Nguồn: Truman announces inquiry into Jewish settlement in Palestine, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1945, Tổng thống Harry Truman thông báo việc thành lập một ủy ban điều tra để xem xét việc giải quyết tình trạng người Do Thái ở Palestine.
Trong những tuần cuối cùng của Thế chiến II, quân Đồng Minh đã giúp giải phóng nhiều trại tử thần (death camp) nơi mà chế độ Đức Quốc Xã dựng lên để tập trung và giết hại hàng triệu người Do Thái. Những người Do Thái còn sống sót trong các vùng lãnh thổ bị Đức Quốc Xã chiếm đóng trước đây nay bị bỏ rơi mà không có gia đình, nhà cửa, việc làm hay tiền tiết kiệm.
Tháng 08/1945, Truman nhận được Báo cáo Harrison (Harrison report), trong đó nêu chi tiết hoàn cảnh của người Do Thái ở Đức sau chiến tranh. Tổng thống đã nhanh chóng nhận ra ông phải làm gì đó để đẩy nhanh quá trình giúp đỡ những người tị nạn Do Thái tìm kiếm nơi an toàn để sinh sống.
Cuối tháng 8, Truman đã liên lạc với Thủ tướng Anh Clement Attlee để đề xuất cho phép những người tị nạn Do Thái di cư đến Palestine, lúc đó đang bị Anh chiếm đóng. Attlee trả lời rằng sẽ xem xét đề xuất đó và yêu cầu thành lập một Ủy ban chung Anh-Mỹ để nghiên cứu sâu hơn về sự phức tạp khi đưa người định cư Do Thái vào một lãnh thổ nơi có đa số là người Ả Rập. Trong khi đó, hai thượng nghị sĩ Mỹ đã đề xuất một nghị quyết trong Quốc Hội, yêu cầu thành lập một nhà nước Do Thái tại Palestine.
Tháng 04/1946, ủy ban đã ban hành báo cáo của mình, trong đó đề nghị cho 100.000 người tị nạn Do Thái đến định cư tại Palestine. Truman đã viết thư cho Attlee để xin giúp đỡ trong việc đưa người đến các khu định cư. Tuy nhiên, vào giữa năm 1946, Tổng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ bất ngờ can thiệp, đưa ra câu hỏi ai sẽ kiểm soát các mỏ dầu béo bở trong một khu vực có tiềm năng bất ổn chính trị và văn hóa giữa người Do Thái và người Ả Rập. Ở thời điểm này, mối đe dọa từ sự bành trướng của cộng sản vào các khu vực không ổn định về chính trị đang chi phối các quyết định chính sách đối ngoại của Mỹ, Truman và Attlee bị thuyết phục bởi các cố vấn quân sự rằng các cảm tình viên cộng sản Do Thái ở một nhà nước Do Thái mới có thể đe dọa sự tiếp cận của phương Tây đối với các mỏ dầu Trung Đông. Vậy là kế hoạch định cư đã bị hoãn lại.
Truman lại một lần nữa phải đối mặt với những yêu cầu giúp đỡ từ cộng đồng Do Thái. Vấn đề thành lập một nhà nước Do Thái đã được đưa ra tranh luận và trì hoãn thêm hai năm nữa mặc dù Liên Hiệp Quốc mới thành lập, vốn không có khả khăng thực thi nếu không có sự tham gia của Mỹ và Anh, đã quyết định ủng hộ việc thành lập một nhà nước Do Thái vào năm 1946.
