Thế giới hôm nay: 27/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một “cuộc điều tra ban đầu” do Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) công bố cho biết binh lính đã tấn công bệnh viện Nasser ở miền nam Gaza hôm thứ Hai sau khi phát hiện một “camera do Hamas đặt.” Ít nhất 20 người đã thiệt mạng, bao gồm năm nhà báo. Liên Hợp Quốc hôm thứ Ba cho rằng “cần có công lý” cho vụ tấn công này. Trong khi đó người dân Israel tiếp tục xuống đường kêu gọi trả tự do cho con tin và chấm dứt chiến tranh.

Donald Trump nói ông có “nhiều người giỏi” trong đầu để thay thế Lisa Cook trong hội đồng thống đốc của Cục Dự trữ Liên bang, nhưng sẽ tuân thủ bất kỳ phán quyết nào của tòa án về trường hợp của bà. Các luật sư của bà Cook cho biết bà sẽ kiện để chặn nỗ lực sa thải “bất hợp pháp” của ông Trump. Bà bị cáo buộc đã đưa ra những lời khai sai lệch trong hồ sơ thế chấp nhà. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/08/2025”

Trung Quốc sẽ không ngừng “đùa với lửa” ở Biển Đông

Nguồn: M. Reece Breaux, “China Won’t Stop Playing With Fire in the South China Sea,” The Diplomat, 19/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vụ va chạm giữa một tàu Hải Cảnh Trung Quốc và một tàu khác của Hải quân nước này là dấu hiệu cảnh báo đáng ngại.

Trung Quốc lại một lần nữa đẩy tranh chấp Biển Đông với Philippines đến bờ vực thẳm. Ngày 11/08 vừa qua, một tàu khu trục của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) đã suýt đâm vào một tàu của Lực lượng Tuần dương Philippines (PCG), có khả năng gây thương tích hoặc tệ hơn, khiến Philippines có thể viện dẫn Hiệp ước Phòng thủ Chung (MDT) năm 1951 với Mỹ.

Bắc Kinh thường cáo buộc Mỹ và các đồng minh đang “đùa với lửa.” Nhưng sự cố này nhấn mạnh cách tiếp cận hung hăng, thiếu chuyên nghiệp, và gây bất ổn của Trung Quốc nhằm bảo vệ các yêu sách hàng hải bất hợp pháp của họ có thể nhanh chóng vượt khỏi tầm kiểm soát. Continue reading “Trung Quốc sẽ không ngừng “đùa với lửa” ở Biển Đông”

Vấn đề Triều Tiên của Trung Quốc

Nguồn: Shuxian Luo, “China’s North Korea Problem”, Foreign Affairs, 21/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Kể từ sau khi cuộc đàm phán giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un sụp đổ ở Hà Nội vào năm 2019, Triều Tiên đã không ngừng theo đuổi các năng lực hạt nhân tầm xa, đẩy căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên lên một tầm cao mới. Tuy nhiên, những hành động khiêu khích của Bình Nhưỡng đã che khuất một sự thay đổi sâu sắc hơn trong khu vực: sự miễn cưỡng ngày càng tăng của Trung Quốc trong việc kiềm chế đồng minh rắc rối này. Trong nhiều năm, Bắc Kinh đã đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa Triều Tiên đến bàn đàm phán, và đôi khi là một đối tác then chốt trong các nỗ lực quốc tế nhằm kiềm chế tham vọng hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên. Trung Quốc đã ủng hộ các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để ngăn chặn chương trình hạt nhân của Triều Tiên và thậm chí hợp tác với Washington để siết chặt các lệnh trừng phạt chống lại Bình Nhưỡng, bất chấp sự chỉ trích từ Nga. Nhưng trước sự cạnh tranh ngày càng tăng với Mỹ, Trung Quốc đã lặng lẽ rút lui khỏi cách tiếp cận hợp tác này. Continue reading “Vấn đề Triều Tiên của Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 26/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump tuyên bố ông sẽ ngay lập tức sa thải Lisa Cook khỏi Hội đồng Thống đốc của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), cáo buộc bà có “hành vi lừa dối và có thể đã phạm tội trong một vấn đề tài chính.” Thống đốc Cook bị ông cáo buộc đã khai man trong các thỏa thuận thế chấp. Bà nói tổng thống không có quyền sa thải thống đốc và bà sẽ không từ chức. Ông Trump đã tìm cách làm suy yếu tính độc lập của ngân hàng trung ương, vốn đang chịu áp lực đòi hạ lãi suất từ ông.

