Nguồn: “The Autobiography of Malcolm X” is published, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, chín tháng sau khi ông bị ám sát, Tự truyện của Malcolm X được xuất bản lần đầu tiên. Là cuốn tự truyện phi truyền thống của một nhân vật độc đáo trong lịch sử người Mỹ gốc Phi, cuốn sách kể lại câu chuyện và thiết lập một số yếu tố cốt lõi trong di sản của nhà lãnh đạo dân quyền bị ám sát.
Ý tưởng cho Tự truyện không đến từ chính Malcom X mà từ công ty xuất bản Doubleday, công ty đã đề nghị nhà báo Alex Haley theo đuổi dự án. Malcolm X đã hoài nghi về ý tưởng này, và sau đó Haley kể lại rằng ngay cả sau khi ông bắt đầu phỏng vấn cho cuốn sách, vẫn rất khó để giữ ông tập trung vào bản thân mình thay vì tổ chức Quốc gia Hồi giáo và nhà lãnh đạo của nó, Elijah Muhammad. Tuy nhiên, cuối cùng, cả hai đã phát triển một mối quan hệ công việc dù đôi khi gây tranh cãi nhưng vẫn hiệu quả, với Haley thực hiện nhiều giờ phỏng vấn và tư vấn cho Malcolm X về cách kể chuyện và phong cách.
Ban đầu, Haley được coi là người viết thuê của cuốn sách, nhưng Tự truyện hiện được coi là sự hợp tác giữa Haley, tác giả tương lai của cuốn sách Roots, và Malcolm X, người đã công khai cắt đứt quan hệ với Quốc gia Hồi giáo, đưa ra bài phát biểu “Phiếu bầu hay Đạn” (The Ballot or the Bullet), cải sang đạo Hồi Sunni, và hành hương đến Mecca trong quá trình viết cuốn tự truyện. Vào ngày 21/02/1965, hai ngày sau khi nói với một phóng viên rằng Quốc gia Hồi giáo đang tích cực tìm cách giết ông, Malcolm X đã bị bắn chết trong một sự kiện tại Audubon Ballroom ở Thành phố New York.
Cuốn sách kể lại toàn bộ câu chuyện cuộc đời của Malcolm X, từ những ký ức thời thơ ấu về người mẹ của ông, người sau này đã bị đưa vào bệnh viện tâm thần, cho đến sự tham gia của ông vào tội phạm có tổ chức và sau đó là những ngày trong phòng giam, trong thời gian đó ông đã gia nhập Quốc gia Hồi giáo và trao đổi thư từ với Muhammad. Các nhà phê bình đã so sánh Tự truyện của Malcolm X với Lời thú tội của Thánh Augustine, vì cả hai đều kể câu chuyện về một chàng trai hư đã trải qua quá trình cải đạo tôn giáo. Thông qua công việc của mình với Quốc gia Hồi giáo và hoạt động ủng hộ quyền của người Mỹ gốc Phi, Malcolm X đã trở thành một trong những nhân vật nổi bật nhất trong phong trào dân quyền. Khi sống ông là một biểu tượng và khi chết ông trở thành một vị thánh tử đạo.
Vì vậy, Tự truyện của Malcolm X đã trở thành cuốn sách bán chạy nhất ngay khi được phát hành. Quyết định của Doubleday khi chuyển giao cuốn sách sau vụ ám sát, vì lo ngại rằng họ có thể bị nhắm đến vì xuất bản nó, đã được nhà viết tiểu sử Manning Marabel mô tả là “quyết định tai hại nhất trong lịch sử xuất bản của công ty.” Cuốn sách từ lâu đã được xem là tài liệu phải đọc đối với các nhà hoạt động dân quyền và tiếp tục hình thành nền tảng cho di sản lâu dài của Malcolm X.
