14/06/1789: Những người sống sót từ Vụ Nổi loạn Bounty đến Timor

Nguồn: Bounty mutiny survivors reach Timor, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1789, thuyền trưởng người Anh William Bligh và 18 thủy thủ khác, những người bị tàu HMS Bounty bỏ mặc trên biển bảy tuần trước đó, đã đến Timor ở Đông Ấn sau khi vượt quãng đường gần 6.000 km trên một chiếc thuyền nhỏ, không có mái che.

Trước đó, vào ngày 28/04, Fletcher Christian, trợ lý thuyền trưởng trên tàu Bounty, đã lãnh đạo một cuộc nổi loạn thành công chống lại Thuyền trưởng Bligh và những người ủng hộ ông. Con tàu Hải quân Anh này đang vận chuyển cây giống sa kê từ Tahiti đến trồng ở các thuộc địa của Anh ở Caribe. Continue reading “14/06/1789: Những người sống sót từ Vụ Nổi loạn Bounty đến Timor”

Mỹ chưa hiểu về đảng tịch của đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc

Nguồn: James Palmer, “What Washington Doesn’t Understand About CCP Membership”, Foreign Policy, 10/06/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Dựa trên mối liên hệ của sinh viên với đảng mà nhắm đến họ, nhìn chung là một sai lầm.

Tiêu điểm tuần này: Chính quyền Trump đảo ngược chính sách thị thực cho sinh viên Trung Quốc; Đàm phán thương mại Mỹ – Trung được nối lại ở London; Một thẩm phán Bắc Kinh biển thủ công quỹ.

Washington bị ám ảnh bởi vấn đề đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc

Trong những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump và chính quyền của ông liên tục thay đổi quan điểm về việc hạn chế thị thực cho sinh viên Trung Quốc. Ngày 28/5, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tuyên bố sẽ “tích cực thu hồi” các thị thực này, nhất là đối với những sinh viên có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Continue reading “Mỹ chưa hiểu về đảng tịch của đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 13/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các quan chức Israel cho biết đã tiến hành một cuộc “tấn công phủ đầu” quy mô lớn vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Nhiều vụ nổ đã được ghi nhận tại Tehran, thủ đô Iran. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết vũ khí hạt nhân “trong tay Iran là mối đe dọa sống còn đối với Israel.” Mỹ vẫn đang cố gắng đàm phán nhằm hạn chế khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân của Iran. Israel đã đóng cửa không phận và ban bố tình trạng khẩn cấp vì lo ngại Iran đáp trả.

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) xác nhận Israel đã tấn công vào cơ sở hạt nhân chính của Iran ở thành phố Natanz. Cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ cho biết đang liên lạc với chính quyền Iran để theo dõi mức độ phóng xạ và sẽ giám sát chặt chẽ tình hình. Hôm thứ Năm, IAEA tuyên bố Iran không còn tuân thủ nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân — lần đầu tiên trong gần 20 năm. Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/06/2025”

Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đang hình thành của chính quyền Trump 2.0

Tác giả: Ngô Di Lân & Hoàng Hiền Thương

Vào ngày 31/5/2025, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã có bài phát biểu tại Đối thoại Shangri-La, đánh dấu tuyên bố chính sách đầu tiên của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhiệm kỳ hai đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (AĐD-TBD). Bài phát biểu của ông Hegseth dường như hé lộ một cách tiếp cận mạnh mẽ và quyết liệt hơn của Mỹ đối với khu vực, nhưng đồng thời đặt ra những lo ngại về tác động của cách tiếp cận này đối với cấu trúc an ninh khu vực. Continue reading “Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đang hình thành của chính quyền Trump 2.0”

Cuộc tấn công bằng drone của Ukraine không quan trọng đến thế

Nguồn: Stephen M. Walt, “Ukraine’s Drone Attack Doesn’t Matter,” Foreign Policy, 09/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thật không may, chiến dịch ngoạn mục này không thay đổi được thực tế cơ bản.

