khả năng chống chịu tổng thể. Continue reading “Nga có thể lợi dụng khoảng trống Mỹ để lại ở châu Âu như thế nào?”

Cuộc chiến ở Ukraine kết hợp drone và kỹ thuật chơi game như thế nào?

Nguồn: “How drones and video-game techniques are coming together in Ukraine’s war”, The Economist, 08/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cuộc chiến của Ukraine đã trở thành một môi trường thúc đẩy đổi mới quân sự. Một trong những điểm đáng chú ý là việc áp dụng các “chính sách khuyến khích từ trò chơi điện tử” nhằm nâng cao hiệu quả chiến đấu của lực lượng vũ trang Ukraine trong cuộc chiến chống lại sự xâm lược của Nga. Hệ thống này đảm bảo rằng những người điều khiển drone thành công sẽ được ưu tiên nhận drone mới hơn so với những đồng nghiệp làm việc kém hiệu quả. Hiện tại, quy trình này đang được nâng cấp với một hệ thống mà ông Mykhailo Fedorov, Bộ trưởng Chuyển đổi Kỹ thuật số của Ukraine, gọi là “Amazon dành cho quân đội” – một cơ chế cho phép các đơn vị mua sắm trang bị chiến trường bằng cách sử dụng số điểm họ kiếm được từ việc phá hủy các phương tiện và mục tiêu khác của Nga. Continue reading “Cuộc chiến ở Ukraine kết hợp drone và kỹ thuật chơi game như thế nào?”

Trung Quốc đang dùng chiến tranh pháp lý để cưỡng ép Đài Loan như thế nào?

Nguồn: Nathan Attrill, “China’s ‘Taiwanese separatist’ hotline shows expanding lawfare strategy”, The Strategist, 09/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Chiến dịch cưỡng ép Đài Loan của Bắc Kinh đang chuyển sang giai đoạn căng thẳng hơn về mặt pháp lý. Trong khi các cuộc tập trận quân sự và chiến tranh nhận thức vẫn là những yếu tố chính trong chiến thuật cưỡng ép của Bắc Kinh, Trung Quốc hiện đang tăng cường sử dụng luật pháp một cách có hệ thống để nhắm mục tiêu vào nền dân chủ của Đài Loan. Trung Quốc đã tăng cường nỗ lực hình sự hóa các nhà lãnh đạo được bầu của Đài Loan, đáng chú ý nhất là việc thiết lập một đường dây nóng tố cáo công khai. Continue reading “Trung Quốc đang dùng chiến tranh pháp lý để cưỡng ép Đài Loan như thế nào?”

Tại sao Trung Quốc chưa thể thay thế USAID?

Nguồn: Henry Tugendhat và James Palmer, “China Isn’t Ready to Replace USAID”, Foreign Policy, 07/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Kể từ khi chính quyền Trump bắt đầu giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), nhiều nhà bình luận đã nhìn thấy cơ hội cho Trung Quốc. Họ lập luận rằng Bắc Kinh sẽ “lấp đầy khoảng trống” do Washington để lại và đang “vui mừng” trước sự tan rã của cơ quan này. Nỗi lo ngại Trung Quốc sẽ thay thế viện trợ nước ngoài của Mỹ đã trở thành một mối quan tâm ngày càng tăng trong giới phân tích Mỹ trong nhiều năm. Kể từ khi Tổng thống Donald Trump bắt đầu cắt giảm USAID, Trung Quốc đã can thiệp để thay thế các dự án của Mỹ ở một vài quốc gia, chẳng hạn như Nepal và Campuchia. Continue reading “Tại sao Trung Quốc chưa thể thay thế USAID?”

Những lợi thế và hạn chế của drone trên chiến trường

Nguồn: Michael C. Horowitz, Lauren A. Kahn, và Joshua A. Schwartz, “What Drones Can—and Cannot—Do on the Battlefield”, Foreign Affairs, 04/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Trong vòng hai tuần của tháng 6, lực lượng vũ trang Ukraine và Israel đã thực hiện hai trong số những chiến dịch táo bạo nhất trong lịch sử quân sự gần đây. Vào ngày 1 tháng 6, Ukraine đã sử dụng hàng trăm máy bay không người lái (drone) được đưa sâu vào lãnh thổ Nga để gây hư hại đáng kể hoặc phá hủy ít nhất 11 máy bay ném bom chiến lược của Nga trong khuôn khổ Chiến dịch Mạng Nhện (Operation Spider’s Web). Sau đó, bắt đầu từ ngày 13 tháng 6, trong Chiến dịch Sư Tử Trỗi Dậy (Operation Rising Lion), Israel đã sử dụng drone được buôn lậu từng bộ phận vào Iran để phá hủy hệ thống phòng không của Iran, giúp Israel giành quyền kiểm soát hoàn toàn không phận Iran. Trong mỗi trường hợp, những chiếc drone có giá không quá vài nghìn USD mỗi chiếc đã có thể xóa sổ hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm triệu USD giá trị của các hệ thống vũ khí tiên tiến không thể dễ dàng thay thế. Continue reading “Những lợi thế và hạn chế của drone trên chiến trường”

Liệu Donald Trump có thể áp đặt một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza?