Sau cuộc gặp với tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung tại Nhà Trắng, ông Trump nói ông muốn gặp nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un “tại một thời điểm phù hợp.” Tổng thống Mỹ cũng tuyên bố ông có thể giúp làm trung gian cho ông Lee và ông Kim ngồi lại đàm phán với nhau. Sau thượng đỉnh tại Nhà Trắng, hãng hàng không Korean Air cho biết sẽ mua 36 tỉ đô máy bay từ Boeing. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/08/2025”

26/08/1964: Lyndon B. Johnson nhận đề cử tổng thống của Đảng Dân chủ

Nguồn: Lyndon B. Johnson receives Democratic nomination for president, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, Lyndon B. Johnson đã được đề cử làm ứng viên tổng thống tại Đại hội Toàn quốc Đảng Dân chủ ở Atlantic City, New Jersey. Người đồng hành tranh cử cùng ông sẽ là Hubert H. Humphrey. Cựu Phó Tổng thống Johnson đã nắm quyền điều hành chính phủ kể từ tháng 11/1963 khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát. Khi nhậm chức, ông đã kế thừa cam kết của Mỹ ở Việt Nam, nơi Kennedy đã cử các cố vấn quân sự sang hỗ trợ chính quyền Nam Việt Nam tại Sài Gòn. Continue reading “26/08/1964: Lyndon B. Johnson nhận đề cử tổng thống của Đảng Dân chủ”

Ấn Độ và Trung Quốc đang xích lại gần nhau?

Nguồn: Sumit Ganguly, “This Isn’t India – China Rapprochement,” Foreign Policy, 22/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

New Delhi đang đặt cược sai lầm vào Bắc Kinh khi quan hệ giữa nước này với Washington ngày càng xấu đi.

Trong tuần này, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đến thăm New Delhi, đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một quan chức cấp cao Trung Quốc đến thủ đô Ấn Độ kể từ khi hai nước đồng ý rút quân dọc biên giới Himalaya vào tháng 10 năm ngoái. Các cuộc đụng độ biên giới chết người ở Thung lũng Galwan hồi năm 2020 đã khiến quan hệ song phương rơi vào tình trạng đóng băng sâu rộng. Continue reading “Ấn Độ và Trung Quốc đang xích lại gần nhau?”

Tokyo đã trở thành cái nôi của cách mạng Trung Quốc như thế nào?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “How Tokyo became the cradle of the Chinese revolution in 1905,” Nikkei Asia, 21/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

120 năm sau, Nhật Bản đang đón nhận làn sóng di cư thứ ba của người Trung Quốc.

Tokyo đã trở thành cái nôi của cách mạng Trung Quốc 120 năm trước đây. Dù thực tế này gần như đã bị lãng quên, nhưng nó vẫn là sự thật lịch sử – và là một sự thật gây bất lợi cho chính quyền của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Ngày 20/08 vừa qua đánh dấu kỷ niệm 120 năm thành lập Trung Quốc Đồng Minh Hội tại Tokyo. Hiệp hội chính trị này, còn được gọi là Trung Quốc Thống nhất Đồng Minh Hội, đã đóng vai trò lãnh đạo trong cuộc cách mạng năm 1911. Continue reading “Tokyo đã trở thành cái nôi của cách mạng Trung Quốc như thế nào?”

Thế giới hôm nay: 25/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Israel tăng cường tấn công vào ngoại ô thành phố Gaza. Xe tăng và máy bay chiến đấu đã nổ súng vào nhà cửa và đường sá ở Zeitoun, Shejaia, và Jabalia. Bộ trưởng quốc phòng Israel, ông Israel Katz, thề sẽ tiếp tục kế hoạch chiếm thành phố, thành trì cuối cùng của Hamas. Hôm thứ Sáu, ông cảnh báo rằng thành phố sẽ bị san bằng nếu Hamas không đầu hàng. Một cơ quan giám sát được Liên Hợp Quốc hậu thuẫn đã chính thức tuyên bố có nạn đói ở thành phố Gaza và các khu vực lân cận.

