04/02/1999: Amadou Diallo bị cảnh sát Mỹ bắn chết

Nguồn: Amadou Diallo killed by police, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1999, ngay sau nửa đêm, các sĩ quan mặc thường phục thuộc Đơn vị chống Tội phạm Đường phố (SCU) của Sở Cảnh sát New York (NYPD) đã bắn 41 phát súng vào Amadou Diallo, một người nhập cư từ Guinea, không có vũ trang, khiến anh gục chết trên bậc thềm của tòa nhà chung cư. Vụ sát hại Diallo đã làm công chúng phẫn nộ, sau cùng dẫn đến việc giải tán SCU, nhưng bốn sĩ quan nổ súng đã không bị kết tội giết người.

Các sĩ quan Sean Carroll, Edward McMellon, Kenneth Boss, và Richard Murphy đều là thành viên của SCU, một đơn vị mặc thường phục đặc biệt của NYPD từng nhận được lời khen từ những đơn vị khác trong cơ quan hành pháp. Vào thời điểm xảy ra vụ nổ súng, SCU thực chất còn đang vướng vào một cuộc tranh cãi: hồi tháng 1, hai sĩ quan SCU đã bắn tám phát súng vào Russell “Ol’ Dirty Bastard” Jones của nhóm nhạc Wu Tang Clan, cáo buộc sai sự thật rằng anh ta đã bắn vào hai cảnh sát, nhưng sau đó người ta biết được rằng thứ Jones cầm là một chiếc điện thoại di động chứ không phải súng.

Vụ việc của Diallo cũng tương tự: khi anh đang đứng trên bậc thềm tòa nhà của mình ở Bronx, bốn sĩ quan đã nhầm Diallo là một nghi phạm – họ tuyên bố đã nhầm anh với một kẻ hiếp dâm hàng loạt, nhưng có lúc lại nói rằng họ tưởng anh là một kẻ buôn lậu hoặc buôn ma túy. Dù lý do của họ là gì, bốn sĩ quan, những người ăn mặc như thường dân, đã hét lên yêu cầu Diallo giơ tay đầu hàng. Nhưng thay vào đó, Diallo có vẻ đã thò tay vào túi, rút ví ra, trong lúc cố gắng chạy đi để đảm bảo an toàn cho tòa nhà của mình. Carroll hét lên với nhóm của mình rằng Diallo có súng. Các sĩ quan sau đó nói rằng họ đã cảnh báo Diallo trước khi nổ súng vào anh; tuy nhiên, một nhân chứng đã làm chứng rằng họ đã không cảnh báo trước khi bắn nạn nhân 41 phát, nhiều phát súng đã được bắn ra sau khi anh đã ngã xuống đất. Diallo trúng tổng cộng 19 phát đạn và chết trong chỉ vòng vài phút.

Vụ giết người đã khiến công chúng phẫn nộ, đến mức phiên tòa xét xử các sĩ quan vì tội liều lĩnh gây nguy hiểm và giết người cấp độ hai đã được chuyển đến Albany. Ngày 25/02/2000, bồi thẩm đoàn tuyên bốn sĩ quan không phạm tội đối với mọi cáo buộc. Cha của Diallo, Saikou Diallo, gọi bản án là “lần thứ hai con ông bị giết”, trong khi cựu Thị trưởng Thành phố New York David Dinkins cảnh báo, “Điều này sẽ gửi một thông điệp sai đến những thành viên của Đơn vị chống Tội phạm Đường phố, những người đi loanh quanh và nói rằng ‘Chúng ta là chủ của màn đêm.’” Vụ giết người cuối cùng dẫn đến một cuộc điều tra về SCU và sự tan rã sau đó của đơn vị này. Gia đình của Diallo đã đệ đơn kiện thành phố trong một vụ kiện dân sự về cái chết oan của anh và cuối cùng nhận được 3 triệu đô la.

Vụ án Diallo đã truyền cảm hứng và được nhắc đến trong tác phẩm của một số nhạc sĩ và nghệ sĩ, bao gồm Public Enemy, Wyclef Jean, Bruce Springsteen, và The Strokes. Cả bốn sĩ quan vẫn được ở lại Sở Cảnh sát New York. Boss, người trước đó đã bắn chết một nghi phạm người Mỹ gốc Phi khác vào năm 1997, thậm chí còn được thăng cấp trung sĩ (sergeant) vào năm 2015.