Author: Kim Phụng

03/10/2011: Đảo ngược phán quyết vụ Amanda Knox

Nguồn: Amanda Knox murder conviction overturned in Italy, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, trong một quyết định gây chú ý trên toàn thế giới, một tòa phúc thẩm ở Italy đã đảo ngược bản án giết người đối với Amanda Knox, một sinh viên trao đổi người Mỹ, người hai năm trước đó đã bị kết tội trong vụ sát hại bạn cùng phòng người Anh của cô, Meredith Kercher, vào năm 2007 ở Perugia, Italy. Vào thời điểm bị kết án năm 2009, Knox, khi đó 22 tuổi, nhận bản án 26 năm tù, trong khi bạn trai cũ của cô, sinh viên người Italy Raffaelle Sollecito, người cũng bị kết tội giết người, bị kết án 25 năm tù. Vụ án giật gân, gây xôn xao dư luận này đã đặt ra câu hỏi ở Mỹ về hệ thống tư pháp Italy, và liệu Knox, người luôn khẳng định mình vô tội, có bị kết án oan hay không. Continue reading “03/10/2011: Đảo ngược phán quyết vụ Amanda Knox”

Vladimir Medinsky: Người đứng sau những trang sử bị bóp méo của Putin

Nguồn: Mikhail Zygar, “The Man Behind Putin’s Warped View of History,” New York Times, 19/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Kể từ tháng này, tất cả học sinh trung học ở Nga sẽ bắt đầu học sách giáo khoa lịch sử mới. Trên các trang sách ấy, các em sẽ tìm thấy một bản tường thuật cực kỳ đơn giản về quãng thời gian 80 năm qua – từ cuối Thế chiến II đến nay – tất cả đều có dấu ấn của Điện Kremlin.

Người ta chẳng buồn che giấu chủ nghĩa xét lại. Trái ngược với những mô tả tiêu chuẩn trong sách giáo khoa Nga hơn 30 năm qua, Stalin được thể hiện như một nhà lãnh đạo khôn ngoan và hiệu quả, người có công giúp Liên Xô giành chiến thắng trong thế chiến và giúp dân thường có cuộc sống tốt hơn. Những đợt đàn áp vẫn được đề cập, nhưng dưới dạng những lời cáo buộc. Người đọc sẽ có cảm giác rằng các nạn nhân của Stalin đều có tội và phải chịu trừng phạt tương xứng. Continue reading “Vladimir Medinsky: Người đứng sau những trang sử bị bóp méo của Putin”

Trương Đức Giang: ‘Người thứ ba’ ở Bắc Đới Hà và tương lai chính trị Trung Quốc

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “’Third man’ of Beidaihe offers clue behind China’s turmoil,”Nikkei Asia, 28/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chế độ Tập Cận Bình đã đáp trả bằng việc chấm dứt sự nghiệp của con trai Đặng Tiểu Bình.

Biến động chính trị ở Trung Quốc ngày nay không đơn thuần chỉ xoay quanh việc các bộ trưởng mất tích.

Trương Đức Giang, một đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc 76 tuổi, người đã tham dự mật nghị thường niên Bắc Đới Hà hồi tháng 8, là chìa khóa giúp chúng ta hiểu những gì đang thực sự xảy ra bên trong Trung Quốc của Tập Cận Bình. Continue reading “Trương Đức Giang: ‘Người thứ ba’ ở Bắc Đới Hà và tương lai chính trị Trung Quốc”

01/10/2005: Đánh bom khủng bố tại Bali

Nguồn: Suicide bombers stage attacks in Bali, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2005, những kẻ đánh bom liều chết đã tấn công ba nhà hàng ở hai khu du lịch trên đảo Bali của Indonesia, một khu nghỉ mát nổi tiếng. Vụ đánh bom đã giết chết 22 người, bao gồm cả những kẻ đánh bom, và làm bị thương hơn 50 người. Đây là vụ đánh bom liều chết thứ hai làm rung chuyển hòn đảo trong vòng chưa đầy ba năm. (Năm 2002, ba vụ đánh bom khác đã giết chết 202 người, nhiều trong số đó là người nước ngoài đang đi nghỉ ở Bali, gồm có 88 người Australia.) Continue reading “01/10/2005: Đánh bom khủng bố tại Bali”

