Tag: Nguyễn Thị Kim Phụng

30/03/1814: Lực lượng của Napoleon bị đánh bại tại Paris

Nguồn: Napoleon’s forces defeated in Paris, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1814, lực lượng liên minh châu Âu chống lại nước Pháp của Napoleon đã tiến quân khải hoàn vào Paris, chính thức chấm dứt một thập kỷ thống trị của Pháp ở Lục địa già.

Napoleon, một trong những nhà chiến lược quân sự vĩ đại nhất trong lịch sử, đã nắm quyền kiểm soát nhà nước Pháp vào năm 1800 và lên ngôi hoàng đế vào năm 1804. Đến năm 1807, ông kiểm soát một đế chế trải dài khắp châu Âu. Tuy nhiên, vào năm 1812, ông bắt đầu gặp phải những thất bại đáng kể đầu tiên trong sự nghiệp quân sự của mình, phải chịu đựng một cuộc xâm lược thảm khốc vào Nga, để mất Tây Ban Nha vào tay Công tước Wellington, và thất bại hoàn toàn trước một lực lượng liên minh vào năm 1814. Continue reading “30/03/1814: Lực lượng của Napoleon bị đánh bại tại Paris”

29/03/1958: Lần ghi nhận dữ liệu đầu tiên của Đường cong Keeling

Nguồn: First reading of the Keeling Curve, which shows carbon dioxide levels in Earth’s atmosphere, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào tháng 3/1958, Tiến sĩ Charles David Keeling đã bắt đầu đo đạc thường xuyên lượng carbon dioxide trong khí quyển từ Đài quan sát Mauna Loa ở Hawaii. Trong những năm tiếp theo, nghiên cứu của ông đã hé lộ điều mà ngày nay chúng ta gọi là Đường cong Keeling (Keeling Curve): một đồ thị các phép đo liên tục, cho thấy sự tích tụ nhanh chóng của carbon dioxide. Continue reading “29/03/1958: Lần ghi nhận dữ liệu đầu tiên của Đường cong Keeling”

Bên trong chuyến du lịch do Trung Quốc tài trợ để gây ảnh hưởng lên Đài Loan

Nguồn: Ian Huang, “Inside the CCP-Funded Travel Groups Looking to Influence Taiwanese,” The Diplomat, 24/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chuyến thăm của một nhóm thanh niên Đài Loan đến một số địa điểm lịch sử ít người biết đến không đơn thuần chỉ là một chuyến du lịch, mà là một phần của chiến lược tuyên truyền đã được tính toán.

“Này, tôi nghe nói có một nhóm du lịch miễn phí đến Hải Nam dành cho người Đài Loan từ 18 đến 40 tuổi. Nếu cậu là người đi du lịch lần đầu thì còn tuyệt hơn nữa,” Jeff, một du học sinh Đài Loan tại Trung Quốc, nói với tôi.

“Và nó còn hoàn toàn miễn phí,” cậu nói thêm.

Vì tò mò, tôi đã tham gia nhóm WeChat của họ sau khi được một người trong cuộc giới thiệu, và bắt đầu cuộc điều tra bí mật về sáng kiến kỳ lạ này. Continue reading “Bên trong chuyến du lịch do Trung Quốc tài trợ để gây ảnh hưởng lên Đài Loan”

Tham nhũng gia tăng, Mỹ đang dần trở thành một ‘chế độ đạo tặc’?

Nguồn: Jodi Vittori, “Is America a Kleptocracy?,” Foreign Policy, 25/03/2025.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng.

Mỗi khi có thay đổi lớn xảy ra, chúng ta đều tìm kiếm sự hướng dẫn. Sẽ có những lối sống mới và những kỳ vọng mới cho tương lai. Và bối cảnh tham nhũng đang phát triển nhanh chóng ở Mỹ cũng không phải là ngoại lệ.

Chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ của Donald Trump vào tháng 11 năm ngoái và những thay đổi về thể chế và nhân sự được đẩy nhanh kể từ khi ông nhậm chức đã buộc người Mỹ phải bước vào một lãnh địa chính trị mới. Cụ thể hơn, các thể chế và chuẩn mực chống tham nhũng đang bị phá vỡ. Tổng Chưởng lý Pam Bondi đã ra lệnh cho Bộ Tư pháp ưu tiên các vụ án liên quan đến các băng đảng tội phạm, đồng thời đóng cửa Lực lượng đặc nhiệm KleptoCapture và Sáng kiến Thu hồi Tài sản Kleptocracy [là các nỗ lực nhắm vào các nhân vật tham nhũng người nước ngoài]. Bản thân Trump cũng đã ra lệnh tạm dừng các cuộc điều tra mới và dừng thực thi Đạo luật Chống Tham nhũng Nước ngoài trong sáu tháng. Continue reading “Tham nhũng gia tăng, Mỹ đang dần trở thành một ‘chế độ đạo tặc’?”

