Thế giới hôm nay: 22/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu nói rằng chính phủ của ông đang “đạt được tiến bộ” trong thỏa thuận với Hamas về việc thả con tin. Ông đã triệu tập các cuộc họp tối nay với nội các chiến tranh, nội các an ninh, và chính phủ. Trước đó Ismail Haniyeh, người đứng đầu nhánh chính trị của Hamas, cho biết nhóm chiến binh này đã “gần đạt được thỏa thuận ngừng bắn” với Israel. Các điều khoản được cho là bao gồm việc Israel đồng ý tạm dừng 5 ngày trong cuộc tấn công ở Dải Gaza, để đổi lấy việc Hamas thả một số con tin. Qatar, quốc gia đang làm trung gian thỏa thuận cùng với Mỹ, cho biết các cuộc đàm phán về thỏa thuận này đang ở “giai đoạn quan trọng và cuối cùng.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/11/2023”

Henry Kissinger và Graham Allison nói về cách kiểm soát vũ khí AI

Nguồn: Henry Kissinger và Graham Allison, “The Path to AI Arms Control,” Foreign Affairs, 13/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ và Trung Quốc phải hợp tác để ngăn chặn thảm họa.

Năm nay đánh dấu kỷ niệm 78 năm kết thúc cuộc chiến đẫm máu nhất trong lịch sử nhân loại và bắt đầu thời kỳ không có chiến tranh giữa các cường quốc dài nhất trong thời hiện đại. Bởi vì Thế chiến II đã diễn ra chỉ hai thập niên sau Thế chiến I, nên bóng ma của Thế chiến III, với những vũ khí có sức tàn phá khủng khiếp đến mức có thể tiêu diệt toàn bộ nhân loại, đã bao trùm suốt nhiều thập niên Chiến tranh Lạnh. Khi Mỹ thả hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki buộc Nhật Bản phải đầu hàng vô điều kiện ngay lập tức, không ai có thể tưởng tượng được rằng thế giới sẽ chứng kiến một lệnh cấm sử dụng vũ khí hạt nhân trong bảy thập niên tới. Điều thậm chí còn khó tin hơn là, gần tám thập niên sau đó, chỉ còn 9 quốc gia có vũ khí hạt nhân. Khả năng lãnh đạo mà Mỹ thể hiện trong những thập niên này – để tránh xảy ra chiến tranh hạt nhân, làm chậm quá trình phổ biến vũ khí hạt nhân, và xây dựng một trật tự quốc tế mang lại hòa bình cho các cường quốc trong hàng chục năm – sẽ đi vào lịch sử như một trong những thành tựu quan trọng nhất của Mỹ. Continue reading “Henry Kissinger và Graham Allison nói về cách kiểm soát vũ khí AI”

21/11/1783: Bay qua Paris bằng khinh khí cầu

Nguồn: Men fly over Paris in hot air balloon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1783, Bác sĩ người Pháp Jean-François Pilatre de Rozier, và François Laurent, Hầu tước d’Arlandes, đã thực hiện chuyến bay khinh khí cầu (hot-air balloon) không dây buộc đầu tiên, bay gần 9 km qua Paris trong khoảng 25 phút. Quả khí cầu bằng vải của họ đã được chế tạo bởi hai anh em thợ làm giấy người Pháp, Jacques-Étienne và Joseph-Michel Montgolfier, những người phát minh ra khinh khí cầu thành công đầu tiên trên thế giới. Continue reading “21/11/1783: Bay qua Paris bằng khinh khí cầu”

Thế giới hôm nay: 21/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Gần như toàn bộ nhân viên của OpenAI đã ký vào một bức thư ngỏ kêu gọi hội đồng quản trị công ty từ chức, sau khi CEO Sam Altman bất ngờ bị sa thải vào thứ Sáu. Những người đứng sau bức thư ngỏ cho biết gần 700 nhân viên – trong tổng cộng 770 người – đã đe dọa chuyển sang công ty mới thành lập của Altman thuộc Microsoft (vốn là nhà đầu tư lớn nhất của OpenAI). Emmett Shear, cựu giám đốc của Twitch, một dịch vụ phát video trực tuyến, sẽ tạm thời lãnh đạo OpenAI. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/11/2023”

Vì sao Hàn Quốc khó thực hiện được “Chế độ làm việc 69 giờ”?

