Nguồn: “Khanh steps down”, History.com (truy cập ngày 28/8/2015)
Biên dịch và Hiệu đính: Phạm Hồng Anh
Vào ngày này năm 1964, Nguyễn Khánh rời khỏi vị trí người đứng đầu miền Nam Việt Nam và Nguyễn Xuân Oánh – người từng là giáo sư tại Đại học Trinity ở Connecticut – được chỉ định làm thủ tướng. Nguyễn Khánh chịu trách nhiệm chính cho sự bất ổn sau sự kiện Ngô Đình Diệm bị ám sát vào tháng 11/1963. Thời kỳ này đánh dấu mười lần thay đổi chính phủ tại Sài Gòn chỉ trong vòng 18 tháng.
Sau cái chết của Diệm, Tướng Dương Văn Minh trên cương vị quốc trưởng đã chỉ huy một hội đồng quân nhân kiểm soát toàn bộ chính phủ. Ngày 30/1/1964, Tướng Nguyễn Khánh, lúc này 37 tuổi, đã chỉ huy một cuộc đảo chính không đổ máu, phế truất Dương Văn Minh nhưng cho phép ông giữ cương vị nguyên thủ quốc gia trên danh nghĩa. Tiếp đó là một loạt chính phủ mới kế tiếp nhau, nhưng không một chính phủ nào có thể cầm quyền. Một viên chức chính quyền Johnson đã nói rằng quốc huy của chính quyền miền Nam Việt Nam nên là hình một cánh cửa xoay (ý nói thay đổi chính phủ liên tục – ND).
Với việc Nghị quyết Vịnh Bắc bộ được thông qua vào tháng 8/1964, Tướng Khánh tìm cách lợi dụng tình hình mới. Ông tự thăng chức lên làm tổng thống, vội vã ban hành hiến pháp mới, và bãi nhiệm quốc trưởng bù nhìn Dương Văn Minh. Các động thái này bị phản đối mạnh mẽ, sinh viên và các Phật tử xuống đường biểu tình đả đảo chính phủ mới của Nguyễn Khánh và sự ảnh hưởng của Thiên chúa giáo trong chính quyền. Ông tiếp vài người biểu tình nhưng tuyên bố phải trao đổi lại với Đại sứ Hoa Kỳ Maxwell Taylor. Hai ngày sau, ông từ chức.
Hội đồng Quân nhân Cách mạng, bao gồm các tướng hàng đầu của miền Nam Việt Nam, họp để chọn ra người đứng đầu quốc gia. Họ thành lập cơ chế “Tam đầu chế” cho chính phủ lâm thời gồm các tướng Nguyễn Khánh, Dương Văn Minh và Trần Thiện Khiêm nhằm lập lại trật tự. Nguyễn Xuân Oánh được chỉ định làm thủ tướng của chính phủ mới, nhưng Nguyễn Khánh vẫn (tạm thời) giữ chức vụ này. Tuy vậy tháng 2/1965, các tướng Nguyễn Cao Kỳ và Nguyễn Văn Thiệu phế truất tướng Khánh. Sau đó ông tới Mỹ và định cư tại Palm Beach, bang Florida. Washington nhận thấy sự bất ổn chính trị nghiêm trọng tại miền Nam Việt Nam và hy vọng Nguyễn Cao Kỳ cùng Nguyễn Văn Thiệu thành lập được một chính phủ có thể trụ vững được để chiến đấu chống lại những người cộng sản.
[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”420″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]
