Nguồn: Appomattox, the final campaign in the Civil War, begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1865, chiến dịch cuối cùng của Nội chiến Mỹ đã bắt đầu ở Virginia, khi quân Liên minh Miền Bắc dưới quyền Tướng Ulysses S. Grant bắt đầu tiến đánh các chiến hào của Hợp bang Miền Nam đang đóng xung quanh Petersburg. Đội quân miền Nam vốn bị áp đảo về quân số của Tướng Robert E. Lee đã nhanh chóng buộc phải rút khỏi thành phố, và bắt đầu tháo chạy tuyệt vọng về phía tây.
Mười một tháng trước đó, Grant đưa quân qua sông Rapidan ở phía bắc Virginia và bắt đầu chiến dịch đẫm máu nhất trong nội chiến. Trong vòng sáu tuần, Lee và Grant đã chiến đấu dọc theo một vòng cung hướng về phía đông thủ đô của Hợp bang miền Nam, Richmond.
Hai bên đã tham gia vào một số trận chiến đẫm máu nhất của cuộc xung đột tại Wilderness, Spotsylvania, và Cold Harbour, trước khi chuyển sang xây dựng chiến hào bao vây Petersburg, cách Richmond 25 dặm về phía nam. Các chiến hào cuối cùng đã kéo dài đến tận Richmond, và trong những tháng sau đó, hai đội quân tấn công lẫn nhau trên khắp vùng đất không có người ở này. Cứ định kỳ, Grant lại phát động tấn công nhắm vào toán lính phòng thủ của kẻ thù, nhưng người của Lee đã cố gắng chống đỡ.
Tuy nhiên, thời gian của Lee đã cạn kiệt. Quy mô quân đội của ông đã giảm còn khoảng 55.000 người, trong khi quân lực của Grant lại ngày càng lớn mạnh – vào thời điểm đó, Binh đoàn Potomac có hơn 125.000 lính sẵn sàng phục vụ. Ngày 25/03, Lee cố gắng chia cắt các phòng tuyến của quân Liên minh Miền Bắc khi tấn công Pháo đài Stedman, một thành trì dọc theo chiến hào của phía miền Bắc. Quân của ông đã bị đánh trả và ông mất gần 5.000 người. Sang ngày 29/03, Grant nắm được thế chủ động, cử 12.000 người vượt qua sườn trái của quân miền Nam và đe dọa cắt đứt đường trốn thoát của Lee khỏi Petersburg. Giao tranh đã nổ ra sau đó, cách thành phố vài dặm về phía tây nam. Người của Lee không thể chặn được đối thủ. Và đến ngày 01/04, quân miền Bắc tấn công Five Forks, đánh bại quân miền Nam, và khiến Lee không còn lựa chọn nào khác. Ông kéo lực lượng của mình khỏi các chiến hào và chạy về phía tây, nhưng đã bị quân của Grant đuổi theo. Đó là một cuộc đua mà ngay cả tướng Lee vĩ đại cũng không thể chiến thắng. Ông cùng quân đội của mình đầu hàng vào ngày 09/04/1865, tại dinh thự của Tòa án Appomattox.