30/09/1776: George Washington phàn nàn về lực lượng dân quân

Nguồn: General George Washington complains about his militia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, trong một lá thư gửi cho cháu trai của mình, Lund Washington, quản lý đồn điền ở Mount Vernon, Tướng George Washington đã viết về sự bất bình của ông đối với các hành vi vô kỷ luật và thành tích chiến trường kém cỏi của lực lượng dân quân Mỹ. Washington đổ lỗi rằng sự phụ thuộc của phe Ái Quốc vào lực lượng dân quân là nguyên nhân chính khiến ông để mất Long Island và Manhattan vào tay người Anh. Continue reading “30/09/1776: George Washington phàn nàn về lực lượng dân quân”

Không, trật tự thế giới hiện nay không phải là đa cực!

Nguồn: Jo Inge Bekkevold, “No, the World Is Not Multipolar,” Foreign Policy, 22/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một thế giới đa cực với các trung tâm quyền lực mới nổi là một ý tưởng phổ biến nhưng không chính xác, và có thể dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng về chính sách.

Một trong những lập luận được các chính trị gia, nhà ngoại giao, và nhà quan sát chính trị quốc tế lặp đi lặp lại nhiều nhất là thế giới đang hoặc sẽ sớm trở thành đa cực. Trong những tháng gần đây, lập luận này đã được đưa ra bởi Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres, Thủ tướng Đức Olaf Scholz, Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Josep Borrell, Cao uỷ đặc trách đối ngoại của Liên minh châu Âu, lập luận rằng thế giới đã trở thành một hệ thống “đa cực phức tạp” kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Continue reading “Không, trật tự thế giới hiện nay không phải là đa cực!”

28/09/2018: Tuyến vận chuyển Bắc Cực được mở do băng tan

Nguồn: Arctic shipping lane opens due to ice melt; cargo ship completes the journey, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2018, tàu chở hàng Venta Maersk cập cảng St. Petersburg, Nga, hơn một tháng sau khi khởi hành từ Vladivostok ở bờ bên kia đất nước. Chuyến đi thành công xuyên qua vùng Bắc Cực của Nga (Russian Arctic) là một bước ngoặt đối với ngành vận tải biển quốc tế, đồng thời là một lời nhắc nhở nghiêm túc về mức độ tan chảy của các chỏm băng trên Trái Đất. Continue reading “28/09/2018: Tuyến vận chuyển Bắc Cực được mở do băng tan”

Đằng sau cuộc đàn áp tiếng Quảng Đông và các phương ngữ ở Trung Quốc

Nguồn: Gina Anne Tam, “China’s Language Police,” Foreign Affairs, 19/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại sao Bắc Kinh lại tìm cách quảng bá tiếng Quan Thoại?

Cuối tháng 8 vừa qua, chính quyền Hong Kong đã đột kích vào nhà của Andrew Chan, người sáng lập một nhóm ủng hộ tiếng Quảng Đông có tên là Hiệp hội Học tập Ngôn ngữ Hong Kong (Hong Kong Language Learning Association). Lực lượng an ninh quốc gia đã thẩm vấn Chan về một cuộc thi tiểu luận mà nhóm của ông đã tổ chức ba năm trước đó, dành cho các tác phẩm văn học viết bằng tiếng Quảng Đông, ngôn ngữ phổ biến ở Hong Kong. Một trong những tác phẩm lọt vào vòng chung kết của cuộc thi là một truyện ngắn viễn tưởng, kể về một chàng trai trẻ tìm cách khôi phục lịch sử của Hong Kong vốn đã bị chế độ độc tài xóa bỏ. Trong quá trình lục soát nhà của Chan mà không hề có lệnh khám xét, cảnh sát đã yêu cầu ông xóa tác phẩm trên khỏi trang web của mình, đe dọa sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho ông và gia đình. Sau đó, Chan đưa ra tuyên bố rằng ông không còn lựa chọn nào khác ngoài giải tán Hiệp hội, một tổ chức đã giúp quảng bá văn hóa Hong Kong thông qua việc bảo tồn tiếng Quảng Đông trong gần mười năm. Continue reading “Đằng sau cuộc đàn áp tiếng Quảng Đông và các phương ngữ ở Trung Quốc”