Nguồn: Li Min (Thời báo Hoàn cầu) | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Lại một lần nữa, “cải cách giờ làm việc” trở thành tâm điểm chú ý của xã hội Hàn Quốc. Ngày 13/11/2023, Bộ Lao động Hàn Quốc tuyên bố: Mặc dù vẫn tiếp tục giữ nguyên các điểm chủ yếu của chính sách “Chế độ làm việc 69 giờ” (mỗi tuần làm 40 giờ, cộng với tối đa 29 giờ làm thêm được trả lương), nhưng phạm vi áp dụng chế độ này đã được thu hẹp, chỉ áp dụng cho các ngành nghề và loại công việc cá biệt. Còn cụ thể các ngành nào sẽ được thông báo sau. Continue reading “Vì sao Hàn Quốc khó thực hiện được “Chế độ làm việc 69 giờ”?”

Thế giới hôm nay: 20/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Israel công bố bằng chứng chứng minh “Hamas đang tiến hành khủng bố từ các bệnh viện.” Cụ thể, Lực lượng Phòng vệ Israel đã công bố một video về một đường hầm mà họ nói rằng nằm bên dưới bệnh viện al-Shifa ở Gaza (Hamas đã bác bỏ việc có các lối vào đường hầm bên dưới các cơ sở hạ tầng dân sự). IDF cũng công bố một đoạn phim cho thấy Hamas đưa hai con tin xuống hầm vào ngày 7/10, ngày xảy ra vụ tấn công đẫm máu. Trước đó, Tổ chức Y tế Thế giới đã mô tả al-Shifa, hiện đang bị lực lượng Israel chiếm đóng, là một “vùng chết chóc.” Nhân viên WHO đã nhìn thấy một ngôi mộ tập thể ở lối vào và được cho biết nó chứa hơn 80 thi thể. Continue reading “Thế giới hôm nay: 20/11/2023”

Cuộc gặp với Biden giúp Tập giữ thể diện nhưng kết quả hạn chế

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi saves face by meeting Biden but accomplishes little,” Nikkei Asia, 17/11/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại Trung Quốc, thế hệ đỏ thứ hai đang chuyển sang chỉ trích ‘chế độ chuyên chế cá nhân.’

Cuộc tranh giành quyền lực trong chính trường Trung Quốc là nguyên nhân khiến Chủ tịch Tập Cận Bình phải tới tận California để gặp mặt trực tiếp người đồng cấp Mỹ, lần đầu tiên sau một năm.

Hôm thứ Tư, hội nghị thượng đỉnh tại San Francisco giữa Tập và Tổng thống Joe Biden đã diễn ra ba tháng sau mật nghị mùa hè hàng năm của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nơi ban lãnh đạo đảng đương nhiệm, do Tổng Bí thư Tập Cận Bình đứng đầu, đã nhận được một số lời khuyên gay gắt từ các đảng viên lão thành, xoay quanh vấn đề nền kinh tế Trung Quốc. Continue reading “Cuộc gặp với Biden giúp Tập giữ thể diện nhưng kết quả hạn chế”

19/11/1975: “Bay trên tổ chim cúc cu” ra rạp

Nguồn: “One Flew Over the Cuckoo’s Nest” opens in theaters, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1975, Bay trên tổ chim cúc cu (One Flew Over the Cuckoo’s Nest), bộ phim kể về một nhóm bệnh nhân tại viện tâm thần, đã chính thức ra rạp. Dựa trên cuốn tiểu thuyết cùng tên xuất bản năm 1962 của Ken Kesey, bộ phim do Milos Forman đạo diễn, Jack Nicholson đóng chính và nam diễn viên Michael Douglas là đồng sản xuất. Bay trên tổ chim cúc cu đã trở thành bộ phim đầu tiên sau bốn thập niên chiến thắng ở cả năm hạng mục chính của Giải Oscar: Nam diễn viên chính xuất sắc nhất (Nicholson), Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất (Louise Fletcher, vai Y tá Ratched), Đạo diễn xuất sắc nhất, Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất, và Phim hay nhất. Continue reading “19/11/1975: “Bay trên tổ chim cúc cu” ra rạp”

Quá trình chiếm hữu và thực thi chủ quyền của VN tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa

Tác giả: Hồ Sĩ Qúy*

1. Ít nhất, từ thế kỷ XVII, Hoàng Sa không phải là lãnh thổ vô chủ (Terra Nullius)

Sử sách Trung Hoa suốt từ các đời Tần, Hán đến tận sau Thế chiến thứ II, không có tài liệu nào xác nhận, Biển Đông với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền của Trung Quốc (Biển Đông được người Trung Quốc và giới hàng hải gọi là中国南海 Trung Quốc Nam Hải, 花南Hoa Nam, South China Sea, người Philippines từ 2012 gọi là biển Tây Philippines, West Philippine Sea; quần đảo Hoàng Sa được người Trung Quốc gọi là西沙Tây Sa, tiếng Anh: Paracels và Trường Sa người Trung Quốc được gọi là 南沙 Nam Sa, tiếng Anh: Spratlys). Trong khi đó, không ít bản đồ phương Tây vẽ trước thế kỷ XIX, thư tịch cổ Trung Hoa do chính người Trung Hoa viết, lại đã thừa nhận Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.[1] Continue reading “Quá trình chiếm hữu và thực thi chủ quyền của VN tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”

