Thế giới hôm nay: 27/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết đã thực hiện một “cuộc đột kích có mục tiêu” vào thứ Năm ở phía bắc Gaza bằng xe tăng và các đơn vị bộ binh nhằm “chuẩn bị cho các giai đoạn chiến đấu tiếp theo.” Trong khi đó cánh quân sự của Hamas cho biết “gần 50” con tin, vốn bị nhóm này bắt cóc trong cuộc tấn công vào Israel hôm 7 tháng 10, đã thiệt mạng do các đòn không kích của Israel vào Dải Gaza – một tuyên bố chưa được xác minh độc lập. Trong khi đó, một quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã đạt tới “quy mô thảm khốc.” Theo Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ, chỉ có 12 xe tải có thể cung cấp viện trợ cho khu vực này trong đêm.

GDP của Mỹ tăng trưởng với tốc độ năm 4,9% trong quý 3, tăng từ 2,1% của quý 2 và là tốc độ nhanh nhất trong gần hai năm qua. Nền kinh tế Mỹ vẫn tỏ ra mạnh mẽ bất chấp lãi suất cao, nhờ chi tiêu tiêu dùng vững chắc và lương cao hơn. Nhưng tăng trưởng có thể chậm lại khi lợi suất trái phiếu tiếp tục tăng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/10/2023”

Nga đang hưởng lợi từ xung đột Israel – Hamas như thế nào?

Nguồn: Hanna Notte, “Putin Is Getting What He Wants,” New York Times, 26/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khi Israel và Hamas dần bước vào một cuộc chiến tổng lực, Nga trông giống như kẻ đứng bên lề hơn là vai chính. Không có bằng chứng nào cho thấy Moscow trực tiếp hỗ trợ hoặc tiếp tay cho cuộc tấn công khủng bố của Hamas chống lại Israel vào ngày 7/10, bất chấp một số gợi ý ban đầu. Tương tự, về mặt ngoại giao, Điện Kremlin có tầm quan trọng không đáng kể, không thể xoa dịu căng thẳng đang lan rộng. Continue reading “Nga đang hưởng lợi từ xung đột Israel – Hamas như thế nào?”

26/10/1984: Em bé sơ sinh được ghép tim của khỉ đầu chó

Nguồn: Infant receives baboon heart, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, tại Trung tâm Y tế Đại học Loma Linda ở Loma Linda, California, Bác sĩ Leonard L. Bailey đã thực hiện ca ghép tim từ khỉ đầu chó sang người đầu tiên trên thế giới, thay thế trái tim bị dị tật của một bé gái sơ sinh 14 ngày tuổi bằng trái tim khỏe mạnh, to bằng quả óc chó của một con khỉ đầu chó nhỏ. Continue reading “26/10/1984: Em bé sơ sinh được ghép tim của khỉ đầu chó”

Thế giới hôm nay: 26/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan của Liên Hợp Quốc phụ trách vấn đề người tị nạn Palestine cho biết họ sẽ hết nhiên liệu ở Gaza – để có điện cho bệnh viện và cung cấp nước uống – trong vòng chưa đầy một ngày. Cơ quan này cho biết họ đang che chở gần 600.000 người Palestine tại các cơ sở của LHQ trên khắp Gaza. Trong khi đó, tổng thư ký LHQ António Guterres nói ông “bị sốc trước những xuyên tạc” về các bình luận của ông hôm thứ Ba. Ông Guterres khi ấy nói cuộc tấn công của Hamas (mà ông lên án) “không phải vô cớ mà xảy ra.” Israel phản ứng dữ dội bằng cách từ chối cấp thị thực cho nhân viên LHQ và kêu gọi ông Guterres từ chức.