27/03/1952: Kiichiro Toyoda, nhà sáng lập Toyota Motor, qua đời

Nguồn: Kiichiro Toyoda, founder of the Toyota Motor Corporation, dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1952, Kiichiro Toyoda, nhà sáng lập Toyota Motor, công ty đã vượt qua General Motors của Mỹ để trở thành nhà sản xuất xe hơi lớn nhất thế giới vào năm 2008, đã qua đời tại Nhật Bản ở tuổi 57.

Toyoda sinh ra tại Nhật Bản vào ngày 11/06/1894. Cha của ông – Sakichi Toyoda – là một nhà phát minh chuyên về máy dệt, bao gồm cả máy dệt tự động, và là người đã thành lập Toyoda Loom Works. (Mọi người gọi ông là “Thomas Edison của Nhật Bản”). Vào cuối thập niên 1920, Kiichiro Toyoda, người đang làm việc cho công ty của cha mình, đã bắt đầu lên kế hoạch phát triển bộ phận xe hơi. (Sakichi Toyoda qua đời vào ngày 30/10/1930, ở tuổi 63.) Năm 1933, Kiichiro Toyoda chính thức thành lập một bộ phận xe hơi trong Toyoda Loom Works và đã cho ra mắt một chiếc xe nguyên mẫu hai năm sau đó. Sang năm 1937, Toyota Motor được thành lập như một công ty con của Toyoda Loom Works. (“Toyota” được cho là một cái tên may mắn hơn “Toyoda” và dễ viết bằng chữ Nhật hơn). Continue reading “27/03/1952: Kiichiro Toyoda, nhà sáng lập Toyota Motor, qua đời”

Đừng vội từ bỏ hi vọng về nền dân chủ Trung Quốc 

Nguồn: Neal E. Robbins, “Don’t Give Up on China’s Democracy Just Yet, Foreign Policy, 21/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các học giả ngày càng đưa ra lập luận ủng hộ việc khôi phục lý thuyết hiện đại hóa.

Vào thập niên 1950, các nhà khoa học xã hội đã phổ biến một ý tưởng mà sau này sẽ giúp định hình địa chính trị: lý thuyết hiện đại hóa, hay niềm tin rằng phát triển kinh tế sẽ dẫn đến sự phát triển của nền dân chủ tự do. Lý thuyết này đã được ủng hộ mạnh mẽ bởi làn sóng dân chủ hóa toàn cầu thứ hai và thứ ba ở các khu vực như Đông Âu và Mỹ Latinh, và nó cũng thúc đẩy sự ủng hộ quốc tế đối với việc mở cửa của Trung Quốc từ cuối những năm 1970. Kỳ vọng của phương Tây đối với quỹ đạo của Trung Quốc đã được thúc đẩy bởi sự sụp đổ của khối cộng sản và luận đề của Francis Fukuyama, rằng chiến thắng của nền dân chủ tự do chính là “sự cáo chung của lịch sử.” Continue reading “Đừng vội từ bỏ hi vọng về nền dân chủ Trung Quốc “

25/03/1911: Cháy Nhà máy Triangle Shirtwaist khiến 146 người chết 

Nguồn: Triangle Shirtwaist fire kills 146 in New York City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1911, trong một trong những khoảnh khắc đen tối nhất của lịch sử ngành công nghiệp Mỹ, nhà máy của Công ty Triangle Shirtwaist tại Thành phố New York đã bốc cháy, khiến 146 công nhân tử vong. Thảm kịch này đã dẫn đến sự ra đời của một loạt các đạo luật và quy định nhằm bảo vệ sự an toàn của công nhân nhà máy.

Nhà máy Triangle, do Max Blanck và Isaac Harris làm chủ, nằm ở ba tầng trên cùng của Tòa nhà Asch cao 10 tầng tọa lạc tại trung tâm thành phố là Manhattan. Đây là một xưởng may bóc lột theo đúng nghĩa đen: một không gian nhỏ hẹp với nhiều khu làm việc và chật kín những công nhân nhập cư nghèo, chủ yếu là những thiếu nữ không nói được tiếng Anh. Continue reading “25/03/1911: Cháy Nhà máy Triangle Shirtwaist khiến 146 người chết “

Nga tăng cường chiến tranh hỗn hợp chống lại phương Tây

Nguồn: Andrei Soldatov và Irina Borogan, “Arsonist, Killer, Saboteur, Spy,” Foreign Affairs, 20/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong lúc Trump ve vãn Putin, Nga đã bắt đầu leo thang chiến tranh hỗn hợp chống lại phương Tây.

