Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Quân đội Nga đã rút lui khỏi Lyman, một trung tâm hậu cần quan trọng ở Donetsk, vài giờ sau khi lực lượng Ukraine tiến vào thành phố. Ukraine cho biết thắng lợi sẽ cho phép họ tiến vào vùng Luhansk, vốn bị Nga chiếm đóng từ tháng 7. Thất bại chiến trường này diễn ra ngay sau khi Vladimir Putin sáp nhập 4 khu vực của Ukraine, bao gồm Donetsk và Luhansk, một cách bất hợp pháp. Lãnh đạo Ramzan Kadyrov của Chechnya, một nước cộng hoà thuộc Nga, đã kêu gọi ông Putin tiến hành “các bước quyết liệt hơn,” bao gồm cả “việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật.”
Người Brazil bắt đầu đi bỏ phiếu bầu cử tổng thống. Tổng thống đương nhiệm theo chủ nghĩa dân túy Jair Bolsonaro đang muốn hướng tới nhiệm kỳ hai, nhưng thăm dò cho thấy ông sẽ bị đánh bại bởi cựu tổng thống cánh tả Luiz Inacio Lula da Silva. Cho tới nay quá trình vận động tranh cử đã diễn ra vô cùng gay gắt và đôi khi có bạo lực. Nếu Lula đạt hơn 50% số phiếu bầu, ông sẽ thắng ngay từ vòng một mà không cần đi tiếp vào vòng hai.
Giới chức Indonesia thông báo ít nhất 125 người đã thiệt mạng và 320 người bị thương do giẫm đạp sau một trận bóng đá. Trước đó, các quan chức địa phương đã đưa ra con số thiệt mạng ở mức 174 người. Những người ủng hộ Arema FC, một câu lạc bộ đến từ Malang, Đông Java, đã tràn xuống sân sau khi đội của họ thua đối thủ Persebaya Surabaya. Cảnh sát địa phương phải dùng hơi cay để giữ trật tự, nhưng cuối cùng gây ra giẫm đạp, theo cảnh sát trưởng khu vực. Lịch thi đấu của giải đã bị tạm dừng cho đến khi điều tra hoàn tất.
Liz Truss thừa nhận chính phủ bà đáng lẽ phải có “nền tảng tốt hơn” cho kế hoạch ngân sách được công bố hôm 23 tháng 9. Trước đó thông báo cắt giảm thuế trên diện rộng của chính phủ đã gây hoảng loạn trên thị trường tiền tệ và khiến đồng bảng Anh rớt giá mạnh. Các bình luận trên được tân thủ tướng Anh đưa ra khi trả lời phỏng vấn vào đêm trước hội nghị thường niên của Đảng Bảo thủ. Dù vậy, bà khẳng định không đổi ý và vẫn giữ nguyên chính sách kinh tế của mình.
Số người chết do Bão Ian tiếp tục tăng khi nó tiến vào bang Virginia, Mỹ. Cho đến nay đã có ít nhất 54 người chết — hầu hết đều ở Florida. Ngoài ra cơn bão cũng khiến hàng trăm ngàn người Mỹ bị mất điện. Tổng thống Joe Biden sẽ đến thăm Florida vào thứ Tư để khảo sát thiệt hại. Ian dự kiến sẽ tan vào sáng Chủ nhật.
Một vụ kiện #MeToo của Trung Quốc đã được giải quyết trước tòa ở bang Minnesota của Mỹ. Một sinh viên người Trung Quốc, Liu Jingyao, đã cáo buộc Liu Qiangdong (không có quan hệ họ hàng), tỷ phú sáng lập công ty bán lẻ trực tuyến lớn nhất Trung Quốc JD.com, tấn công tình dục cô vào năm 2018 khi cô còn là sinh viên tại Đại học Minnesota. Luật sư hai bên nói sự việc diễn ra đã “dẫn đến một sự hiểu lầm.”
Ibrahim Traoré, viên đại úy quân đội cầm đầu cuộc đảo chính ở Burkina Faso hôm thứ Sáu, đã tuyên bố chấp nhận yêu cầu đầu hàng có điều kiện của tổng thống Paul-Henri Damiba để tránh đổ máu thêm. Ông Traoré cho biết trật tự đang được vãn hồi trên đường phố sau các cuộc tấn công bạo lực vào đại sứ quán Pháp. Quân đội Pháp bị buộc tội che chở cho ông Damiba – nhưng Pháp bác bỏ các tuyên bố.
TIÊU ĐIỂM
Ukraine liên tiếp thắng lợi trên chiến trường
“Người dân Donetsk… sẽ mãi mãi là công dân của chúng ta,” tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố trong buổi lễ sáp nhập một phần lớn lãnh thổ Ukraine hôm thứ Sáu. Chỉ một ngày sau, quân đội Ukraine đáp trả bằng cách chiếm lại một thành phố quan trọng của Donetsk. Trong thông điệp video vào trưa Chủ nhật, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết thành phố Lyman đã “hoàn toàn sạch bóng” quân đội Nga.