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu vừa có bài bài phát biểu nói rằng nước ông đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza, và rằng “tất cả các chiến binh Hamas đều phải bị tiêu diệt.” Theo Wall Street Journal, Israel đã trì hoãn cuộc tấn công để Mỹ điều động hệ thống phòng thủ tên lửa vào khu vực nhằm giúp bảo vệ quân đội Israel. Hôm Chủ nhật, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã cảnh báo về “khả năng leo thang đáng kể” chống lại các lực lượng Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/10/2023”

Tranh luận ở Phương Tây về triển vọng kinh tế Trung Quốc

Nguồn: Bob Davis, “Maybe China’s Economy Isn’t So Doomed,” Foreign Policy, 17/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong lúc Bắc Kinh vật lộn với suy thoái, một số chuyên gia đã dự đoán về một tương lai sáng sủa hơn.

Những ngày này thật cô đơn đối với những ai còn lạc quan về nền kinh tế Trung Quốc. Hiện tại, có sự nhất trí rộng rãi giữa các nhà quan sát Trung Quốc – và đây là một nhóm lớn – rằng nước này đã bước vào thời kỳ khó khăn và tình hình chắc chắn sẽ sớm tệ hơn rất nhiều.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gọi nền kinh tế Trung Quốc là “quả bom hẹn giờ.” Paul Krugman của New York Times nhận định vài năm tới “có thể sẽ khá tồi tệ” đối với Trung Quốc. “Những đám mây đen đang bao trùm nền kinh tế Trung Quốc,” Fareed Zakaria của CNN nói. Cựu giám đốc điều hành PIMCO Mohamed El-Erian thì tuyên bố ông không chắc rằng nền kinh tế Trung Quốc có thể vượt qua nền kinh tế Mỹ, dù quy mô nền kinh tế Trung Quốc gần bằng 3/4 nền kinh tế Mỹ và thậm chí còn tăng trưởng nhanh hơn Mỹ. Continue reading “Tranh luận ở Phương Tây về triển vọng kinh tế Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 25/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan của Liên Hợp Quốc về người tị nạn Palestine cho biết sẽ không thể tiếp tục các hoạt động ở Gaza nếu không được nhận nhiên liệu trước tối thứ Tư. Israel đã chặn nhiên liệu vào Gaza từ Ai Cập. Cho đến nay, nước này chỉ cho phép 54 xe tải chở thực phẩm và vật tư y tế vào. Hôm thứ Hai, Hamas đã thả hai phụ nữ Israel lớn tuổi bị họ bắt làm con tin trong cuộc tấn công ngày 7 tháng 10. Theo Lực lượng Phòng vệ Israel, nhóm chiến binh này vẫn đang giam giữ hơn 200 người ở Gaza.

Đại sứ Israel tại Liên Hợp Quốc kêu gọi António Guterres từ chức sau khi người đứng đầu tổ chức này nói rằng cuộc tấn công của Hamas “không tự dưng xảy ra” và mô tả việc Israel bắn phá Gaza là “vô cùng đáng báo động.” Ông Guterres – người cũng lên án hành động của Hamas – đã kêu gọi ngừng bắn. Ngoại trưởng Israel Eli Cohen được cho là đã hủy cuộc gặp theo lịch với ông Guterres. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/10/2023”

Ukraine đã phản công thành công hơn chúng ta nghĩ

Nguồn: Oz Katerji và Vladislav Davidzon, “Ukraine’s Counteroffensive Is More Successful Than You Think,” Foreign Policy, 20/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc tập trung vào những trì trệ của cuộc chiến trên bộ đã che khuất những thành công lớn ở Crimea và Biển Đen.

Gần đây, việc đưa tin về chiến tranh Ukraine trên các phương tiện truyền thông phương Tây đã tập trung nhiều vào chiến dịch trên bộ của Kyiv, đặc biệt là những nỗ lực tiến về phía bờ Biển Đen. Phần lớn các phân tích, dù đúng hay sai, đều tập trung vào việc Kyiv đã không đạt tiến bộ đáng kể nào từ đầu năm đến nay, chẳng gì có thể so sánh được với các cuộc tấn công mang tính đột phá năm ngoái ở Kharkiv và Kherson. Continue reading “Ukraine đã phản công thành công hơn chúng ta nghĩ”