26/09/1996: Shannon Lucid trở lại Trái Đất

Nguồn: Shannon Lucid returns to Earth, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1996, phi hành gia người Mỹ Shannon Lucid đã trở về Trái Đất trên tàu con thoi Atlantis của Mỹ, sau sáu tháng bay trong quỹ đạo không gian trên trạm vũ trụ Mir của Nga.

Ngày 23/03/1996, Lucid được Atlantis đưa đến Mir với thời gian lưu trú theo kế hoạch là 5 tháng. Là một nhà hóa sinh, Lucid đã chia sẻ Mir với hai phi hành gia người Nga, Yuuri Onufriyenko và Yury Usachev, cùng tiến hành các thí nghiệm khoa học trong thời gian ở lại trạm. Bà là người phụ nữ Mỹ đầu tiên sống trong một trạm vũ trụ. Continue reading “26/09/1996: Shannon Lucid trở lại Trái Đất”

Tại sao Mỹ không nên áp dụng chính sách ngăn chặn với Trung Quốc?

Nguồn: John Mueller, “The Case Against Containment, Foreign Affairs, 21/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chiến lược này đã không giúp giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh và cũng sẽ không thể đánh bại Trung Quốc.

Trong cuộc tranh luận về cách nước Mỹ nên ứng phó với một Trung Quốc đang ngày càng quyết đoán, nhiều nhà bình luận đã ủng hộ một giải pháp có sẵn: chính sách ngăn chặn. Bằng cách áp dụng chính sách Chiến tranh Lạnh này, Washington đã đẩy lùi những tiến bộ chính trị và quân sự của Liên Xô (và Trung Quốc) ở bất cứ nơi nào chúng xuất hiện, nhờ đó ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản quốc tế lan rộng. Theo lối nghĩ này, chính sách ngăn chặn đã giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh, cho phép người Mỹ kiểm soát sức mạnh của Liên Xô mà không cần tham gia vào một cuộc chiến trực tiếp với nước này. Continue reading “Tại sao Mỹ không nên áp dụng chính sách ngăn chặn với Trung Quốc?”

Tướng lĩnh lão thành âm thầm gây áp lực lên Tập tại Bắc Đới Hà?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Military elder put silent pressure on Xi at Beidaihe,” Nikkei Asia, 21/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc thanh trừng trong hàng ngũ quân đội và sự bất mãn âm ỉ đã khiến các vị tướng về hưu phải họp mật nghị.

Tại một cuộc họp ở khu nghỉ mát ven biển Bắc Đới Hà hồi mùa hè này, một nhân vật hàng đầu trong quân đội, 94 tuổi, đã ngồi im lặng trong khi Chủ tịch Tập Cận Bình và những người ra quyết định hàng đầu khác của Đảng Cộng sản Trung Quốc cẩn trọng lắng nghe một đảng viên lão thành đã nghỉ hưu khác nhận xét về tình hình đất nước. Continue reading “Tướng lĩnh lão thành âm thầm gây áp lực lên Tập tại Bắc Đới Hà?”

24/09/1948: Mildred Gillars không nhận tội phản quốc

Nguồn: Mildred Gillars—aka “Axis Sally”—pleads not guilty to treason, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1948, Mildred Gillars – nữ công dân Mỹ thường được biết đến với cái tên Sally Phe Trục (Axis Sally), người từng sinh sống ở Đức và tham gia phát sóng chương trình tuyên truyền trên đài phát thanh của Đức Quốc Xã trong Thế chiến II – đã kháng cáo về tám tội danh phản quốc. Luật sư của bà, James J. Laughlin, nói với thẩm phán rằng ông muốn mời Tổng thống Harry S. Truman làm nhân chứng, nhưng không nói rõ lý do. Continue reading “24/09/1948: Mildred Gillars không nhận tội phản quốc”