Chiến dịch Spider’s Web (Mạng Nhện) – cuộc tấn công bằng máy bay không người lái đầy kịch tính và gây sốc của Ukraine vào các căn cứ không quân nằm sâu bên trong nước Nga – đã minh họa một số chủ đề đặc trưng cho cuộc chiến kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược bất hợp pháp vào năm 2022. Đây là một ví dụ về sự bền bỉ, sáng tạo, và táo bạo của Ukraine, những phẩm chất đã khiến Moscow ngạc nhiên nhiều hơn một lần. Nó cho thấy sự bất tài và tự mãn của giới an ninh quốc gia và tình báo Nga, những cơ quan đã không thể lường trước hoặc phát hiện ra nỗ lực của Ukraine khi họ đưa hơn 100 máy bay không người lái gây chết người và các thiết bị điều khiển từ xa vào sâu trong lãnh thổ Nga, đến gần các căn cứ không quân nơi máy bay ném bom chiến lược được triển khai. Hiệu suất trên chiến trường của Nga đã được cải thiện so với những ngày đầu của cuộc chiến, nhưng bộ máy an ninh quốc gia của nước này vẫn dễ bị tổn thương. Continue reading “Cuộc tấn công bằng drone của Ukraine không quan trọng đến thế”

Thế giới hôm nay: 12/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Mỹ thông báo đang sơ tán một số nhân viên khỏi đại sứ quán tại Iraq do lo ngại an ninh. Trước đó vào thứ Tư, tổng thống Trump cho biết các cuộc đàm phán hạt nhân với Iran đang rơi vào bế tắc, còn Anh cảnh báo về rủi ro đối với hoạt động vận tải biển ở Trung Đông. Bộ trưởng quốc phòng Iran đã nói nếu bị tấn công, nước ông sẽ đáp trả vào các căn cứ quân sự của Mỹ trong khu vực.

Ông Trump cho biết thỏa thuận giữa Mỹ và Trung Quốc nhằm tạm thời hạ thuế quan đối ứng đã hoàn tất, chờ sự phê duyệt cuối cùng của ông và chủ tịch Tập Cận Bình. Thỏa thuận này giúp khôi phục lại thỏa thuận đình chiến vốn được hai bên đồng thuận từ tháng 5 nhưng không thể tiến triển do Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Ông Trump nói Trung Quốc hiện sẽ cung cấp đất hiếm “ngay từ đầu.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/06/2025”

12/06/2016: Tấn công khủng bố tại Hộp đêm Pulse ở Orlando, Florida

Nguồn: Terrorist gunman attacks Pulse Nightclub in Orlando, Florida, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2016, giữa lúc tiếng nhạc Latin vang lên xập xình bên trong Pulse, một trong những hộp đêm lớn nhất Orlando, một tay súng đã xông vào bên trong và nổ súng vào đám đông chủ yếu là người đồng tính. Cuối cùng, 49 người đã thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương trong vụ xả súng hàng loạt chết chóc nhất trong lịch sử nước Mỹ thời bấy giờ. Continue reading “12/06/2016: Tấn công khủng bố tại Hộp đêm Pulse ở Orlando, Florida”

Rủi ro từ việc mở rộng quy mô đồng đô la kỹ thuật số

Nguồn: Rohit Chopra, “Stablecoins Come at a Price,” Foreign Policy, 05/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc mở rộng quy mô của đồng đô la kỹ thuật số sẽ trao nhiều quyền lực hơn vào tay các ông trùm công nghệ và có khả năng làm suy yếu an ninh Mỹ.

Dù các đảng phái lớn trong Quốc hội Mỹ hiện nay hiếm khi đồng thuận với nhau, nhưng có một vấn đề mà tất cả đều quan tâm: stablecoin. Các chính trị gia ở cả hai đảng đều muốn đẩy nhanh quá trình phát triển stablecoin để củng cố vị thế của đồng đô la Mỹ như là đồng tiền dự trữ của thế giới.

Khác với các tài sản đầu cơ có giá trị biến động, stablecoin được thiết kế để luôn có giá trị là 1 đô la – đúng như tên gọi của nó là “đồng tiền ổn định” (stable). Stablecoin có tiềm năng khắc phục các vấn đề trong hệ thống thanh toán của Mỹ, nhưng cuộc tranh luận về việc sử dụng nó hiện chỉ gói gọn trong bối cảnh chính sách tiền mã hóa và những cáo buộc xung đột lợi ích nhắm vào gia đình Tổng thống Donald Trump. Những nhân vật hàng đầu ủng hộ tiền mã hóa, với sự hỗ trợ của chính quyền Trump, đang gây sức ép toàn diện để thay đổi luật pháp Mỹ nhằm cấp phép hoạt động quốc gia cho việc phát hành stablecoin. Continue reading “Rủi ro từ việc mở rộng quy mô đồng đô la kỹ thuật số”