Cuối tháng 1, chỉ một tuần sau nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ thứ hai của Donald Trump, một quan chức cấp cao của NATO đã nói với các thành viên của Nghị viện Châu Âu rằng việc Nga tăng cường sử dụng chiến tranh hỗn hợp là một mối đe dọa lớn đối với phương Tây. Trong phiên điều trần, James Appathurai, Phó Trợ lý Tổng Thư ký NATO về đổi mới, hỗn hợp, và mạng, đã mô tả “các vụ phá hoại diễn ra trên khắp các quốc gia NATO trong vài năm trở lại đây,” bao gồm nhiều vụ tàu hỏa trật bánh, đốt phá, tấn công vào cơ sở hạ tầng, và thậm chí là các âm mưu ám sát nhắm vào các giám đốc công nghiệp hàng đầu. Kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động cuộc chiến toàn diện ở Ukraine vào năm 2022, các chiến dịch phá hoại có liên quan đến tình báo Nga đã được ghi nhận tại 15 quốc gia. Phát biểu với báo chí sau phiên điều trần vào tháng 1, Appathurai tuyên bố đã đến lúc NATO phải chuyển sang “tư thế chiến tranh” để đối phó với các cuộc tấn công leo thang này. Continue reading “Nga tăng cường chiến tranh hỗn hợp chống lại phương Tây”

Chính trị Trung Quốc đang trong giai đoạn bình lặng trước cơn bão

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Chinese politics may be in a calm before the storm,” Nikkei Asia, 20/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập quyết định chơi an toàn bằng cách trì hoãn các quyết định về nhân sự chủ chốt và dự luật kinh tế.

Chính trị Trung Quốc đã rơi vào tình trạng im ắng đáng sợ.

Chính quyền của Chủ tịch Tập Cận Bình không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải giữ thế phòng thủ và trì hoãn các quyết định quan trọng về nhân sự trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn về chính trị và kinh tế. Continue reading “Chính trị Trung Quốc đang trong giai đoạn bình lặng trước cơn bão”

23/03/1806: Lewis và Clark rời Pháo đài Clatsop

Nguồn: Lewis and Clark depart Fort Clatsop, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1806, sau khi trải qua một mùa đông ẩm ướt và buồn tẻ gần Bờ biển Thái Bình Dương, Lewis và Clark đã quyết định rời Pháo đài Clatsop và hướng về phía đông để về nhà.

“Đoàn Khám phá” của hai người đã đến Thái Bình Dương vào tháng 11 năm trước, sau khi chật vật vượt qua Dãy Rocky hiểm trở. Họ đến trú đông ở phía nam Sông Columbia, tại một nơi được gọi là Pháo đài Clatsop để vinh danh bộ tộc người Mỹ bản địa địa phương. Thời tiết mưa gió và tình trạng thiếu thịt tươi đã ảnh hưởng nặng nề đến họ, và không một ai trong Đoàn Khám phá hối hận khi rời Pháo đài Clatsop. Continue reading “23/03/1806: Lewis và Clark rời Pháo đài Clatsop”

Tên lửa Oreshnik mới nhất của Nga là tin xấu cho NATO

Nguồn: Decker Eveleth, “The Latest Russian Missile Is Bad News for NATO,” Foreign Policy, 17/03/2025.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Oreshnik là một con quái vật khác biệt hoàn toàn với những tên lửa tiền nhiệm của nó.

Tháng 11 năm ngoái, Nga đã phóng một loại tên lửa mới vào Ukraine. Moscow đã ra mắt tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik (có nghĩa là “cây phỉ” trong tiếng Nga) trong một cuộc tấn công vào Dnipro. Dù chỉ sử dụng đạn con loại trơ, nhưng đây lại là một nỗ lực khác của Tổng thống Nga Vladimir Putin nhằm thể hiện sự sẵn sàng leo thang của mình. Continue reading “Tên lửa Oreshnik mới nhất của Nga là tin xấu cho NATO”

22/03/1945: Liên đoàn Ả Rập được thành lập

Nguồn: Arab League formed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, các đại diện từ Ai Cập, Syria, Lebanon, Transjordan, Ả Rập Saudi, Iraq, và Yemen đã nhóm họp tại Cairo để thành lập Liên đoàn Ả Rập, một tổ chức khu vực của các quốc gia Ả Rập.  Continue reading “22/03/1945: Liên đoàn Ả Rập được thành lập”

Chuẩn bị cho Kỷ nguyên hạt nhân tiếp theo

Nguồn: Gideon Rose, “Get Ready for the Next Nuclear Age,” Foreign Affairs, 08/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trump có thể thúc đẩy sự phổ biến vũ khí hạt nhân như thế nào?

