Nguồn: Jimmy Carter is born, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1924, tổng thống tương lai của nước Mỹ, James Earl Carter, đã chào đời tại Plains, Georgia. Carter, người thích được gọi là “Jimmy”, là con trai của một nông dân trồng đậu phộng và là tổng thống đầu tiên được sinh ra trong bệnh viện. Carter trưởng thành trong một gia đình tín đồ Baptist miền Nam và đã tốt nghiệp Học viện Hải quân ở Annapolis, Maryland vào năm 1946. Ông kết hôn với Rosalynn Smith cuối năm đó.
Sau khi tốt nghiệp, Carter phục vụ trong chương trình tàu ngầm hạt nhân mới của Hải quân Mỹ và có mong muốn được làm việc trong Hải quân sau khi cha ông qua đời vào năm 1953. Nhưng sau đó, hai vợ chồng Carter đã quay về Georgia và tiếp quản trang trại của gia đình. Trở lại Plains, Carter bắt đầu tham gia vào chính trị địa phương, đầu tiên ông làm việc trong hội đồng của một trường học, sau đó giành được một ghế trong Ủy ban Kế hoạch Georgia. Năm 1962, ông được bầu vào Thượng viện Georgia, và 9 năm sau, ông trở thành thống đốc.
Là một thành viên theo chủ nghĩa tự do của Đảng Dân chủ, Carter đã phát động chiến dịch tranh cử đối đầu với đương kim tổng thống của Đảng Cộng hòa Gerald Ford vào năm 1974 – trong khi cử tri Mỹ vẫn còn quay cuồng với Chiến tranh Việt Nam (Mỹ rút quân năm 1973) và bê bối Watergate của cựu Tổng thống Richard Nixon. Ford, người nhậm chức ngay sau khi Nixon từ chức vào năm 1974, đã quyết định ân xá cho sếp cũ của mình, làm tức giận những người cho rằng Nixon lẽ ra phải hầu tòa. Chính việc là “kẻ ngoài cuộc ở Washington” đã giúp Carter trở thành ông chủ Nhà Trắng vào năm 1976.
Điểm sáng trong nhiệm kỳ tổng thống của Carter gồm các chính sách năng lượng thay thế, các chương trình bình đẳng chủng tộc, và thái độ thân thiện đối với Liên Xô. Ông là người có công làm trung gian hiệp ước hòa bình giữa Israel và Ai Cập, đồng thời còn là người đã ký hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược với Liên Xô (SALT II). Tuy nhiên, những thành tựu này đã bị lu mờ khi Carter không thể dẫn dắt đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng năng lượng do lệnh cấm vận dầu mỏ năm 1973 của OPEC gây ra.
Ngoài việc không thể ứng phó với khủng hoảng năng lượng một cách hiệu quả, vốn đã góp phần làm lạm phát tăng nhanh chóng, chính quyền của Carter còn bị buộc phải giải quyết một cuộc khủng hoảng khác. Năm 1979, một nhóm sinh viên Hồi giáo ở Iran đã xông vào Đại sứ quán Mỹ ở Teheran, bắt giữ 70 người Mỹ làm con tin trong suốt 444 ngày. Sự kết hợp của việc thất bại trong giải phóng con tin, tình hình kinh tế suy thoái, và phong trào bảo thủ ngày càng tăng ở Mỹ đã khiến Carter thua Ronald Reagan trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 1980.
Nhà Carter kể từ đó vẫn hoạt động tích cực trong các vấn đề quốc gia và quốc tế. Năm 1982, họ thành lập Trung tâm Carter ở Atlanta để vận động cho nhân quyền và xoa dịu “những đau khổ không cần thiết của con người” trên khắp thế giới. Kể từ năm 1984, vợ chồng Carter đã thường xuyên dành thời gian cùng tổ chức từ thiện quốc tế Habitat for Humanity hỗ trợ xây nhà ở và nâng cao nhận thức về tình trạng vô gia cư. Năm 2002, Carter đoạt giải Nobel Hòa bình danh giá nhờ những nỗ lực tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột quốc tế, thúc đẩy dân chủ và nhân quyền, cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội.
Jimmy và Rosalynn Carter hiện vẫn sống ở Plains, Georgia.
