Nguồn: Panamanian dictator Manuel Noriega surrenders to U.S., History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1990, sau 10 ngày ẩn náu tại Tòa sứ thần Vatican ở Thành phố Panama, Tướng Manuel Antonio Noriega đã đầu hàng quân đội Mỹ và phải đối mặt với cáo buộc buôn bán ma túy. Ngày hôm sau, Noriega bay đến Miami và người dân Thành phố Panama đã đổ ra đường để ăn mừng. Ngày 10/07/1992, nhà độc tài bị kết tội buôn bán ma túy, rửa tiền, lừa đảo, và bị kết án 40 năm tù.
Noriega, sinh ra ở Panama năm 1938, là một người lính trung thành với Tướng Omar Torrijos, người đã lên nắm quyền sau cuộc đảo chính năm 1968. Dưới thời Torrijos, Noriega đứng đầu cơ quan tình báo khét tiếng G-2 chuyên quấy rối và khủng bố những người chỉ trích chế độ Torrijos. Noriega cũng hợp tác với C.I.A., đồng thời buôn lậu ma túy làm giàu.
Năm 1981, Omar Torrijos qua đời trong một vụ tai nạn máy bay, và sau hai năm tranh giành quyền lực, Noriega nổi lên với tư cách là chỉ huy lực lượng quân sự Panama. Ông trở thành nhà lãnh đạo trên thực tế của đất nước, dàn xếp kết quả bầu cử tổng thống để có thể bổ nhiệm các quan chức bù nhìn của mình. Thời kỳ cai trị của Noriega được đánh dấu bằng tham nhũng và bạo lực. Ông cũng trở thành điệp viên hai mang, bán bí mật tình báo của Mỹ cho Cuba và các chính phủ Đông Âu. Năm 1987, khi người dân Panama tổ chức biểu tình chống lại Noriega và yêu cầu lật đổ ông, ông đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, đóng cửa các đài phát thanh và các tòa soạn báo, đồng thời buộc những kẻ thù chính trị của ông phải lưu vong.
Cũng trong năm đó, Mỹ cắt viện trợ cho Panama và cố gắng buộc Noriega từ chức; sang năm 1988, Mỹ bắt đầu xem xét sử dụng hành động quân sự để chấm dứt hoạt động buôn bán ma túy của Noriega. Nhà độc tài đã hủy cuộc bầu cử tổng thống tháng 5/1989, trong đó có một ứng viên được Mỹ hậu thuẫn; đến tháng 12, ông tuyên bố đất nước mình đang trong tình trạng chiến tranh với Mỹ. Ngay sau đó, một lính thủy đánh bộ Mỹ bị lính Panama giết chết. Tổng thống George H.W. Bush đã chấp thuận tiến hành “Chiến dịch Chính nghĩa” (Operation Just Cause), và vào ngày 20/12/1989, 13.000 lính Mỹ đã được cử đến chiếm Thành phố Panama, cùng với 12.000 người đã đóng quân sẵn ở đó, tiến hành bao vây Noriega. Trong cuộc xâm lược, 23 lính Mỹ đã thiệt mạng và hơn 300 người khác bị thương. Khoảng 450 quân Panama thiệt mạng; ước tính số dân thường thiệt mạng là từ vài trăm đến vài nghìn, ngoài ra còn có hàng nghìn người khác bị thương.
Noriega, người có biệt danh là “Mặt Dứa” (Pineapple Face) vì làn da đầy sẹo, đã qua đời tại Thành phố Panama, Panama, vào ngày 29/05/2017.
