Nguồn: “CIA report challenges ‘domino theory’,” History.com (truy cập ngày 08/6/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Ngày mùng 9 tháng 6 năm 1964, để trả lời một câu hỏi chính thức được Tổng thống Mỹ Lyndon B. Johnson đưa ra – rằng “Các nước còn lại trong khu vực Đông Nam Á có thật là sụp đổ [trước lực lượng cộng sản] nếu miền Bắc Việt Nam kiểm soát được Lào và miền Nam Việt Nam hay không?” – Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã đệ trình một bản báo cáo mà về cơ bản là đã thách thức “thuyết domino” vốn là trụ cột của các chính sách dưới thời chính quyền Johnson.
“Thuyết domino” giả định rằng nếu Việt Nam rơi vào tay lực lượng cộng sản thì các nước còn lại trong khu vực Đông Nam Á cũng sẽ sụp đổ theo “như những quân bài domino,” và học thuyết này đã được sử dụng để biện minh cho phần lớn các nỗ lực của Mỹ dành cho Chiến tranh Việt Nam.
CIA cho rằng Campuchia có lẽ là quốc gia duy nhất sẽ sụp đổ trong khu vực. “Hơn nữa,” theo báo cáo, “sự tiếp tục lây lan của chủ nghĩa cộng sản trong khu vực không phải là không thể lay chuyển, và bất cứ sự lây lan nào cũng cần nhiều thời gian – trong thời gian đó thì tình hình tổng quan có thể sẽ thay đổi bằng nhiều cách sang hướng bất lợi cho chủ nghĩa cộng sản.”
Báo cáo của CIA kết luận rằng nếu miền Nam Việt Nam và Lào sụp đổ thì “vị thế của Mỹ ở Viễn Đông sẽ bị tổn hại nghiêm trọng,” nhưng những căn cứ và đồng minh của Mỹ ở Thái Bình Dương như Philippines và Nhật Bản vẫn sẽ hội tụ đủ sức mạnh để ngăn chặn Trung Quốc và miền Bắc Việt Nam bành trướng hơn nữa. Tuy nhiên, có vẻ Tổng thống Johnson đã bỏ qua những phân tích của CIA – cuối cùng ông đã đưa hơn 500.000 lính Mỹ tham gia chiến tranh trong một nỗ lực nhằm ngăn chặn sự lây lan của chủ nghĩa cộng sản vào miền Nam Việt Nam.