Như thường lệ, Nga không thừa nhận thất bại, mà chỉ tuyên bố rút lui về “các vị trí có lợi hơn.” Quân đội Nga được cho là đang thiết lập một tuyến phòng thủ mới ở phía đông, chạy từ Troitske ở phía bắc đến Svatove ở phía nam. Và bất chấp những lời đe dọa dùng vũ khí hạt nhân để bảo vệ lãnh thổ Nga của ông Putin – bao gồm cả các tỉnh mới được sáp nhập – quân đội Ukraine không có dấu hiệu sẽ dừng bước. Mục tiêu tiếp theo của họ có thể là Kreminna, một thị trấn cách Lyman 17 dặm (30 km) về phía đông. Ông Zelensky đã nói: “Tuần này có nhiều cờ Ukraine ở Donbas hơn. [Và] sẽ còn nhiều hơn nữa vào tuần tới.”
Màn chào sân đầy hỗn loạn của tân thủ tướng Anh
Hội nghị thường niên của Đảng Bảo thủ Anh sẽ khai mạc vào thứ Hai. Sự kiện này đáng lẽ phải là nơi cho tân thủ tướng Liz Truss ăn mừng. Song bà lại đang chìm trong cuộc khủng hoảng do chính kế hoạch ngân sách của mình gây ra. Hiện tỉ lệ ủng hộ của Công Đảng đã lên cao hơn 20 điểm so với Bảo thủ. Theo hãng thăm dò Opinium, tỉ lệ không tán thành đối với bà Truss thậm chí còn tệ hơn cả người tiền nhiệm Boris Johnson.
Kế hoạch của bà tiếp tục bị bồi thêm một đòn đau nữa vào Chủ nhật, khi nghị sĩ kỳ cựu Michael Gove tuyên bố các dự định cắt giảm thuế cho người thu nhập cao của bà mang nhiều rủi ro và “thể hiện các giá trị sai lầm.” Ngược lại với lời hứa mở ra một thời kỳ mới, nhiệm kỳ thủ tướng của bà Truss giờ đây trông như sự tiếp nối của tình hình bế tắc và đấu đá nội bộ vốn là đặc trưng của tất cả các chính phủ Bảo thủ Anh kể từ Brexit năm 2016.
Toà án Tối cao Mỹ quay lại sau kì nghỉ hè
Vào thứ Hai, các thẩm phán Tòa án Tối cao của Mỹ — bao gồm tân thẩm phán Ketanji Brown Jackson — sẽ quay lại nghị án. Những ngày tới dự kiến sẽ không hề kém bận rộn so với các tháng vừa qua, khi Tòa Tối cao lần lượt có các phán quyết bước ngoặt về luật súng, tôn giáo, quy định môi trường, và nhất là phá thai.
Vụ kiện đầu tiên tới đây sẽ xoay quanh Đạo luật Nước sạch, trong đó một cặp vợ chồng muốn xây nhà gần hồ ở Idaho kiện Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ. Các vụ kiện khác sẽ là về chính trị Mỹ. Cụ thể, vào thứ Ba tòa án sẽ xem xét liệu bản đồ khu vực bầu cử quốc hội của Alabama, mà hai tòa án cấp dưới cho là phân biệt chủng tộc, có vi phạm mục hai của Đạo luật Quyền bỏ phiếu hay không. Đến ngày 31 tháng 10, tòa sẽ xem xét lại tiền lệ án 44 năm tuổi (do chính toà đặt ra) cho phép chủng tộc là một phần trong tiêu chí tuyển sinh đại học. Đến cuối mùa thu, toà sẽ xem xét giới hạn hiến pháp của các bang về vấn đề vẽ lại bản đồ bầu cử, cũng như vụ kiện của một nhà thiết kế trang web lập luận rằng cô có quyền tự do ngôn luận để tạo trang web chỉ cho đám cưới của người dị tính (không dành cho người đồng tính). Tiếp tục là một mùa tố tụng hứa hẹn đầy tranh cãi.
Cái chết của cựu thủ tướng Abe tiếp tục phủ bóng chính trường Nhật
Di sản của Abe Shinzo tiếp tục phủ bóng lên chính phủ của người kế nhiệm ông. Lễ tang cấp nhà nước vào tuần trước của cựu thủ tướng đã không được nhiều người ủng hộ vì di sản gây tranh cãi của Abe, bao gồm những nỗ lực sửa đổi hiến pháp hòa bình của ông. Hậu quả là tỉ lệ ủng hộ của Kishida Fumio giảm sút. Thứ Hai này ông Kishida sẽ có thêm một cơn đau đầu nữa khi quốc hội họp bất thường, trong đó phe đối lập sẽ xoáy vào mối liên hệ của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền với Giáo hội Thống nhất, một nhóm tôn giáo quá khích.
Vụ ám sát Abe đã làm rộ lên mối liên hệ giữa LDP với giáo hội, mà bản thân ông Abe từng có liên quan. Mẹ của thủ phạm là một thành viên giáo hội, và từng quyên góp số tiền lớn đến nỗi gia đình anh ta bị phá sản. Một cuộc khảo sát nội bộ của LDP vào cuối tháng 8 cho thấy gần một nửa trong số 379 nhà lập pháp của họ có liên hệ với giáo hội, từ việc nhận hỗ trợ tranh cử cho đến tham dự các sự kiện. Về phần ông Kishida, ông sẽ cố gắng bẻ hướng phiên họp về phía chương trình nghị sự “Chủ nghĩa Tư bản mới” của mình.