18/11/1987: Quốc hội Mỹ ra báo cáo cuối cùng về bê bối Iran-Contra

Nguồn: Congress issues final report on Iran-Contra scandal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1987, sau gần một năm điều trần về vụ bê bối Iran-Contra, ủy ban điều tra chung của Quốc hội Mỹ đã công bố báo cáo cuối cùng, trong đó kết luận rằng vụ bê bối – liên quan đến một kế hoạch phức tạp, theo đó một phần tiền từ việc bán vũ khí bí mật cho Iran sẽ được sử dụng để tài trợ cho cuộc chiến của phe Contra chống lại chính phủ Sandinista ở Nicaragua – là một vụ việc mà chính quyền Ronald Reagan đã cho thấy thói “bí mật, lừa dối, và coi thường pháp luật.” Continue reading “18/11/1987: Quốc hội Mỹ ra báo cáo cuối cùng về bê bối Iran-Contra”

Mỹ nên đặt mục tiêu chung sống cạnh tranh với Trung Quốc

Nguồn: Joseph Nye, “America should aim for competitive coexistence with China,” Financial Times, 16/11/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Quan hệ giữa hai siêu cường đang gặp nhiều khó khăn, nhưng vẫn có thể quản lý được nếu Mỹ đi đúng nước cờ.

Bất chấp cuộc gặp giữa Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình ở California tuần này, nơi hai nhà lãnh đạo đã đồng ý nối lại đối thoại quân sự, quan hệ Mỹ – Trung vẫn còn nhiều khó khăn. Một số người Mỹ từng gợi ý về một cuộc Chiến tranh Lạnh mới, nhưng Trung Quốc khác với Liên Xô. Bởi vì Mỹ không có sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế với Liên Xô, nhưng lại có trao đổi thương mại trị giá 500 tỷ đô la với Trung Quốc. Continue reading “Mỹ nên đặt mục tiêu chung sống cạnh tranh với Trung Quốc”

Chuyển động Quốc Phòng (10/11 – 16/11/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (10/11 – 16/11/2023)”

Thế giới hôm nay: 17/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong cuộc hội đàm tại San Francisco, Tổng thống Mỹ, Joe Biden, và Chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình, đã đồng ý rằng hai nước sẽ nối lại liên lạc quân sự. Họ cũng cam kết chống lại việc phổ biến fentanyl – Trung Quốc hiện là nguồn cung nhiều loại hóa chất được sử dụng để sản xuất loại thuốc này, vốn đang tàn phá nhiều vùng của nước Mỹ. Nhưng Biden cũng nhắc lại đánh giá của mình, rằng Tập là một “nhà độc tài,” và mô tả quan hệ giữa hai nước là “cạnh tranh.” Trung Quốc đã cắt đứt đối thoại quân sự với Mỹ vào năm 2022 sau khi Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện Mỹ khi đó, đến thăm Đài Loan. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/11/2023”

16/11/1961: Tổng thống Kennedy tăng viện trợ quân sự cho Sài Gòn

Nguồn: President Kennedy increases military aid to Saigon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1961, Tổng thống John F. Kennedy quyết định tăng cường viện trợ quân sự cho Nam Việt Nam, nhưng sẽ không đưa quân đội Mỹ tham chiến. Continue reading “16/11/1961: Tổng thống Kennedy tăng viện trợ quân sự cho Sài Gòn”

Thế giới hôm nay: 16/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lực lượng Phòng vệ Israel tuyên bố đã tìm thấy dấu hiệu của Hamas, bao gồm cả vũ khí, tại bệnh viện al-Shifa, trong một chiến dịch quân sự vào thứ Tư. Tình hình tại bệnh viện lớn nhất ở Gaza đã xấu đi suốt nhiều ngày qua, khiến các bệnh nhân và hàng nghìn người trú ẩn trong khuôn viên bệnh viện gặp nguy hiểm. Hôm thứ Ba, người Mỹ ủng hộ tuyên bố của Israel, rằng Hamas đã sử dụng cơ sở này làm căn cứ. John Kirby, người phát ngôn về an ninh quốc gia của Mỹ, cho biết các chiến binh đang cất giữ vũ khí ở đó. Tuy nhiên, các bác sĩ tại bệnh viện đã phủ nhận những tuyên bố này. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/11/2023”