Israel cũng đã không kích các mục tiêu ở thủ đô Sana’a của Yemen, khiến sáu người chết và hơn 86 người bị thương, theo các quan chức y tế địa phương. Cuộc tấn công là nhằm đáp trả việc phiến quân Houthi phóng một tên lửa đạn đạo về phía Israel hôm thứ Sáu. Không quân Israel cho biết tên lửa đó chứa bom chùm. Nếu đúng, đây sẽ là lần đầu tiên nhóm vũ trang do Iran hậu thuẫn sử dụng loại vũ khí này. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/08/2025”

Nguy hiểm từ các cam kết an ninh mập mờ cho Ukraine

Nguồn: “Security ‘guarantees’ for Ukraine are dangerously hazy”, The Economist, 20/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Một trong những vấn đề chưa được giải quyết quan trọng nhất liên quan đến bất cứ thỏa thuận hòa bình nào cho Ukraine là về các đảm bảo an ninh—làm thế nào Ukraine có thể đảm bảo rằng Nga sẽ không phá vỡ thỏa thuận hòa bình và xâm lược lần nữa. Một viễn cảnh tồi tệ đối với Ukraine là Nga sẽ lợi dụng việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và hòa bình để xây dựng lại và huấn luyện quân đội của mình, và tái xuất hiện như một lực lượng đáng gờm hơn để tấn công Ukraine lần nữa và kết thúc công việc. Vào ngày 18 tháng 8, ông Trump nói rằng Nga đã đồng ý chấp nhận các đảm bảo an ninh, lặp lại một tuyên bố được đưa ra vài ngày trước đó bởi Steve Witkoff, đặc phái viên của ông, rằng “sự bảo vệ giống như Điều 5” đang được thảo luận. Điều đó có ý nghĩa gì trong thực tế? Continue reading “Nguy hiểm từ các cam kết an ninh mập mờ cho Ukraine”

Đường sắt Cao tốc Bắc-Nam: Do dự có thể khiến Việt Nam lỡ chuyến tàu khu vực?

Nguồn: Trúc Lộ Tích Thúy Hưởng, 中越经贸火热，越南却为高铁技术死磕中国，赌国运恐被时代甩下？, Baidu Baijiahao, 23/08/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Kết nối kinh tế giữa Trung Quốc và Việt Nam đang nóng rực. Năm 2024, kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước đã dễ dàng vượt mốc 260 tỷ USD. Khối lượng hàng hóa xuyên biên giới, đặc biệt là tại cửa khẩu đường sắt Bằng Tường (Quảng Tây), đã tăng vọt gần 200%, xu thế này mạnh mẽ đến mức khiến người ta phải giật mình.

Tuy nhiên, nếu chuyển góc nhìn sang hệ thống đường sắt nội địa của Việt Nam, khung cảnh ấy bỗng trở nên thật “xưa cũ”. Hệ thống đường sắt lạc hậu và xuống cấp đã khiến người nước ngoài coi nơi đây là một “bảo tàng đường sắt sống”. Một bên là thương mại biên giới sôi động náo nhiệt, còn một bên là vận tải nội địa ì ạch chậm chạp. Continue reading “Đường sắt Cao tốc Bắc-Nam: Do dự có thể khiến Việt Nam lỡ chuyến tàu khu vực?”

24/08/1873: Núi Thánh Giá bí ẩn được chụp ảnh

Nguồn: Elusive Mount of the Holy Cross photographed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1873, William Henry Jackson trở thành người đầu tiên chụp được ảnh Núi Thánh Giá bí ẩn của Colorado, cung cấp bằng chứng đáng tin cậy về sự tồn tại của ngọn núi này.

Từ lâu, tin đồn về một cây thánh giá tuyết tự nhiên ẩn mình trên những ngọn núi hiểm trở của Colorado đã lan truyền khắp nơi. Nhiều người khẳng định đã nhìn thấy cây thánh giá, trong khi những người khác chẳng thể tìm thấy nó. Đến tháng 08/1873, nhiếp ảnh gia William Henry Jackson đã quyết tâm chứng minh sự tồn tại của nó bằng cách chụp ảnh lại. Continue reading “24/08/1873: Núi Thánh Giá bí ẩn được chụp ảnh”

Cẩm nang về công tác kiểm duyệt ở Trung Quốc

Nguồn: James Palmer, “A Guide to Censorship in China”, Foreign Policy, 19/08/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Các quy trình kỳ lạ quyết định những gì được hoặc không được xuất bản.