Sự vắng mặt bí ẩn của quan chức quân đội Trung Quốc

Nguồn: “The mystery of China’s missing military”, The Economist,  10/06/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Quân đội Trung Quốc chưa bao giờ giỏi giao tiếp. Trong suốt 15 năm chuyên mục của chúng tôi đưa tin từ Bắc Kinh, cách duy nhất để yêu cầu bình luận từ Bộ Quốc phòng Trung Quốc là gửi fax. Phản hồi thường mất vài tuần, nếu có. Các cuộc họp báo thường kỳ mà họ tổ chức vào năm 2011 vẫn bị chi phối bởi các câu hỏi đã được sắp đặt trước từ truyền thông nhà nước. Các quân nhân của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) phải có sự cho phép đặc biệt để nói chuyện với người nước ngoài. Và những quân nhân được phép nói chuyện với người nước ngoài thường là những chuyên gia “xử lý người ngoài” được đào tạo đặc biệt để quản lý các cuộc tiếp xúc với người bên ngoài—và tiết lộ càng ít thông tin về PLA càng tốt. Continue reading “Sự vắng mặt bí ẩn của quan chức quân đội Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 11/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một tay súng đã giết chết ít nhất mười người và làm hàng chục người khác bị thương tại một trường học ở thành phố Graz miền nam nước Áo. Giới chức cho biết kẻ tấn công, từng là học sinh tại trường, đã tự sát trong phòng tắm và được cho là hành động một mình. Thủ tướng Áo, Christian Stocker, đã tuyên bố ba ngày quốc tang.

Một thẩm phán liên bang ở California đã bác bỏ yêu cầu của tiểu bang về việc chặn ngay lập tức 700 lính thủy đánh bộ và 4.000 binh sĩ vệ binh quốc gia khỏi việc hỗ trợ các cuộc truy quét nhập cư ở Los Angeles. California đã yêu cầu một phán quyết khẩn cấp khi đệ đơn kiện hôm thứ Hai, cáo buộc chính phủ liên bang vượt quá thẩm quyền khi điều động binh lính. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/06/2025”

Khi chính trị đối đầu tiền bạc: Những bài học từ lịch sử cho Elon Musk

Nguồn: Gideon Rachman, “What Musk can learn from Ma and Khodorkovsky,” Financial Times, 09/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong cuộc đối đầu quyền lực giữa một nhà lãnh đạo quốc gia và một tỷ phú, chính trị gia luôn là người chiến thắng.

Tom Wolfe từng đặt ra thuật ngữ “những bậc thầy của vũ trụ” như một cách để châm biếm giới tài phiệt Phố Wall. Elon Musk có lẽ đã hiểu cụm từ này theo nghĩa đen khi ông nuôi hy vọng “thuộc địa hóa” Sao Hỏa.

Nhưng Musk vừa phải trở về mặt đất theo một cách phũ phàng. Sau khi bất hòa với Donald Trump, người đàn ông giàu nhất thế giới đã nhận ra rằng mình thậm chí còn không phải là chủ nhân của Washington – chứ đừng nói đến vũ trụ. Continue reading “Khi chính trị đối đầu tiền bạc: Những bài học từ lịch sử cho Elon Musk”

Đã đến lúc đồng minh của Mỹ tự cứu lấy mình

Nguồn: Malcolm Turnbull, “America’s Allies Must Save Themselves”, Foreign Affairs, 06/06/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Kể từ khi trở lại nhiệm sở, Tổng thống Donald Trump đã tấn công trật tự thế giới do Mỹ tạo ra sau Thế chiến II. Ông đã thách thức chủ quyền của các đồng minh và đối tác bằng cách đe dọa mua Greenland, sáp nhập Canada và chiếm Kênh đào Panama. Cuộc chiến thương mại toàn cầu của ông được thiết kế để mang lại lợi ích cho Mỹ bất chấp tổn hại đến tất cả các đối tác thương mại. Ông đã rút Mỹ khỏi hiệp định khí hậu Paris và Tổ chức Y tế Thế giới. Thông qua việc giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ, chính quyền Trump đã từ bỏ các cam kết lưỡng đảng lâu đời đối với phát triển quốc tế. Và cách ông hành xử với Ukraine – nỗ lực của ông nhằm dồn người Ukraine vào một thỏa thuận hòa bình thay vì sử dụng sức mạnh của Mỹ để buộc Nga phải ngồi vào bàn đàm phán – đã làm bẽ mặt bên yếu hơn và bị hại, đồng thời lấy lòng kẻ xâm lược. Continue reading “Đã đến lúc đồng minh của Mỹ tự cứu lấy mình”