Triển vọng đen tối của Gaza sau chiến tranh

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Khi tiếng súng im bặt, tên lửa không còn rơi xuống nhà của thường dân, và cuộc chiến kết thúc, bước tiếp theo sẽ là gì? Ai sẽ tiếp quản Gaza, chịu trách nhiệm khôi phục những tàn tích, và giúp hơn 2 triệu dân tại đây vượt qua những đau thương của chiến tranh? Nghĩ về “ngày sau” trong thời chiến là một hành động vô ích khi các bên phải đối mặt với các thử thách ngay trước mắt và mức độ tàn phá vẫn chưa rõ ràng. Nhưng điều này lại cần thiết để các bên tham chiến có thể xác định chiến lược lâu dài của mình và kết cục tốt nhất sẽ là gì – đối với dân thường Gaza, Israel, Mỹ, các quốc gia Ả Rập láng giềng. Chỉ khi đó, họ mới có thể vẽ ra con đường khả thi hướng tới một tương lai dựa trên tầm nhìn này. Continue reading “Triển vọng đen tối của Gaza sau chiến tranh”

Thế giới hôm nay: 15/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Theo Bộ Y tế Gaza, Al-Shifa, bệnh viện lớn nhất ở Gaza, đã bắt đầu chôn cất hơn 100 thi thể trong một ngôi mộ tập thể ở bệnh viện để tránh khủng hoảng vệ sinh. Bệnh viện này đã bị quân Israel bao vây. Phía Israel tuyên bố Hamas sử dụng các đường hầm bên dưới Al-Shifa làm căn cứ. Trước đó, Liên Hiệp Quốc cho biết khoảng 200.000 người đã chạy trốn khỏi phía bắc Gaza trong 10 ngày qua, khi lực lượng Israel tiếp tục tấn công, còn Tổng thống Joe Biden tuyên bố các bệnh viện của Gaza “phải được bảo vệ.” Trong khi đó, tại Israel, gia đình các con tin đang bị Hamas bắt giữ đã bắt đầu cuộc tuần hành kéo dài 5 ngày để yêu cầu Thủ tướng Binyamin Netanyahu phải làm nhiều hơn nữa để đảm bảo việc thả con tin. Continue reading “Thế giới hôm nay: 15/11/2023”

Liệu các công ty pin Trung Quốc có trở thành Huawei tiếp theo?

Nguồn: Craig Singleton, “Are Chinese Battery Companies the Next Huawei?,” Foreign Policy, 30/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xe điện, mạng sạc và pin sản xuất tại Trung Quốc tiềm ẩn những mối đe dọa an ninh nghiêm trọng.

Chính quyền Biden mong muốn một nửa số xe hơi mới bán ở Mỹ sẽ chạy bằng điện vào năm 2030. Trong khi đó, Liên minh Châu Âu đã thực hiện những bước đi táo bạo hơn, yêu cầu tất cả xe hơi và xe tải mới bán sau năm 2035 đều không phát ra khí thải. Nhìn chung, đó là tin tốt cho Trung Quốc. Continue reading “Liệu các công ty pin Trung Quốc có trở thành Huawei tiếp theo?”

14/11/1776: Báo Anh loan tin Benjamin Franklin tham gia nổi dậy ở Mỹ

Nguồn: English newspaper announces Benjamin Franklin has joined rebellion in America, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, tờ Biên niên sử St. James (St. James Chronicle) của London đã đăng một bài viết thông báo “Tiến sĩ Franklyn [Benjamin Franklin], người mà Lord Chatham [Thủ tướng William Pitt, một người ủng hộ các thuộc địa] đã vô cùng yêu quý, và thường nói ông tự hào gọi là bạn mình, lại chính là người đứng đầu cuộc nổi dậy ở Bắc Mỹ.” Continue reading “14/11/1776: Báo Anh loan tin Benjamin Franklin tham gia nổi dậy ở Mỹ”

Thế giới hôm nay: 14/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lực lượng Israel đã tiến tới lối vào bệnh viện al-Shifa, bệnh viện lớn nhất ở Gaza, trong lúc tìm cách giành quyền kiểm soát phía bắc khu vực này. Người phát ngôn của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết bệnh viện đã ngừng hoạt động và “gần như trở thành một nghĩa trang.” Theo Bộ Y tế Gaza, có hơn 2.300 người đang trú ẩn bên trong bệnh viện, gồm khoảng 650 bệnh nhân. Chính phủ Israel tin rằng một trung tâm chỉ huy của Hamas nằm bên dưới bệnh viện nhưng phủ nhận việc tấn công trực tiếp vào tòa nhà. Tại một bệnh viện khác ở thành phố Gaza, Hiệp hội Trăng lưỡi liềm Đỏ Palestine cho biết giao tranh đang cản trở việc sơ tán bệnh nhân và nhân viên. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/11/2023”