Nguồn: Journalist begins search for Dr. Livingstone, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1871, nhà báo Henry Morton Stanley đã bắt đầu cuộc tìm kiếm nổi tiếng của mình – đi khắp châu Phi để tìm nhà thám hiểm người Anh được cho là mất tích, Tiến sĩ David Livingstone.
Hồi cuối thế kỷ 19, người châu Âu và châu Mỹ bị mê hoặc bởi lục địa châu Phi. Và người đã giúp quảng bá châu Phi nhiều nhất có lẽ là Livingstone, một trong những nhà thám hiểm nổi tiếng nhất của Vương quốc Anh. Tháng 8/1865, ông bắt đầu chuyến thám hiểm kéo dài hai năm để tìm thượng nguồn sông Nile. Livingstone cũng muốn giúp xóa bỏ nạn buôn bán nô lệ khi đó đang khiến dân số châu Phi kiệt quệ.
Gần sáu năm kể từ khi chuyến thám hiểm của ông bắt đầu, chẳng có ai nghe tin gì từ Livingstone. James Gordon Bennett, Jr., biên tập viên của tờ New York Herald, đã quyết định tận dụng việc công chúng mong chờ tin tức về nhà thám hiểm. Ông cử Stanley dẫn đầu một đoàn thám hiểm đến vùng hoang dã châu Phi để tìm Livingstone, hoặc chí ít cũng mang về bằng chứng cho cái chết của nhà thám hiểm. Ở tuổi 28, Stanley cũng có quá khứ thú vị của riêng mình. Khi còn là một đứa trẻ mồ côi ở xứ Wales, ông đã vượt Đại Tây Dương cùng với thủy thủ đoàn của một con tàu buôn. Ông nhảy khỏi tàu ở New Orleans và sau đó phục vụ trong Nội chiến Mỹ với tư cách là một người lính Hợp bang miền Nam, sau đó là lính Liên minh miền Bắc, trước khi bắt đầu sự nghiệp báo chí.
Sau khi khởi hành từ Zanzibar vào tháng 3/1871, Stanley dẫn đoàn lữ hành gồm gần 2.000 người của mình tiến vào nội địa châu Phi. Gần tám tháng trôi qua – trong thời gian đó Stanley đã mắc kiết lỵ, sốt rét thể não, và đậu mùa – trước khi đoàn thám hiểm đến được gần làng Ujiji, trên bờ Hồ Tanganyika. Đau ốm và đói khát, Livingstone đến Ujiji vào tháng 7 năm đó, sau khi sống nương nhờ vào lòng thương của những kẻ buôn bán nô lệ Ả Rập. Khi đoàn lữ hành của Stanley tiến vào làng vào ngày 27/10, trên tay giương cao cờ Mỹ, dân làng chen chúc để được nhìn họ. Phát hiện một người đàn ông da trắng với bộ râu xám đứng lẫn trong đám đông, Stanley bước về phía ông và đưa tay chào, “Tôi đoán ngài là Tiến sĩ Livingstone?”
Câu hỏi này – và lời đáp lịch thiệp từ Livingstone – chẳng bao lâu đã trở nên nổi tiếng khắp châu Âu và nước Mỹ. Dù Stanley thúc giục Livingstone quay trở lại London cùng mình, nhà thám hiểm đã thề sẽ tiếp tục sứ mệnh ban đầu của ông. Livingstone qua đời 18 tháng sau tại vùng đất mà nay là Zambia; thi hài ông đã được ướp và đưa về Anh, nơi ông được chôn cất tại Tu viện Westminster. Về phần Stanley, ông trở lại châu Phi để thực hiện lời hứa với Livingstone là tìm ra nguồn gốc của sông Nile. Nhưng sau đó ông đã làm tổn hại danh tiếng của mình khi nhận tiền từ Vua Leopold II của Bỉ để giúp thành lập Nhà nước Tự do Congo do Bỉ cai trị và thúc đẩy việc buôn bán nô lệ. Sau khi rời châu Phi, Stanley nhập quốc tịch Anh và thậm chí còn phục vụ trong Quốc hội nước này, nhưng khi qua đời, ông đã bị từ chối chôn cất tại Tu viện Westminster vì những hành động của ông ở Nhà nước Tự do Congo.