Tôi đã dành nhiều năm làm việc trong ngành truyền thông Trung Quốc, cả cơ quan nhà nước lẫn tư nhân, và tôi nhận thấy nhiều người ở bên ngoài đất nước này đã hiểu sai một khía cạnh then chốt về các cơ quan ấy. Vì vậy, trong tuần này, chúng ta sẽ cùng đi sâu tìm hiểu công tác kiểm duyệt ở Trung Quốc, trong đó tập trung vào quy trình xuất bản chính thống thay vì mạng xã hội – một chủ đề mà tôi sẽ quay lại trong mục báo sau. Continue reading “Cẩm nang về công tác kiểm duyệt ở Trung Quốc”

23/08/1861: Điệp viên Hợp bang miền Nam Rose O’Neal Greenhow bị bắt

Nguồn: Confederate spy Rose O’Neal Greenhow is arrested, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Allan Pinkerton, người đứng đầu cơ quan mật vụ mới của chính phủ Liên bang Mỹ, đã ra lệnh quản thúc tại gia Rose O’Neal Greenhow, điệp viên của phe Hợp bang miền Nam, tại Washington, D.C.

Greenhow là một góa phụ giàu có sống tại Washington vào thời điểm nội chiến nổ ra. Bà có nhiều mối quan hệ ở thủ đô và đặc biệt thân thiết với Thượng nghị sĩ Henry Wilson của Massachusetts. Người phụ nữ gốc Maryland này công khai ủng hộ chính nghĩa của miền Nam, và đã sớm xây dựng được một mạng lưới gián điệp hùng mạnh. Continue reading “23/08/1861: Điệp viên Hợp bang miền Nam Rose O’Neal Greenhow bị bắt”

Tại sao an ninh năng lượng không thể tách rời an ninh khí hậu?

Nguồn: Gernot Wagner, “Climate Security Is Energy Security”, Project Syndicate, 11/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Trong số tất cả những điều bất định do chính quyền của Donald Trump tạo ra trong sáu tháng qua, một điều rõ ràng là: công nghệ “khí hậu” đang bị loại bỏ, và công nghệ “năng lượng” đang được ưu tiên. Nhưng trong khi việc chấp nhận sự thay đổi từ ngữ này có thể xoa dịu một số người, thì nó cần được nhìn nhận đúng bản chất: đó chỉ là sự thay đổi cách dùng từ. Các lực lượng kinh tế và công nghệ cơ bản đang đẩy thế giới rời xa dầu, than và khí đốt, xu thế hướng tới các công nghệ hiệu suất cao, phát thải carbon thấp vẫn không suy giảm. Continue reading “Tại sao an ninh năng lượng không thể tách rời an ninh khí hậu?”

Thế giới hôm nay: 22/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Binyamin Netanyahu cho biết Israel sẽ bắt đầu đàm phán với Hamas để tạm dừng giao tranh và bảo đảm việc thả một số con tin còn lại. Nhóm vũ trang đã đồng ý với đề xuất trong tuần này. Thủ tướng Israel cũng đã phê duyệt kế hoạch của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) nhằm tiếp quản thành phố Gaza; trước đó IDF cho biết họ đã kiểm soát được vùng ngoại ô của thành phố.

EU và Mỹ đã công bố thêm chi tiết về một thỏa thuận thương mại, vốn đã được phác thảo hồi tháng trước. Trong đó có điều kiện yêu cầu EU giảm thuế đối với hàng Mỹ để xe hơi của khối này chỉ phải chịu mức thuế suất 15%. Tuyên bố cũng hé lộ khả năng cắt giảm thuế cho thép và nhôm của châu Âu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/08/2025”

Lý do Kim Jong-un muốn phát triển tàu khu trục

Nguồn: Khang Vu, “Kim Jong-un builds destroyers his grandfather never could – to what ends?”, The Interpreter, 19/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Vào tháng 5 vừa qua, việc một tàu chiến bị lật úp trong lúc hạ thủy tại một xưởng đóng tàu của Triều Tiên – sự cố mà Chủ tịch Kim Jong-un đã chứng kiến – rất dễ khiến chúng ta bỏ lỡ thông điệp chính. Triều Tiên đang theo đuổi dự án hiện đại hóa hải quân tham vọng nhất trong nhiều năm.

