Nguồn: Children receive first polio vaccine, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1954, một nhóm trẻ từ Trường Tiểu học Arsenal ở Pittsburgh, Pennsylvania, đã được tiêm loại vaccine phòng bại liệt mới do Tiến sĩ Jonas Salk phát triển.
Mặc dù không tàn khốc như dịch hạch hay cúm, bại liệt là căn bệnh có tỷ lệ lây nhiễm rất cao, thường xuất hiện trong những đợt bùng phát kinh hoàng và dường như không thể ngăn chặn. Tấn công các tế bào thần kinh và đôi khi là hệ thần kinh trung ương, bại liệt khiến cho cơ bắp suy yếu, tê liệt và thậm chí dẫn đến tử vong.
Ngay cả khi y học đã được cải thiện rất nhiều trong nửa đầu thế kỷ 20 ở phương Tây, bại liệt vẫn tiếp diễn, ảnh hưởng đến hầu hết trẻ em, đôi khi cả người lớn. Nạn nhân nổi tiếng nhất trong đợt dịch năm 1921 là Tổng thống Mỹ tương lai, Franklin Delano Roosevelt, khi đó là một chính trị gia trẻ tuổi. Bệnh đã lan rất nhanh và khiến chân ông bị liệt vĩnh viễn.
Cuối những năm 1940, March of Dimes, một tổ chức được thành lập với sự bảo trợ của Roosevelt nhằm tìm cách chống bệnh bại liệt, đã tuyển dụng Tiến sĩ Jonas Salk, người đứng đầu Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Virus tại Đại học Pittsburgh. Salk nhận thấy rằng virus gây bệnh bại liệt có tới 125 chủng thuộc ba loại cơ bản và cần có một loại vaccine hiệu quả để chống lại cả ba loại này. Bằng cách ‘nuôi’ các mẫu virus bại liệt, sau đó vô hiệu hóa hoặc ‘giết chết’ chúng bằng cách thêm một hóa chất gọi là formalin, Salk đã phát triển thành công vaccine phòng ngừa mà không lây nhiễm cho bệnh nhân.
Sau đợt tiêm chủng hàng loạt bắt đầu vào năm 1954, mọi người đều vui mừng ngạc nhiên trước tỷ lệ thành công cao, khoảng 60-70%, cho đến khi vaccine bất ngờ làm bùng phát đột ngột 200 ca bệnh. Khi xác định rằng tất cả các ca lây nhiễm đều do một lô vaccine bị lỗi, tiêu chuẩn sản xuất đã được cải thiện hơn và đến tháng 08/1955, khoảng 4 triệu mũi vaccine đã được tiêm phòng. Số trường hợp mắc bại liệt ở Mỹ đã giảm mạnh từ 14.647 vào năm 1955 xuống còn 5.894 vào năm 1956 và tính đến năm 1959, đã có khoảng 90 quốc gia khác cũng sử dụng vaccine của Salk.
Một phiên bản mới hơn của vaccine bại liệt, được phát triển bởi Albert Sabin, sử dụng một dạng yếu của virus còn sống và dùng bằng cách uống thay vì tiêm. Vaccine này được cấp phép vào năm 1962 và nhanh chóng trở nên phổ biến hơn sản phẩm của Salk vì nó rẻ và dễ dùng hơn. Ngày nay, vẫn chưa có cách chữa khỏi bệnh bại liệt một khi đã bị mắc phải, nhưng việc sử dụng vaccine đã gần như loại bỏ bệnh bại liệt ở Mỹ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số ca bại liệt đã giảm 99% và chỉ còn tồn tại ở những cộng đồng nghèo nhất và thiệt thòi nhất thế giới. WHO hy vọng sẽ loại bỏ căn bệnh này bằng cách cung cấp vaccine cho mọi trẻ em.
