Nguồn: UNIVAC computer dedicated, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1951, Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ (U.S. Census Bureau) đã chính thức sử dụng UNIVAC, máy tính kỹ thuật số điện tử được sản xuất thương mại đầu tiên trên thế giới. UNIVAC, viết tắt của Universal Automatic Computer, được phát triển bởi J. Presper Eckert và John Mauchly, hai nhà sản xuất ENIAC, máy tính kỹ thuật số điện tử đa năng đầu tiên. Những máy tính khổng lồ này, sử dụng hàng nghìn ống chân không để tính toán, là tiền thân của các máy tính kỹ thuật số ngày nay.
Việc tìm kiếm các thiết bị cơ học hỗ trợ tính toán đã bắt đầu ngay từ thời cổ đại. Bàn tính (abacus), được phát triển dưới nhiều hình thức khác nhau bởi người Babylon, Trung Quốc và La Mã, được định nghĩa là máy tính đầu tiên bởi vì nó tính toán giá trị bằng cách sử dụng các chữ số.
Một máy tính cơ học đã được phát triển tại Pháp vào năm 1642, nhưng nhà khoa học Anh sống ở thế kỷ 19, Charles Babbage, mới được xem là người đã đưa ra hầu hết những nguyên tắc làm nền tảng cho các máy tính hiện đại. Bắt đầu được chế tạo từ những năm 1830, nhưng đã không bao giờ hoàn thành vì thiếu tiền, cỗ máy “Công cụ Phân tích” (Analytical Engine) của ông dựa trên máy dệt cơ học và được cho là máy tính lập trình đầu tiên.
Đến những năm 1920, các công ty như International Business Machines Corporation (IBM) đã cung cấp cho chính phủ và các doanh nghiệp các hệ thống thẻ đục lỗ phức tạp, nhưng công suất của các thiết bị cơ học này chỉ bằng một phần nhỏ công suất tính toán của máy tính điện tử đầu tiên, Atanasoff-Berry Computer (ABC). Được hoàn thành vào năm 1939 bởi John Atanasoff đến từ Đại học Bang Iowa, tính đến năm 1941, ABC có thể giải đồng thời 29 phương trình với 29 biến khác nhau. Chịu ảnh hưởng bởi công trình của Atanasoff, Presper Eckert và John Mauchly đã bắt tay chế tạo chiếc máy tính kỹ thuật số điện tử đa năng đầu tiên vào năm 1943. Nhà bảo trợ dự án này là Sở Trọng pháo Hoa Kỳ (U.S. Army Ordnance Department), những người muốn một cách tính toán các đường đạn pháo binh tốt hơn, và công việc đã được tiến hành tại Đại học Pennsylvania.
ENIAC, viết tắt của Electronic Numerical Integrator and Calculator, được hoàn thành vào năm 1946 với chi phí gần 500.000 USD. Nó cao 15.000 ft, sử dụng 17.000 ống chân không, và được lập trình bằng cách tắt mở khoảng 6.000 công tắc. ENIAC được sử dụng lần đầu tiên trong việc tính toán cho Phòng Thí nghiệm Los Alamos vào tháng 12/1945, và tới vào tháng 02/1946, nó được chính thức sử dụng.
Tiếp nối thành công của ENIAC, Eckert và Mauchly quyết định lấn sân sang kinh doanh tư nhân và thành lập Tập đoàn máy tính Eckert-Mauchly. Nhưng cả hai nhanh chóng cho thấy họ không làm doanh nhân giỏi bằng làm kỹ sư, và vào năm 1950, công ty đang gặp khó khăn của họ đã được mua lại bởi Remington Rand, một công ty thiết bị văn phòng. Ngày 14/06/1951, Remington Rand đã giao chiếc máy tính đầu tiên của mình, UNIVAC I, cho Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ. Nó nặng 16.000 pound (7,2 tấn), sử dụng 5.000 ống chân không, và có thể thực hiện được khoảng 1.000 phép tính mỗi giây. Ngày 04/11/1952, UNIVAC nổi tiếng khắp cả nước khi nó dự đoán chính xác chiến thắng áp đảo vô cùng bất ngờ của Dwight D. Eisenhower trong cuộc bầu cử tổng thống, khi chỉ mới biết được một tỷ lệ nhỏ phiếu bầu.
UNIVAC và các máy tính thế hệ đầu tiên khác đã được thay thế bằng các máy tính bán dẫn vào cuối những năm 1950, nhỏ hơn, sử dụng ít điện năng hơn và có công suất mỗi giây gấp hàng nghìn lần. Chúng lần lượt được thay thế bởi các máy tính mạch tích hợp vào giữa thập niên 1960 và 1970. Sang những năm 1980, sự phát triển của bộ vi xử lý đã tạo ra các máy tính nhỏ nhưng mạnh mẽ khác như máy tính cá nhân, và gần đây hơn là máy tính xách tay và máy tính cầm tay.