23/09/1933: Các nhà địa chất học của Standard Oil đến Ả Rập Saudi

Nguồn: Standard Oil geologists arrive in Saudi Arabia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1933, một nhóm các nhà địa chất người Mỹ đã đến cảng Jubail ở Vịnh Ba Tư thuộc Ả Rập Saudi và bắt đầu hành trình tiến vào sa mạc. Tháng 7 năm đó, với việc phát hiện ra một mỏ dầu khổng lồ ở Ghawar, Quốc vương Ả Rập Saudi Abdel Aziz đã cấp cho công ty Standard Oil của California một thư nhượng quyền cho phép “thăm dò, tìm kiếm, khoan, chiết xuất, sản xuất và vận chuyển” dầu mỏ và “vật chất bitumen tương tự” ở Miền Đông rộng lớn của nước ông. Về phần mình, Standard Oil ngay lập tức cử các nhà khoa học đến xác định vị trí có lợi nhất để bắt đầu khai thác. Continue reading “23/09/1933: Các nhà địa chất học của Standard Oil đến Ả Rập Saudi”

Lý do thực sự đằng sau chủ nghĩa bảo hộ của phương Tây

Nguồn: Gideon Rachman, “The real reasons for the west’s protectionism,” Financial Times, 18/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ và EU tin rằng không chỉ nền kinh tế mà cả sự ổn định chính trị và xã hội của họ đang bị đe dọa.

“Hãy trao đổi thương mại tự do với Trung Quốc và thời gian đang đứng về phía chúng ta.” Đó là quan điểm đầy tự tin của George W. Bush, cựu tổng thống Mỹ, trước khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO vào năm 2001. Một thế hệ sau, nhiều người ở phương Tây đã đi đến kết luận rằng, trên thực tế, thời gian đã đứng về phía Trung Quốc. Continue reading “Lý do thực sự đằng sau chủ nghĩa bảo hộ của phương Tây”

21/09/1904: Tù trưởng Joseph qua đời ở Washington

Nguồn: The great Nez Perce leader Chief Joseph dies in Washington, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1904, thủ lĩnh của người Nez Perce, Tù trưởng Joseph đã qua đời ở tuổi 64 tại khu định cư Colville ở phía bắc Washington. Những người định cư da trắng đã mô tả ông như một siêu nhân và một thiên tài quân sự. Nhưng trên thực tế, Thủ lĩnh Him-mah-too-yah-lat-kekt (“sấm chớp từ núi cao”) giống một nhà ngoại giao hơn là một chiến binh. Continue reading “21/09/1904: Tù trưởng Joseph qua đời ở Washington”

Liệu phương Tây có bỏ rơi Ukraine?

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “Will the West Abandon Ukraine?,” Foreign Affairs, 12/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Kyiv phải chuẩn bị cho sự thay đổi quan điểm có thể xảy ra ở Mỹ và châu Âu.

Khi Nga sáp nhập Crimea và xâm chiếm miền đông Ukraine năm 2014, Kyiv có rất nhiều người ủng hộ. Pháp, Đức, Anh, và Mỹ đều tìm cách khôi phục chủ quyền của Ukraine qua các biện pháp trừng phạt đối với Nga hoặc qua con đường ngoại giao, nhưng họ từ chối can thiệp quân sự trực tiếp. Và rất lâu sau đó họ mới cung cấp viện trợ quân sự sát thương – trong trường hợp của Washington là đến tận năm 2019. Continue reading “Liệu phương Tây có bỏ rơi Ukraine?”

19/09/1985: Động đất rung chuyển Thành phố Mexico

Nguồn: Earthquake shakes Mexico City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, một trận động đất mạnh đã tấn công Thành phố Mexico và khiến 10.000 người thiệt mạng, 30.000 người khác bị thương, và hàng nghìn người mất nhà cửa.

