Nguồn: My Lai trial begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1970, Tòa án Quân đội xét xử Trung úy William Calley đã bắt đầu. Giữ vị trí lãnh đạo một trung đội thuộc Đại đội Charlie, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn Bộ binh 20, Lữ đoàn Bộ binh 11, Sư đoàn Bộ binh 23, Lục quân Hoa Kỳ – Calley đã chỉ đạo binh lính của mình thực hiện một vụ thảm sát dân thường Việt Nam, gồm cả phụ nữ và trẻ em, tại thôn Mỹ Lai vào ngày 16/03/1968. Thôn Mỹ Lai là một trong những thôn thuộc làng Sơn Mỹ ở Nam Việt Nam.
Đại đội Charlie đã được giao nhiệm vụ “tìm và diệt” trong Chiến dịch Wheeler/Wallowa kéo dài một năm (Operation Wheeler/Wallowa, 11/1967 – 11/1968). Với mục tiêu là Tiểu đoàn 48 của Việt Cộng, toán lính này đã tiến vào Mỹ Lai nhưng chỉ tìm thấy phụ nữ, trẻ em và người già. Thất vọng bởi những tổn thất do súng bắn tỉa và mìn sát thương, lính Mỹ đã trút giận lên dân làng, bắn giết bừa bãi những người vô tội khi họ chạy khỏi túp lều của mình. Những người sống sót sau đó bị lính Mỹ dồn đến con mương gần đó và giết chết.
Calley bị buộc tội với sáu cáo buộc giết người có kế hoạch. Trong thời gian xét xử, Trưởng Công tố – Đại úy Aubrey Daniel – buộc tội Calley đã ra lệnh cho Trung sĩ Daniel Mitchell “giải quyết nốt phần còn lại” của ngôi làng. Vị công tố viên nhấn mạnh rằng thảm sát đã diễn ra, bất chấp thực tế là trung đội của Calley đã không hề gặp phải kháng cự và cũng chẳng có ai bắn vào họ.
Thảm sát Mỹ Lai ban đầu bị che dấu, nhưng rồi bị phanh phui một năm sau. Một Ủy ban Điều tra của Quân đội, đứng đầu là Trung tướng William Peers, đã điều tra vụ thảm sát và đưa ra danh sách 30 cái tên biết về tội ác này, nhưng chỉ có 14 người, bao gồm cả Calley và chỉ huy Đại đội của ông, Đại úy Ernest Medina, bị kết tội. Tất cả bọn họ đều được tòa quân sự bác bỏ cáo trạng hay tha bổng – trừ Calley, khi trung đội của anh ta được cho là đã giết 200 thường dân vô tội.
Riêng bản thân Calley đã bị kết tội giết chết 22 thường dân và bị kết án tù chung thân, nhưng bản án của anh ta đã bị Tòa Phúc thẩm giảm xuống còn 20 năm và sau đó được Bộ trưởng Lục quân giảm xuống còn 10 năm. Được công chúng gọi là “vật tế thần”, Calley được trả tự do vào năm 1974.