24/10/1931: Khánh thành Cầu George Washington

Nguồn: George Washington Bridge is dedicated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1931, Thống đốc New York Franklin D. Roosevelt đã khánh thành Cầu George Washington bắc qua sông Hudson, trước thời hạn dự kiến tám tháng. Cây cầu treo dài 1450 mét, dài nhất thế giới vào thời điểm đó, nối Fort Lee của New Jersey với Washington Heights ở Thành phố New York. “Đây sẽ là một dự án rất thành công,” FDR nói với đám đông tập trung tại buổi lễ. “Sự thịnh vượng của Đường hầm Hà Lan, cũng như thành công tài chính của những cây cầu mới được xây dựng gần đây trong khu vực này, đã chứng minh rằng ngay cả những thời điểm khó khăn nhất cũng không thể làm giảm khối lượng giao thương và giao thông khổng lồ ở những quận cảng lớn nhất.” Continue reading “24/10/1931: Khánh thành Cầu George Washington”

Tại sao Mỹ nên sợ Trung Quốc hơn chiến tranh Trung Đông?

Nguồn: Ross Douthat, “Why We Should Fear China More Than Middle Eastern War,” New York Times, 21/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hôm thứ Năm, Tổng thống Joe Biden đã có bài phát biểu liên hệ cuộc xung đột Israel-Hamas với cuộc xâm lược Ukraine của Nga, đồng thời khẳng định sự can dự của Mỹ là một phần trong đại chiến lược nhằm kiềm chế kẻ thù và đối thủ của chúng ta. Ông tuyên bố “Chừng nào những kẻ khủng bố chưa phải trả giá cho tội ác khủng bố của chúng, chừng nào những kẻ độc tài chưa phải trả giá cho sự hung hãn của chúng, thì chúng vẫn sẽ tiếp tục. Và cái giá phải trả cũng như các mối đe dọa đối với nước Mỹ và thế giới sẽ còn gia tăng.” Continue reading “Tại sao Mỹ nên sợ Trung Quốc hơn chiến tranh Trung Đông?”

Tại sao người Trung Quốc đổ xô mua nhà ở Nhật Bản?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China’s property market woes prompt buying spree in Japan,” Nikkei Asia, 19/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các nhà đầu tư đang mua những bất động sản mà họ có thể cải tạo và cho khách du lịch thuê.

Những người Trung Quốc lớn tuổi sống sót sau Cách mạng Văn hóa (1966-1976) và các sự kiện hỗn loạn khác đã không khoanh tay đứng nhìn khi chính phủ của họ không thể giải quyết tình hình suy thoái của thị trường bất động sản trong nước.

Đối với những người này và nhiều người Trung Quốc khác, thị trường nước ngoài, đặc biệt là Nhật Bản, đang tạo ra một lối thoát cho nguồn tiền của họ, một phần nhờ vào các ứng dụng điện thoại thông minh. Continue reading “Tại sao người Trung Quốc đổ xô mua nhà ở Nhật Bản?”

22/10/1975: Trung sĩ đồng tính thách thức Không quân Mỹ

Nguồn: Gay sergeant challenges the Air Force, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1975, Trung sĩ Leonard Matlovich, một cựu binh được tặng thưởng huân chương trong Chiến tranh Việt Nam, đã bị Không quân Mỹ cho giải ngũ “bình thường” sau khi công khai tuyên bố mình là người đồng tính. Matlovich, người xuất hiện trong bộ quân phục không quân trên trang bìa tạp chí Time với dòng tiêu đề “TÔI LÀ NGƯỜI ĐỒNG TÍNH,” đã thách thức lệnh cấm người đồng tính trong quân đội Mỹ. Continue reading “22/10/1975: Trung sĩ đồng tính thách thức Không quân Mỹ”

21/10/1966: Thảm họa lở đất ở Aberfan, Anh

Nguồn: Aberfan disaster kills 144 people and levels a Welsh mining village, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1966, một vụ lở đất thải than đã ập xuống một ngôi làng khai thác mỏ ở Wales, khiến 116 trẻ em và 28 người lớn thiệt mạng. Chỉ có 5 người sống sót, trong khi một nửa số thanh niên trong thị trấn đã thiệt mạng. Thảm họa Aberfan trở thành một trong những vụ tai nạn mỏ than tồi tệ nhất ở Anh. Continue reading “21/10/1966: Thảm họa lở đất ở Aberfan, Anh”

Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P6)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Tháng 3 năm Hồng Đức thứ 3 [8/4-7/5/1472] (Minh Thành Hóa thứ 8), cho các thư lại đỗ thi Hương, được thực thụ chức quan. Mở kỳ thi Hội, lấy đậu 26 người; qui định đề tài trong 4 kỳ thi:

“Tháng 3, hạ lệnh rằng, lại viên các nha môn nếu thi đỗ khoa thi hương thì được bổ lên chính quan…

 Thi hội chọn sĩ nhân trong nước. Lấy đỗ bọn Lê Tuấn Ngạn 26 người. Phép thi:

 Kỳ thứ nhất ra 8 đề về Tứ Thư [Luận Ngữ, Mạnh Tử, Đại Học, Trung Dung], người thi tự chọn lấy 4 đề, làm 4 bài văn, Luận Ngữ 4 đề, Mạnh Tử 4 đề. Ngũ Kinh [Thi, Thư, Lễ, Dịch, Xuân Thu]: mỗi kinh 3 đề, người thi tự chọn 1 đề mà làm. Duy kinh Xuân Thu thì 2 đế gộp làm 1 mà làm. Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P6)”

Chuyển động Quốc Phòng (13/10 – 19/10/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (13/10 – 19/10/2023)”

Chính sách của Mỹ về vấn đề Đài Loan đang chệch hướng?

Nguồn: Oriana Skylar Mastro, “This Is What America Is Getting Wrong About China and Taiwan,” New York Times, 16/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Suốt nửa thế kỷ qua, Mỹ đã tránh gây chiến với Trung Quốc về vấn đề Đài Loan, phần lớn nhờ vào sự cân bằng tinh tế giữa răn đe và trấn an.

Nhưng sự cân bằng đó đã bị đảo lộn. Trung Quốc đang xây dựng và phô trương sức mạnh quân sự của mình, và những lời lẽ thù địch bắt đầu đến từ cả Bắc Kinh và Washington. Dường như, chiến tranh ngày càng dễ xảy ra hơn. Continue reading “Chính sách của Mỹ về vấn đề Đài Loan đang chệch hướng?”

19/10/1982: Nhà sản xuất xe hơi John Z. DeLorean bị bắt vì buôn cocaine

Nguồn: John Z. DeLorean is arrested in $24 million cocaine deal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1982, nhà sản xuất xe hơi John Z. DeLorean đã bị bắt và bị buộc tội âm mưu tàng trữ và phân phối 25 kg cocaine. DeLorean được trắng án về tội danh ma túy vào tháng 8/1984, nhưng tai ương pháp lý của ông chỉ mới bắt đầu. Ông sớm bị đưa ra xét xử vì tội lừa đảo, và trong hai thập niên tiếp theo, ông đã buộc phải trả hàng triệu đô la cho các chủ nợ và luật sư. Tuy nhiên, DeLorean vẫn chiếm một vị trí quan trọng trong lịch sử ngành xe hơi: Nhờ xuất hiện trong bộ phim “Back to the Future” năm 1985, chiếc xe thể thao cửa mở đứng của ông đã trở thành một trong những chiếc xe nổi tiếng nhất thế giới. Continue reading “19/10/1982: Nhà sản xuất xe hơi John Z. DeLorean bị bắt vì buôn cocaine”

Thế giới hôm nay: 19/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong chuyến đi tới Tel Aviv, tổng thống Mỹ Joe Biden dường như đã thuyết phục được Israel cho phép hàng viện trợ được đưa vào Gaza qua Ai Cập. Tổng thống Mỹ cũng công bố 100 triệu USD viện trợ nhân đạo cho người Palestine ở Gaza và Bờ Tây. Ông cho biết sẽ cung cấp viện trợ “chưa từng có” cho Israel, mặc dù quy mô của gói viện trợ vẫn chưa được công bố.

