Nguồn: “West Side Story” opens on Broadway, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1957, vở West Side Story do Leonard Bernstein sáng tác đã công diễn lần đầu tại Nhà hát Winter Garden ở Broadway. Qua vở nhạc kịch mang tính đột phá này, Bernstein đã mang đến những bản nhạc hấp dẫn và lôi cuốn được nhiều người tôn vinh là thành tựu lớn nhất của ông trong tư cách là một nhà soạn nhạc. Tuy nhiên, ngay cả khi không có vinh quang từ West Side Story, vị trí của Bernstein trong lịch sử âm nhạc vẫn sẽ được xác lập vững chắc. Ngoài công việc là một nhà soạn nhạc, “Người Phục hưng Âm nhạc” còn là một nhạc trưởng xuất sắc, một nghệ sĩ piano hòa nhạc hàng đầu, và một người thầy đã đưa âm nhạc cổ điển đến với đại chúng.
Sinh ra ở Lawrence, Massachusetts, trong một gia đình nhập cư Nga gốc Do Thái vào năm 1918, Bernstein bắt đầu học piano theo ý muốn của mình khi chỉ mới 10 tuổi. Ông ngay lập tức bộc lộ năng khiếu âm nhạc bẩm sinh, và đến năm 12 tuổi đã được nhận vào học tại Nhạc viện New England. Ông học piano và sáng tác tại Harvard, nhưng đã được nhà soạn nhạc người Mỹ Aaron Copland và nhiều người khác khuyến khích trở thành nhạc trưởng sau khi họ quan sát tài năng thiêm bẩm của Bernstein đối với nhạc cổ điển và khả năng chơi các bản nhạc phức tạp trên đàn piano của ông.
Ông đã học chỉ huy dàn nhạc với Fritz Reiner và Serge Koussevitzky, và năm 1943 được thuê làm trợ lý nhạc trưởng cho New York Philharmonic. Trong lịch sử của dàn nhạc này, chưa có trợ lý nào được mời làm nhạc trưởng, nhưng vào ngày 14/11 năm đó, số phận đã mỉm cười với Bernstein khi nhạc trưởng khách mời Bruno Walter đổ bệnh. Đêm hôm trước, Bernstein đã nghe một ca sĩ biểu diễn một trong những sáng tác của mình, và sau đó, theo phong cách điển hình của Bernstein, ông đã thức khuya uống rượu và chơi piano tại bữa tiệc sau buổi biểu diễn. Chỉ ngủ có ba giờ đồng hồ, trong người vẫn nôn nao và không có buổi tập, nhưng Bernstein lại được yêu cầu thực hiện một chương trình hòa nhạc phức tạp gồm tác phẩm của Schumann, Strauss, Rosza, và Wagner sẽ được đài CBS phát sóng từ Carnegie Hall trên toàn quốc. Buổi hòa nhạc đã thành công vang dội và tờ New York Times liền đăng một bài báo trên trang nhất vào ngày hôm sau, thông báo về sự xuất hiện của một nhạc trưởng tài năng mới.
Trong suốt quãng đời còn lại của mình, Bernstein là một nhạc trưởng được quốc tế săn đón. Ông có nhiều chuyến lưu diễn khắp thế giới, và vào năm 1953, ông trở thành người Mỹ đầu tiên chỉ huy tại La Scala ở Milan, nhà hát opera hàng đầu của Ý. Ông có một phong cách sôi nổi và khoa trương, và đã nhiều lần Bernstein thực sự ngã khỏi bục chỉ huy vì quá nhiệt tình. Là một nghệ sĩ piano được kính trọng, đôi khi ông cũng chỉ huy dàn nhạc từ ghế đàn piano. Lôi cuốn và đẹp trai, Bernstein là một thần tượng nổi tiếng mà những người chưa bao giờ nghe nhạc cổ điển cũng biết đến.
Từ chối hạn chế bản thân trong vai trò nhạc trưởng, ông đã sáng tác nhiều bản giao hưởng, vở opera, và bản nhạc cho các vở ba lê được ca ngợi. Ông cũng quan tâm sâu sắc đến âm nhạc đại chúng của Mỹ, và ảnh hưởng của nhạc jazz có thể được tìm thấy trong nhiều tác phẩm cổ điển của ông. Các tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là dành cho nhạc kịch Broadway, và các vở nhạc kịch do ông sáng tác bao gồm On the Town (1944), Wonderful Town (1953), Candide (1956) và West Side Story (1957).
Đối với West Side Story, bản chuyển thể lại vở Romeo và Juliet của William Shakespeare với bối cảnh là khu vực phía tây New York, Bernstein đã làm việc với biên đạo múa xuất sắc Jerome Robbins và nhà viết lời Stephen Sondheim. West Side Story kể câu chuyện về mối tình giữa Tony, một người Mỹ gốc Ba Lan, và Maria, một người Puerto Rico, trong một thành phố đang có chiến tranh giữa các chủng tộc. Với cốt truyện gay cấn và những cảnh khiêu vũ sống động, West Side Story chính là phản đề của các vở nhạc kịch truyền thống của Mỹ. Điệu nhạc bán opera đầy phấn khích của Bernstein đã xuất hiện xuyên suốt vở kịch, duy trì sự căng thẳng và cảm xúc cao độ.
Khi ra mắt vào ngày 26/09/1957, West Side Story đã nhận được nhiều phản hồi trái chiều từ giới phê bình. Ra mắt một ngày sau khi trường trung học Central ở Little Rock bị buộc phải hòa nhập chủng tộc, câu chuyện về xung đột chủng tộc của vở nhạc kịch đã khiến một số người cảm thấy khó chịu. West Side Story chỉ giành được hai giải Tony về vũ đạo và thiết kế sân khấu, nhưng vẫn đạt được thành tích ấn tượng đầu tiên với 732 buổi biểu diễn. Năm 1961, phiên bản điện ảnh với sự tham gia của Natalie Wood, Rita Moreno, và Richard Beymer đã gây được tiếng vang lớn và mang về 10 giải Oscar, trong đó có Phim hay nhất. Phiên bản sân khấu của West Side Story đã sớm được hồi sinh và vở nhạc kịch vẫn được biểu diễn cho đến ngày nay.
Leonard Bernstein cũng là nhà giáo dục tài năng đã dạy nước Mỹ về âm nhạc cổ điển với các chương trình truyền hình Omnibus và Young People’s Concerts. Năm 1973, ông được mời tới Harvard giảng dạy về ngôn ngữ học và âm nhạc. Ông qua đời năm 1990 ở tuổi 72.
