Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Edward Jenner (1749 – 1823) là một bác sĩ người Anh, người tiên phong về tiêm phòng bệnh đậu mùa và là cha đẻ của miễn dịch học.
Edward Jenner sinh ngày 17/05/1749 tại Berkeley, Gloucestershire, và là con trai của một cha xứ. Lên 14 tuổi, ông thực tập tại phòng khám của một bác sĩ phẫu thuật địa phương và sau đó được đào tạo ở London. Năm 1772, Jenner trở về Berkeley và dành phần lớn thời gian còn lại của sự nghiệp để làm bác sĩ ở quê nhà.
Năm 1796, ông thực hiện một thí nghiệm nổi tiếng trên James Phipps – một cậu bé tám tuổi. Jenner đã lấy mủ mụn của bò bị đậu mùa và tiêm vào vết rạch trên tay cậu bé. Khi ấy, ông đang thử nghiệm lý thuyết được rút ra từ một nghiệm lý dân gian, rằng những người vắt sữa đã mắc bệnh đậu mùa nhẹ ở bò (cowpox) thì sẽ không bị bệnh đậu mùa ở người (smallpox). Đây là một trong những bệnh gây chết người nguy hiểm nhất vào thời điểm đó, đặc biệt là ở trẻ em.
Sau đó, Jenner đã chứng minh được cậu bé Phipps đã miễn dịch với bệnh đậu mùa ở người sau khi tiêm mủ mụn của bò bị đậu mùa. Năm 1797, ông đã gửi báo cáo về thí nghiệm này lên Hội Khoa học Hoàng gia, song được trả lời rằng ý tưởng của ông quá táo bạo và ông cần nhiều bằng chứng hơn nữa. Không nản lòng, Jenner đã thí nghiệm trên nhiều trẻ em khác, bao gồm cả đứa con trai 11 tháng tuổi của ông. Năm 1798, kết quả cuối cùng cũng được công bố và Jenner đã tạo ra thuật ngữ “vaccine” – bắt nguồn từ từ “vacca” có nghĩa là “con bò cái” trong tiếng Latinh.
Tuy nhiên, Jenner đã bị chỉ trích rất nhiều. Các nhà phê mình, đặc biệt là các giáo sĩ, cho rằng thật ghê tởm và ô uế khi tiêm các chất của một động vật bị bệnh vào cơ thể người. Năm 1802, một biếm họa đã chế giễu rằng những người được tiêm vaccine sẽ mọc đầu bò.
Thế nhưng, những lợi ích rõ rệt của việc tiêm phòng và khả năng phòng bệnh của nó đã chiến thắng. Tiêm vaccine nhanh chóng trở nên phổ biến. Sau khi nổi tiếng, Jenner đã dành phần lớn thời gian của mình cho việc nghiên cứu và tư vấn phát triển vaccine. Ông đã tiến hành nghiên cứu trong một số lĩnh vực y học khác, đồng thời cũng rất quan tâm đến việc sưu tầm hóa thạch và làm vườn.
Edward Jenner qua đời ngày 26/01/1823.
