Nguồn: Woodrow Wilson dies, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1924, Woodrow Wilson, Tổng thống Mỹ thứ 28, đã qua đời tại Washington, D.C., ở tuổi 67.
Năm 1912, Wilson, đại diện Đảng Dân chủ, Thống đốc bang New Jersey, đã được bầu làm Tổng thống sau chiến thắng áp đảo trước William Howard Taft, Tổng thống đương nhiệm kiêm ứng viên Đảng Cộng hòa, và ứng viên Đảng Cấp tiến Theodore Roosevelt. Tiêu điểm trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Wilson là việc Thế chiến I bùng nổ và những nỗ lực của ông nhằm tìm kiếm một kết thúc hòa bình cho cuộc xung đột, đồng thời duy trì sự trung lập của nước Mỹ. Năm 1916, ông tái đắc cử sau chiến thắng sít sao trước Charles Evans Hughes, ứng viên Đảng Cộng hòa.
Năm 1917, sự kiện người Đức tiếp tục chiến tranh tàu ngầm chống lại các tàu Mỹ trung lập, và việc tiết lộ “Bức điện Zimmerman” trong đó đề xuất một liên minh bí mật giữa Đức và Mexico, đã buộc Wilson phải đưa nước Mỹ tham chiến.
Sau khi chiến tranh chấm dứt, Tổng thống Wilson dẫn đầu phái đoàn Mỹ tham dự hội nghị hòa bình tại Pháp nhằm tìm kiếm một sự kết thúc chính thức cho cuộc xung đột này. Tại Versailles, Wilson là nhà lãnh đạo duy nhất của phe Đồng minh Hiệp ước tiên đoán được những khó khăn trong tương lai có thể nảy sinh từ việc áp đặt các điều khoản trừng phạt lên một nước Đức bị hủy hoại về mặt kinh tế. Ông cũng thành công trong việc ủng hộ việc thành lập Hội Quốc Liên như một phương tiện duy trì hòa bình trong thế giới hậu chiến. Tháng 11/1920, Tổng thống Wilson được trao giải Nobel hòa bình vì những nỗ lực của ông tại Versailles.
Mùa thu năm 1919, khi đang tiến hành vận động tại Mỹ để kêu gọi phê chuẩn Hiệp ước Versailles và Hội Quốc Liên, Wilson bất ngờ bị một cơn đột quỵ nghiêm trọng khiến nửa thân trái của ông bị liệt và gây tổn thương não nặng nề. Căn bệnh này có thể đã góp phần vào thất bại bất thường của Wilson khi không thể đạt được thỏa hiệp với nhóm người Mỹ chống lại các hiệp định đạt được tại châu Âu, và trong tháng 11, Thượng viện Mỹ đã từ chối phê chuẩn Hiệp ước Versailles cũng như Hội Quốc Liên.
Trong năm cuối cùng trong vị trí Tổng thống, có bằng chứng cho thấy người vợ thứ hai của Wilson, Edith Bolling Galt Wilson, có thể đã làm việc thay cho vị Tổng thống đang nằm liệt giường, vì ông thường truyền đạt ý nghĩ của mình qua bà. Tháng 03/1921, Wilson mãn nhiệm và về hưu, cùng với vợ đến sống tại Washington, DC, cho tới khi qua đời vào ngày 03/02/1924. Hai ngày sau, ông được chôn cất tại Nhà Thờ Quốc gia Washington, trở thành vị Tổng thống đầu tiên được chôn cất ở thủ đô nước Mỹ.
