Nguồn: Geronimo surrenders, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1886, Tù trưởng Geronimo của tộc Apache đã quyết định đầu hàng quân đội chính phủ Hoa Kỳ. Trong suốt 30 năm, chiến binh hùng mạnh người Mỹ bản địa này đã chiến đấu để bảo vệ quê hương của bộ lạc ông; tuy nhiên, đến năm 1886, người Apache đã kiệt sức và vô vọng. Tướng Nelson Miles chấp nhận đề nghị đầu hàng của Geronimo, và ông trở thành chiến binh bản địa cuối cùng chính thức chuyển giao quyền lực cho lực lượng Hoa Kỳ, đồng thời báo hiệu sự kết thúc của Chiến tranh Bản địa ở vùng Tây Nam.
Geronimo sinh năm 1829, lớn lên tại vùng Arizona và Mexico ngày nay. Bộ lạc của ông, Chiricahua Apaches, đã từng đụng độ với nhóm người định cư không phải người bản địa đang cố gắng chiếm đất vùng này. Năm 1858, gia đình Geronimo bị người Mexico sát hại. Để trả thù, sau đó ông đã dẫn đầu cuộc tấn công chống lại những người định cư Mexico và Mỹ.
Năm 1874, chính phủ Mỹ đã buộc Geronimo và bộ lạc di chuyển từ vùng đất của họ sang khu dành riêng (reservation) ở phía đông trung tâm Arizona. Điều kiện sinh sống ở khu dành riêng rất hạn chế và khắc nghiệt, Geronimo cùng một số thành viên trong bộ lạc đã tìm cách trốn thoát. Suốt thập niên tiếp theo, họ chiến đấu với quân đội liên bang và tấn công vào các khu định cư của người da trắng. Trong thời gian này, Geronimo và những người ủng hộ ông đã bị buộc phải quay trở lại ở khu dành riêng hết lần này đến lần khác.
Tháng 05/1885, Geronimo và khoảng 150 người trong bộ lạc đã bỏ trốn lần cuối cùng. Họ đã bị 5.000 lính Mỹ đuổi sát đến tận Mexico. Tháng 03/1886, Tướng George Crook (1829–1890) buộc Geronimo phải đầu hàng; tuy nhiên, Geronimo nhanh chóng trốn thoát và tiếp tục cuộc tấn công của mình. Tướng Nelson Miles (1839–1925) sau đó tiếp quản việc truy đuổi Geronimo, cuối cùng buộc ông phải đầu hàng vào tháng 09, gần Pháo đài Bowie dọc theo biên giới Arizona-New Mexico.
Geronimo và một nhóm người Apache được gửi tới Florida và sau đó là Alabama, cuối cùng là đến khu dành riêng Comanche và Kiowa gần Pháo đài Sill, Oklahoma. Ở đó, Geronimo đã trở thành một nông dân thành công và cải đạo sang Cơ đốc giáo. Ông đã dự cuộc diễu hành nhậm chức của Tổng thống Theodore Roosevelt vào năm 1905. Vị tù trưởng Apache sau đó còn tham gia viết lại cuốn tự truyện về cuộc đời mình, được xuất bản vào năm 1906 với cái tên Geronimo’s Story of His Life (Chuyện đời Geronimo). Ông qua đời tại Pháo đài Sill vào ngày 17/02/1909.
