11/01/1965: Biểu tình nổ ra ở Sài Gòn và Huế

Nguồn: Demonstrations erupt in Saigon and Hue, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, các thành phố lớn của Việt Nam – đặc biệt là Sài Gòn và Huế – và phần lớn miền Trung đã bị ảnh hưởng bởi các cuộc biểu tình và đình công của các Phật tử.

Từ chối chấp nhận bất kỳ chính phủ nào lãnh đạo bởi Trần Văn Hương, người mà họ cho là một con rối của người Mỹ, các Phật tử đã chống đối các thể chế của Mỹ và các cuộc biểu tình của họ ngày càng mang tính chống Mỹ hơn. Hòa thượng Thích Trí Quang, một nhà lãnh đạo Phật giáo, và các nhà sư khác đã tham gia tuyệt thực. Một nữ Phật tử ở Nha Trang đã tự thiêu (đây là lần tự thiêu đầu tiên kể từ năm 1963). Mặc dù Hương đã cố gắng xoa dịu các Phật tử bằng cách cải tổ lại chính quyền của mình, nhưng họ không hài lòng.

Cuối cùng, do Hương không thể thành lập một chính phủ hiệu quả, nên vào ngày 27/01, Hội đồng Quân lực đã lật đổ ông trong một cuộc đảo chính không đổ máu và đưa tướng Nguyễn Khánh lên nắm quyền. Tuy nhiên, Khánh tiếp tục bị lật đổ bởi một cuộc đảo chính vào ngày 18/02 do Đại tá Không Quân Nguyễn Cao Kỳ cùng Thiếu tướng Lục Quân Nguyễn Văn Thiệu dẫn dầu. Một chính phủ dân sự ngắn ngủi dưới thời Tiến sĩ Phan Huy Quát đã được thành lập, nhưng cũng chỉ tồn tại đến ngày 12/06/1965. Sau đó, Thiệu và Kỳ đã thành lập một chính phủ mới với Thiệu làm Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia và Kỳ làm Thủ tướng. Năm 1967, Thiệu và Kỳ đắc cử trở thành Tổng thống và phó Tổng thống Việt Nam Cộng hòa.