Trước đó, ông Biden — và Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ — đã ủng hộ quan điểm của Israel rằng tên lửa bị lỗi của nhóm chiến binh Hồi giáo Jihad Palestine chính là nguyên nhân gây ra vụ nổ tại một bệnh viện ở Thành phố Gaza. Hamas đổ lỗi cho lực lượng Israel về vụ tấn công mà các quan chức Palestine cho rằng đã giết chết hàng trăm người. Vụ nổ này gây ra biểu tình kéo dài đến thứ Tư tại Bờ Tây do Israel chiếm đóng cũng như một số quốc gia Ả Rập. Continue reading “Thế giới hôm nay: 19/10/2023”

Tại sao Tiến trình Hoà bình Oslo thất bại?

Nguồn: Aaron David Miller, “Why the Oslo Peace Process Failed,” Foreign Policy, 13/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Và điều đó có ý nghĩa gì đối với các nhà đàm phán tương lai?

Ngồi trên Bãi cỏ phía Nam của Nhà Trắng vào ngày 13/09/1993, tôi không thể tin vào những gì mình đang nhìn thấy. Dưới bầu trời trong vắt không một gợn mây, một vị thủ tướng Israel khó chịu và một nhà lãnh đạo Palestine rạng rỡ nắm tay nhau vì hòa bình, trong khi một tổng thống Mỹ hồ hởi ôm lấy bộ đôi này, mỉm cười như một bậc cha mẹ đầy tự hào. Continue reading “Tại sao Tiến trình Hoà bình Oslo thất bại?”

Thế giới hôm nay: 18/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ y tế Gaza, do Hamas điều hành, cho biết có ít nhất 500 người thiệt mạng sau khi Israel không kích một bệnh viện ở Thành phố Gaza, nơi dân thường Palestine đang được điều trị hoặc trú ẩn. Lực lượng Phòng vệ Israel phủ nhận trách nhiệm và nói đây là tên lửa của nhóm Jihad Hồi giáo Palestine. Mahmoud Abbas, tổng thống của Chính quyền Palestine ở Bờ Tây, tuyên bố để tang ba ngày.

Joe Biden sẽ đến thăm Israel và Jordan vào thứ Tư để tái khẳng định sự ủng hộ của Mỹ dành cho Israel trong khi cố gắng ngăn xung đột lan rộng khắp khu vực. Ông dự định gặp Mahmoud Abbas, nhưng sau vụ không kích bệnh viện Gaza ông Abbas được cho là đã hủy cuộc gặp. Continue reading “Thế giới hôm nay: 18/10/2023”

Liệu Ấn Độ có đổi tên nước thành Bharat?

Nguồn: “Will India change its name to Bharat?“, The Economist, 15/09/2023.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Kể từ khi Đảng Bharatiya Janata (BJP) lên nắm quyền ở Ấn Độ vào năm 2014, đảng này đã thực hiện các chính sách nhằm uốn nắn Ấn Độ theo tầm nhìn dân tộc chủ nghĩa Hindu. Giờ đây có lẽ BJP đã sẵn sàng thực hiện thay đổi đáng chú ý nhất: đổi tên nước. Trong hội nghị thượng đỉnh G20 ở Delhi hôm 9 và 10 tháng 9, thủ tướng Narendra Modi đã dùng một tấm bảng tên có khắc “Bharat,” tức tên theo tiếng Hindi của nước ông.

Việc sử dụng Bharat trong suốt hội nghị thượng đỉnh đã làm dấy lên nhiều phỏng đoán. Ông Modi chưa bình luận về vấn đề này, nhưng thông báo của chính phủ ông về “phiên họp đặc biệt” của Quốc hội từ ngày 18/9 đã làm dấy lên suy đoán BJP sẽ đổi tên nước (dù cuối cùng điều này đã không xảy ra). Nhưng tại sao BJP lại muốn đổi tên Ấn Độ? Continue reading “Liệu Ấn Độ có đổi tên nước thành Bharat?”