Khi chính quyền Trump thứ hai nhanh chóng phá bỏ các yếu tố quan trọng của trật tự quốc tế thời hậu chiến, dường như họ đã không tính đến một số hậu quả hiển nhiên từ hành động của mình – chẳng hạn như việc kích hoạt một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân mới, lần này không phải bởi các nhóm khủng bố hay các quốc gia bất hảo, mà bởi chính những quốc gia từng được gọi là đồng minh của Mỹ. Continue reading “Chuẩn bị cho Kỷ nguyên hạt nhân tiếp theo”

20/03/1852: “Túp lều Bác Tom” được xuất bản  

Nguồn: “Uncle Tom’s Cabin” is published, History.com 

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng 

Vào ngày này năm 1852, tiểu thuyết chống chế độ nô lệ của Harriet Beecher Stowe, Túp lều Bác Tom (tựa gốc: Uncle Tom’s Cabin), đã được xuất bản. Tác phẩm đã bán được 300.000 bản trong vòng ba tháng và được đọc rộng rãi đến mức khi Tổng thống Abraham Lincoln gặp Stowe vào năm 1862, ông được cho là đã nói, “Thì ra đây là người phụ nữ nhỏ bé đã phát động cuộc chiến lớn này.”  Continue reading “20/03/1852: “Túp lều Bác Tom” được xuất bản  “

Viện trợ nước ngoài của Trung Quốc chuyển hướng sang ‘nhỏ và đẹp’

Nguồn: Gu Bin và Zou Renge, “China’s Pivot to ‘Small and Beautiful’ Foreign Aid,” The Diplomat, 13/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang phản ứng lại với những lời chỉ trích quốc tế trước đây và sự suy thoái kinh tế trong nước, đồng thời sử dụng một công cụ tiết kiệm chi phí để tăng cường ảnh hưởng ở phương Nam toàn cầu.

Xuất hiện lần đầu tiên trong bối cảnh Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), thuật ngữ “nhỏ và đẹp” giờ đây đang ngày càng định hình lại chương trình viện trợ nước ngoài của Trung Quốc. Vào ngày 18/02/2025, Cơ quan Hợp tác Phát triển Quốc tế Trung Quốc (CIDCA) đã công bố báo cáo về “Các dự án ‘nhỏ và đẹp’“ trong hợp tác nước ngoài của đất nước. Hành động này đánh dấu sự chuyển dịch đáng kể từ nhiều thập kỷ ưu tiên các dự án quy mô lớn và các khoản cho vay khổng lồ, sang tập trung vào các dự án bền vững và dựa vào cộng đồng. Continue reading “Viện trợ nước ngoài của Trung Quốc chuyển hướng sang ‘nhỏ và đẹp’”

Thời khắc của châu Âu không chỉ là sự lặp lại của chủ nghĩa Gaulle

Nguồn: Sylvie Kauffmann, “Europe’s moment is more than reheated Gaullism,” Financial Times, 18/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Macron có thể chưa vội khoe khoang, nhưng cuộc thập tự chinh của ông cho quyền tự chủ chiến lược dường như cuối cùng đã được chứng minh là đúng đắn.

Vào tháng 11/1959, trong một buổi họp báo, Tổng thống Pháp Charles de Gaulle đã tự hỏi rằng: “Ai có thể nói trước điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai? Ai có thể dám chắc rằng hai cường quốc đang độc quyền vũ khí hạt nhân sẽ không thỏa thuận phân chia thế giới với nhau?”

Quyết tâm xây dựng lực lượng răn đe hạt nhân của riêng Pháp (“force de frappe”) và tiến hành các vụ thử hạt nhân bất chấp sự phản đối của Mỹ và Liên Xô, de Gaulle đã công khai thảo luận vấn đề này với Tổng thống Dwight Eisenhower từ hai tháng trước đó. Dù họ bất đồng quan điểm, nhưng nhà sử học người Pháp Maurice Vaïsse nhớ lại, Eisenhower sau đó đã thừa nhận rằng “Chúng ta sẽ phản ứng như de Gaulle nếu chúng ta ở vị trí của ông ấy.” Continue reading “Thời khắc của châu Âu không chỉ là sự lặp lại của chủ nghĩa Gaulle”

Vị giám đốc Wirecard đào tẩu, tình báo Nga, và đường dây gián điệp Bulgaria

Nguồn: Helen Warrell, Martha Muir, và Daria Mosolova, “The Wirecard fugitive, Russian intelligence and a Bulgarian spy ring,” Financial Times, 08/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một phiên tòa xét xử gián điệp ở London đã cung cấp những thông tin hiếm hoi về các hoạt động của Jan Marsalek, cựu giám đốc vận hành (COO) của Wirecard, và cách Moscow đang thuê ngoài hoạt động gián điệp của mình.