Lúc 7:18 sáng, người dân Thành phố Mexico đã giật mình tỉnh giấc bởi một trận động đất mạnh 8,1 độ richter, một trong những trận động đất mạnh nhất từng xảy ra ở khu vực này. Ảnh hưởng của trận động đất là đặc biệt tàn khốc do đặc điểm nền đất của thành phố. Thành phố Mexico nằm trên một cao nguyên được bao quanh bởi núi và núi lửa. Trong thời cổ đại, vùng cao nguyên này gồm các hồ lớn. Khi tầng chứa nước ngầm bên dưới thành phố cạn dần, người ta mới phát hiện ra rằng thành phố nằm trên một hỗn hợp đất và cát kém ổn định hơn nhiều so với đá cứng, và có thể trở nên bất ổn nếu có động đất. Continue reading “19/09/1985: Động đất rung chuyển Thành phố Mexico”

Chính quyền Biden nhìn thấy vấn đề trong chính sách kinh tế của Tập

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Biden administration detects red flags in Xiconomics,” Nikkei Asia, ngày 14/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tổng thống Mỹ nhận xét ‘nguyên lý’ kinh tế của Trung Quốc ‘hoàn toàn không hiệu quả’

Cuối tuần qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đưa ra bình luận về nền kinh tế Trung Quốc với giọng điệu chắc chắn đến mức nhiều người phải nhướng mày.

Tập “đang vô cùng bận rộn,” Biden nói trong một cuộc họp báo ở Hà Nội.

“Ông ấy đang đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp khổng lồ trong giới trẻ. Một trong những nguyên lý kinh tế chính trong kế hoạch của ông ấy hoàn toàn không còn hiệu quả nữa. Tôi không mừng vì điều đó. Nhưng đúng là nó không hiệu quả.” Continue reading “Chính quyền Biden nhìn thấy vấn đề trong chính sách kinh tế của Tập”

Vì sao nhiều người Ukraine phản bội tổ quốc?

Nguồn: Adrian Karatnycky, “Ukraine’s Long and Sordid History of Treason, Foreign Policy, 04/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vì tiền hoặc vì niềm tin, một số người Ukraine đang giúp Nga giết hại đồng bào của họ.

Benedict Arnold, Vidkun Quisling, Philippe Pétain: Những kẻ phản bội khét tiếng, những tay sai của kẻ thù vẫn xuất hiện xuyên suốt lịch sử. Giờ đây, hàng ngũ của họ đang được bổ sung trong bối cảnh chiến tranh Nga-Ukraine, ngay cả khi chỉ có vài cái tên được biết đến bên ngoài Ukraine.

Kể từ khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, lịch sử Ukraine với tư cách là một quốc gia độc lập đã chứng kiến rất nhiều trường hợp phản bội và phản quốc. Ngay từ những ngày đầu, các nhà lãnh đạo Nga không hài lòng với việc Ukraine tách khỏi Moskva đã tìm thấy những người sẵn sàng giúp đỡ họ trong nỗ lực lật đổ nhà nước và xâm nhập vào các cơ quan an ninh quốc gia của Ukraine. Continue reading “Vì sao nhiều người Ukraine phản bội tổ quốc?”

17/09/1862: Trận Antietam trong Nội chiến Mỹ

Nguồn: Battle of Antietam breaks out, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, ngay từ lúc sáng sớm, quân Hợp bang miền Nam và Liên minh miền Bắc đã đụng độ gần Antietam Creek tại Maryland trong ngày đẫm máu nhất trong lịch sử quân sự Mỹ.

Trận Antietam đánh dấu đỉnh điểm của cuộc xâm lược đầu tiên của Tướng miền Nam Robert E. Lee vào các bang miền Bắc. Dẫn dắt Quân đội Bắc Virginia của mình vượt sông Potomac vào đầu tháng 9/1862, vị tướng này đã có một quyết định táo bạo khi phân chia quân của mình, cử một nửa trong số họ, dưới sự chỉ huy của Tướng Thomas “Stonewall” Jackson, đi đánh chiếm trại lính của phe Liên minh tại Harper’s Ferry. Continue reading “17/09/1862: Trận Antietam trong Nội chiến Mỹ”