Nguồn: “Can Donald Trump force a ceasefire in Gaza?”, The Economist, 07/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Hai tuần sau cuộc chiến đầy kịch tính giữa Israel và Iran, Benjamin Netanyahu đang tới Washington để tận hưởng vinh quang cùng với Donald Trump. Nhưng để có một buổi tiếp đón của người chiến thắng tại Nhà Trắng, thủ tướng Israel có thể phải nhượng bộ tổng thống Mỹ về một vấn đề khác.

Khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau vào ngày 7 tháng 7, ông Trump hy vọng có thể thông báo chấm dứt cuộc chiến ở Gaza. Cách Washington hàng nghìn km, tại Doha, các nhà đàm phán của Israel và Hamas, phong trào Hồi giáo đã bắt đầu cuộc chiến bằng cuộc tấn công bất ngờ và vụ thảm sát 21 tháng trước, sẽ tiến hành các cuộc đàm phán sốt sắng để chốt thỏa thuận kịp thời cho chuyến thăm Mỹ của ông Netanyahu. Continue reading “Liệu Donald Trump có thể áp đặt một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza?”

Dự luật ‘to đẹp’ của Trump sẽ khiến Trung Quốc vĩ đại trở lại như thế nào?

Nguồn: Thomas L. Friedman, “How Trump’s ‘Big, Beautiful Bill’ Will Make China Great Again”, The New York Times, 03/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Bạn có nghe thấy không – tiếng gầm lớn từ phương Đông? Đó là tiếng cười của 1,4 tỷ người Trung Quốc đang cười nhạo Mỹ.

Người Trung Quốc đang không thể tin vào vận may của họ: ngay khi kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo tiêu thụ lượng điện khổng lồ bắt đầu, Tổng thống Mỹ và đảng của ông lại quyết định thực hiện một trong những quyết sách tự gây tổn hại mang tính chiến lược một cách không tưởng. Họ đã thông qua một dự luật khổng lồ mà, cùng với những điều vô lý khác, cố ý phá hoại khả năng sản xuất điện của Mỹ thông qua năng lượng tái tạo – đặc biệt là năng lượng mặt trời, pin và năng lượng gió. Continue reading “Dự luật ‘to đẹp’ của Trump sẽ khiến Trung Quốc vĩ đại trở lại như thế nào?”

Bên trong nền kinh tế thời chiến của Iran

Nguồn: “Inside Iran’s war economy”, The Economist, 03/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Ngay cả trước khi bom bắt đầu rơi, nền kinh tế Iran đã trong tình trạng tồi tệ. Sáu trong số mười người trong độ tuổi lao động thất nghiệp. Giá cả đã tăng 35% trong năm qua. Khoảng 18% dân số đang sống dưới ngưỡng nghèo theo tiêu chuẩn của Ngân hàng Thế giới. Mặc dù xuất khẩu khí đốt và dầu mỏ, các quan chức Iran phải đốt dầu mazut, một sản phẩm phụ tinh chế cấp thấp, để duy trì nguồn điện. Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu sau đó đã nhắm vào các mục tiêu kinh tế. Ngoài các cuộc tấn công vào các căn cứ quân sự và cơ sở hạt nhân, máy bay Israel đã ném bom ít nhất hai mỏ khí đốt, một vài mỏ dầu và một nhà máy ô tô. Continue reading “Bên trong nền kinh tế thời chiến của Iran”

Đông Nam Á có vai trò thế nào đối với Mỹ trong vấn đề Đài Loan?

Nguồn: Ryan Hass, “Possible Conflict in the Taiwan Strait: Southeast Asia Can Help US Maintain Focus”, Fulcrum, 01/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Các cuộc tấn công quân sự gần đây của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran đã làm dấy lên tranh luận về những tác động đối với Eo biển Đài Loan. Nếu việc Mỹ sử dụng vũ lực buộc Iran từ bỏ tham vọng hạt nhân, điều này sẽ là một lời nhắc nhở về sức mạnh của Mỹ, qua đó có thể tăng cường khả năng răn đe Trung Quốc trong việc chiếm Đài Loan bằng vũ lực. Ngược lại, nếu Mỹ lại sa lầy vào một cuộc chiến tranh tốn kém ở Trung Đông, Bắc Kinh có thể sẽ nghĩ rằng mình có cơ hội dễ dàng hơn để thôn tính Đài Loan. Điều này có thể khiến các nhà lãnh đạo Trung Quốc trở nên hung hăng hơn trong việc theo đuổi mục tiêu thống nhất hai bờ Eo biển Đài Loan. Continue reading “Đông Nam Á có vai trò thế nào đối với Mỹ trong vấn đề Đài Loan?”