10/06/1968: Tướng Westmoreland tổ chức họp báo chia tay tại Sài Gòn

Nguồn: General Westmoreland gives farewell press conference in Saigon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, tại một cuộc họp báo ở Sài Gòn khi ông chuyển giao quyền chỉ huy lực lượng Mỹ tại Việt Nam cho Tướng Creighton Abrams, Tướng William Westmoreland đã đưa ra đánh giá của mình đối với các xu hướng trong quá khứ và hiện tại của cuộc chiến. Continue reading “10/06/1968: Tướng Westmoreland tổ chức họp báo chia tay tại Sài Gòn”

Các kịch bản và động lực tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2025

Nguồn: Michael Pettis, “How to Predict China’s Economic Performance for 2025: A Sectoral Approach”, Carnegie China, 21/05/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Tăng trưởng GDP ở Trung Quốc về cơ bản rất khác so với phần lớn các quốc gia.

Cứ vài tuần hoặc vài tháng một lần, các tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới và các ngân hàng toàn cầu lớn lại cập nhật các dự báo về tăng trưởng GDP của Trung Quốc và điều chỉnh chúng theo số liệu mới. Trong năm 2025, vòng lặp điều chỉnh này vẫn tiếp tục diễn ra theo khuôn mẫu quen thuộc: các mức dự báo được điều chỉnh tăng hoặc giảm dựa trên số liệu hàng tháng, chuyển dịch động lực thương mại toàn cầu, hoặc dựa trên những động thái chính sách của Bắc Kinh. Continue reading “Các kịch bản và động lực tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2025”

Đường lối ngoại giao thực dụng của Lee Jae-myung sẽ cải thiện quan hệ Trung-Hàn?

Nguồn: Hwang Jae-ho, 黄载皓：未来中韩关系的走向，可能与这一群体脱不开干系, Guancha, 05/06/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Bế tắc chính trị kéo dài suốt sáu tháng qua ở Hàn Quốc cuối cùng đã khép lại khi ứng cử viên của Đảng Dân chủ Đồng hành (DPK) Lee Jae-myung đắc cử tổng thống mới của Hàn Quốc với 49,42% số phiếu bầu.

Sự kiện này đánh dấu việc Hàn Quốc sẽ bước vào một giai đoạn mới của chính trường quốc nội trong cái được gọi là “kỷ nguyên Lee Jae-myung”. Không chỉ vậy, đường lối ngoại giao thực dụng của Lee Jae-myung còn được kỳ vọng sẽ là cơ hội quan trọng để quan hệ Trung-Hàn đạt được ổn định và cải thiện, đồng thời tạo ra ảnh hưởng sâu sắc đến cục diện địa chính trị của khu vực Đông Bắc Á. Continue reading “Đường lối ngoại giao thực dụng của Lee Jae-myung sẽ cải thiện quan hệ Trung-Hàn?”

Thế giới hôm nay: 09/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Những binh sĩ đầu tiên thuộc lực lượng Vệ binh Quốc gia đã đến Los Angeles sau khi Donald Trump tuyên bố điều động ít nhất 2.000 quân để dập tắt biểu tình. Động thái này diễn ra sau hai ngày đụng độ giữa người biểu tình và các đặc vụ liên bang phụ trách nhập cư; được biết các đặc vụ đã bắt giữ hơn 40 người trong các cuộc truy quét gần đó. Thống đốc bang California, Gavin Newsom, gọi việc sử dụng Vệ binh Quốc gia là “hành động cố tình gây kích động.”

Ông Trump nói Elon Musk sẽ phải chịu “hậu quả nghiêm trọng” nếu tài trợ cho các ứng viên thách thức các nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ dự luật ngân sách “To lớn và Tuyệt đẹp” của tổng thống. Tổng thống cũng nói ông cho rằng mối quan hệ với tỷ phú này đã chấm dứt sau cuộc khẩu chiến công khai gần đây. Ông Trump không nói rõ sẽ thực hiện hành động gì, nhưng các công ty của ông Musk đang nắm nhiều hợp đồng chính phủ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/06/2025”

Phương Tây thay đổi tư duy về cách tác chiến

Nguồn: “The West is rethinking how to fight wars”, The Economist, 03/06/2025.

