Nguồn: Thomas Jefferson subpoenaed in Aaron Burr’s treason trial, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1807, Tổng thống Thomas Jefferson đã nhận được một trát hầu tòa, yêu cầu ông ra làm chứng trong phiên tòa xét xử cựu phó tổng thống của ông, Aaron Burr, tội phản quốc. Trong tờ trát, Burr yêu cầu Jefferson đưa ra các tài liệu có thể giúp miễn tội cho ông.
Burr vốn dĩ đã bị “thất sủng” về chính trị và xã hội khi giết chết cựu Bộ trưởng Tài chính đồng thời là Anh hùng Cách mạng Mỹ Alexander Hamilton trong một cuộc đấu súng tay đôi vào năm 1804. Sau khi bắn Hamilton, Burr lúc đó vẫn là phó tổng thống của Jefferson, đã lên đường trốn chạy để tránh bị truy tố vì tội giết người. (Cáo buộc sau này đã được hủy bỏ.)
Burr cũng chủ tâm lập kế hoạch để tranh thủ sự giúp đỡ từ Anh và Tây Ban Nha nhằm xây dựng một quốc gia riêng biệt ở phía tây nam lục địa Bắc Mỹ, bao gồm cả các vùng của Mexico, nơi Burr sẽ lên nắm quyền cai trị. Kế hoạch thất bại thảm hại khi một trong những đồng phạm, Tướng James Wilkinson, đã phản bội và báo cho Jefferson về âm mưu này. Burr liền bị săn lùng và bắt giữ vào năm 1806 và bị truy tố vì tội phản quốc.
Jefferson bày tỏ trong các tài liệu cá nhân rằng ông hoàn toàn chẳng cảm nhận được tình cảm hay lòng trung thành nào từ Burr, mặc dù cả hai từng có quan hệ về mặt chính trị. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1800, Burr đã có một chiến dịch vận động tranh cử sát nút và gây tranh cãi, đối đầu trực tiếp với ứng viên cộng hòa Jefferson. Sau khi bầu cử đi đến kết quả hòa, cuộc bỏ phiếu đã được đưa ra trước Hạ viện. Và chỉ sau khi Alexander Hamilton miễn cưỡng vận động cho Jefferson, Quốc Hội mới chọn ông làm Tổng thống thay vì Burr. Đây chỉ là một trong nhiều điều khiến Burr bất bình với Hamilton, dẫn đến cuộc đọ súng chí mạng.
Jefferson đã từ chối xuất hiện để bảo vệ Burr và chỉ cung cấp một vài trong số các tài liệu mà Burr yêu cầu, sử dụng quyền tổng thống của mình để bảo vệ lợi ích công. Nếu ý định của Jefferson là khiến Burr bị kết án, thì việc ông từ chối cung cấp tài liệu đã không có tác dụng. Cuối cùng, Chánh án Tối cao Pháp viện John Marshall đã kết luận Burr không phạm tội vì thiếu bằng chứng.