Vào một buổi tối tháng 09/2021, lúc gần 8 giờ, hai người đàn ông bắt đầu một cuộc trò chuyện bất thường trên ứng dụng nhắn tin Telegram: làm thế nào để bắt cóc một nhân vật đào tẩu người Nga mà họ tin là đang trốn ở Montenegro.

Một trong hai người là Orlin Roussev, chuyên gia công nghệ người Bulgaria đang làm việc tại văn phòng tại nhà ở Great Yarmouth, một thị trấn ven biển cổ xưa nằm ở phía đông nước Anh. Người kia là Jan Marsalek, một trong những người đàn ông bị truy nã gắt gao nhất ở châu Âu, cựu giám đốc vận hành của Wirecard, công ty thanh toán gian lận của Đức vừa sụp đổ một năm trước đó. Continue reading “Vị giám đốc Wirecard đào tẩu, tình báo Nga, và đường dây gián điệp Bulgaria”

18/03/1852: Wells và Fargo thành lập công ty vận chuyển và ngân hàng

Nguồn: Wells and Fargo start shipping and banking company, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1852, tại Thành phố New York, Henry Wells và William G. Fargo đã hợp tác với một số nhà đầu tư khác để thành nghiệp công ty mang tên họ, mà nay đã trở thành một trong những ngân hàng lớn nhất thế giới.

Việc phát hiện ra vàng ở California vào năm 1849 đã làm tăng đột biến nhu cầu vận chuyển xuyên quốc gia, và Wells và Fargo đã nhanh chóng tận dụng những cơ hội tuyệt vời này. Vào tháng 07/1852, công ty của họ đã vận chuyển những lô hàng đầu tiên từ Bờ Đông đến các khu mỏ khai thác nằm rải rác khắp miền Bắc California. Công ty đã ký hợp đồng với các công ty xe ngựa độc lập để cung cấp dịch vụ vận chuyển và giao hàng bụi vàng, cũng như các tài liệu quan trọng và các loại hàng hóa có giá trị khác nhanh nhất có thể. Công ty cũng hoạt động như một ngân hàng – mua bụi vàng, bán các bản hối phiếu ngân hàng, và cung cấp các khoản vay để giúp thúc đẩy nền kinh tế đang phát triển của California. Continue reading “18/03/1852: Wells và Fargo thành lập công ty vận chuyển và ngân hàng”

Triển vọng kinh tế Trung Quốc có cải thiện sau kỳ họp Lưỡng Hội?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Will China face same fate as post-bubble Japan?“ Nikkei Asia, 13/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đã lặng lẽ bơm tiền vào các ngân hàng quốc doanh.

Lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, Trung Quốc đã quyết định – dù lần này khá lặng lẽ – sẽ bơm một lượng tiền công quỹ khổng lồ vào các ngân hàng quốc doanh lớn để xua tan lo ngại về bất ổn tài chính.

Quyết định này được đưa ra tại kỳ họp thường niên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, tức Quốc hội, cơ quan lập pháp quốc gia của Trung Quốc. Kỳ họp đã kết thúc vào thứ Ba ngày 11/03 sau khi thông qua báo cáo công tác của chính phủ và kế hoạch ngân sách năm 2025. Continue reading “Triển vọng kinh tế Trung Quốc có cải thiện sau kỳ họp Lưỡng Hội?”

16/03/1985: Nhà báo người Mỹ Terry Anderson bị bắt cóc

Nguồn: American journalist Terry Anderson kidnapped, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, tại Beirut, Lebanon, các chiến binh Hồi giáo đã bắt cóc nhà báo người Mỹ Terry Anderson và đưa ông đến vùng ngoại ô phía nam của thành phố bị chiến tranh tàn phá, nơi những con tin phương Tây khác đang bị giam giữ trong các ngục tối nằm rải rác dưới những tòa nhà đổ nát. Trước khi bị bắt cóc, Anderson đã đưa tin về Nội chiến Lebanon cho hãng Associated Press (AP) và cũng từng là trưởng văn phòng AP tại Beirut. Continue reading “16/03/1985: Nhà báo người Mỹ Terry Anderson bị bắt cóc”