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Sự kiện máy bay không người lái của Ukraine xuất phát từ các xe tải sâu bên trong nước Nga vào ngày 1 tháng 6, sau đó lao xuống các sân bay Nga và tấn công hàng chục máy bay ném bom, sẽ được xếp vào hàng những cuộc tập kích lớn trong lịch sử quân sự. Chiến dịch này đã kết hợp chiến dịch phá hoại kiểu cũ với vũ khí mang tính biểu tượng của cuộc chiến ở Ukraine. Khi thực hiện điều này, nó đã minh họa hai điều. Một là công nghệ mới, được triển khai một cách sáng tạo, có thể gây chết người một cách không ngờ. Điều còn lại là chiến trường giờ đây dàn trải sâu phía sau chiến tuyến, làm đảo lộn những giả định của một phần tư thế kỷ trước. Continue reading “Phương Tây thay đổi tư duy về cách tác chiến”

Nghi vấn về sức mạnh của chế độ Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Question mark hangs over Xi Jinping regime’s strength,” Nikkei Asia, 05/06/2025.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trung Quốc giữ im lặng về việc liệu có cuộc họp quan trọng nào của Bộ Chính trị được tổ chức vào tháng 5 hay không.

Trong một diễn biến kỳ lạ làm dấy lên câu hỏi về sức mạnh và sự ổn định của chính quyền Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, các phương tiện truyền thông chính thức đã không đưa ra bất kỳ thông báo nào về việc liệu có cuộc họp hàng tháng quan trọng nào được tổ chức vào tháng 5 hay không.

Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bao gồm 24 quan chức cấp cao nhất của đảng, được cho là sẽ nhóm họp mỗi tháng một lần. Khi cơ quan này họp vào ngày 25/04, Tân Hoa Xã đã đưa tin về cuộc họp ngay cuối ngày hôm đó. Continue reading “Nghi vấn về sức mạnh của chế độ Tập Cận Bình”

08/06/1874: Tù trưởng Cochise qua đời

Nguồn: Apache chief Cochise dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1874, Tù trưởng Cochise, một trong những nhà lãnh đạo vĩ đại của người Apache bản địa trong các cuộc chiến của họ với người Anh-Mỹ, đã qua đời tại Khu định cư Chiricahua ở đông nam Arizona.

Người ta biết rất ít về cuộc sống thời thơ ấu của Cochise. Đến giữa thế kỷ 19, ông đã trở thành một nhà lãnh đạo nổi bật của bộ tộc Apache Chiricahua sống ở phía nam Arizona và phía bắc Mexico. Giống như nhiều người Apache Chiricahua khác, Cochise phẫn nộ trước sự xâm lấn của những người định cư Mexico và Mỹ trên vùng đất truyền thống của người bản địa. Ông đã chỉ huy nhiều cuộc tấn công nhắm vào các nhóm những người định cư sống ở cả hai bên biên giới. Dần dần, cả người Mexico và người Mỹ đã kêu gọi sự bảo vệ và trừng phạt của quân đội. Continue reading “08/06/1874: Tù trưởng Cochise qua đời”

Vì sao người Mỹ phát âm sai tên Chủ tịch “Tập Cận Bình”?

Nguồn: James Palmer, “Why Do Americans Mispronounce ‘Xi Jinping”, Foreign Policy, 03/06/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Hiện tôi đang đi du lịch, và thay vì theo format thường lệ, tôi thiết nghĩ, chúng ta nên tạm gác lại tin tức để thưởng thức một vài chủ đề nhẹ nhàng hơn. Tuần này, tôi muốn giải tỏa, một lần và mãi mãi, một trong những điều khiến tôi bực bội nhất. Hy vọng các bạn sẽ thích – và tham gia sứ mệnh lần này cùng tôi.

Hành trình của cái tên “Ji Jinping” (Chập Cận Bình)

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cầm quyền hơn 12 năm. Trong khoảng thời gian ấy, ông Tập đã trở thành một cái tên quen thuộc đối với nền chính trị toàn cầu, và những động thái của ông sẽ nằm ở mục tin trang nhất. Thế nhưng, điều đó vẫn không ngăn được nhiều người Mỹ phát âm sai tên ông Tập. Continue reading “Vì sao người Mỹ phát âm sai tên Chủ tịch “Tập Cận Bình”?”