Chiếc tàu bị lật úp, sau vài tuần đã được dựng đứng lại, là chiếc thứ hai trong lớp khu trục hạm Choe Hyon mới, đồng thời là chiến hạm lớn nhất Triều Tiên từng chế tạo. Triều Tiên đặt mục tiêu đóng thêm một tàu khu trục thứ ba vào tháng 10 năm 2026, với việc ông Kim cam kết sẽ triển khai thêm hai tàu khu trục lớp Choe Hyon mỗi năm. Continue reading “Lý do Kim Jong-un muốn phát triển tàu khu trục”

Nga và Ukraine vẫn xa cách như xưa 

Nguồn: Ivo H. Daalder, “Russia and Ukraine Are as Far Apart as Ever,” Foreign Policy, 19/08/2025 

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng 

Bất chấp những nỗ lực của Trump, đàm phán sẽ chỉ diễn ra khi cả hai bên đều tin rằng lợi ích của họ sẽ được phục vụ tốt hơn bằng đối thoại thay vì chiến đấu. 

Nếu có điều gì đó để nói về Donald Trump, thì đó là ông không hề né tránh các cuộc gặp quan trọng. Với sự tự tin tuyệt đối vào khả năng buộc người khác phải theo ý mình, Tổng thống Mỹ đã dành vài ngày qua để tiếp xúc với các nhà lãnh đạo của cả hai phe trong cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, nhằm nỗ lực chấm dứt cuộc chiến tàn khốc nhất ở châu Âu kể từ năm 1945.  Continue reading “Nga và Ukraine vẫn xa cách như xưa “

21/08/1944: Những phác thảo ban đầu cho việc thành lập Liên Hiệp Quốc

Nguồn: The seeds of the United Nations are planted, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, các đại diện từ Mỹ, Anh, Liên Xô, và Trung Quốc đã nhóm họp tại khu điền trang Dumbarton Oaks ở Georgetown, Washington, D.C., để xây dựng những nguyên tắc chính thức cho một tổ chức sẽ đảm bảo an ninh tập thể trên toàn thế giới – tổ chức này sau đó trở thành Liên Hợp Quốc. Continue reading “21/08/1944: Những phác thảo ban đầu cho việc thành lập Liên Hiệp Quốc”

Thế giới hôm nay: 21/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết đã bắt đầu “các bước chuẩn bị” cho chiến dịch tấn công vào thành phố Gaza và hiện đã kiểm soát được khu vực ngoại ô. Để chuẩn bị cho việc tiếp quản, IDF đã triệu tập thêm 60.000 quân dự bị và gia hạn nghĩa vụ cho 20.000 binh sĩ đang phục vụ. Trong khi đó, chính phủ Israel đang xem xét một đề xuất ngừng bắn mới mà Hamas được cho là đã đồng ý.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố Điện Kremlin sẽ phải phê duyệt bất kỳ đảm bảo an ninh nào dành cho Ukraine trong một thỏa thuận hòa bình, qua đó khiến những cam kết này mất giá trị thực tế. Nhận xét này dường như mâu thuẫn với tuyên bố của chính quyền Trump rằng Vladimir Putin, người vừa gặp ông Trump hôm thứ Sáu, đã đồng ý với các đảm bảo an ninh từ châu Âu và Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/08/2025”

Tại sao Putin cười đắc chí sau khi rời Alaska?

Nguồn: Mick Ryan, “Why Putin smiled broadly as he left his Alaska encounter with Trump”, The Interpreter, 18/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Được Boris Johnson mô tả là “sự kiện kinh tởm nhất trong toàn bộ lịch sử ngoại giao tầm thường”, hội nghị thượng đỉnh Alaska rất được mong đợi giữa tổng thống Mỹ và lãnh đạo Nga đã kết thúc vào sáng thứ bảy tuần trước theo giờ Đông Úc. Các tuyên bố của Tổng thống Mỹ và Nga sau gần ba giờ thảo luận đã trở thành chủ đề phân tích chuyên sâu kể từ đó.

Vladimir Putin đã thêm nhiều lời tâng bốc Donald Trump vào các bình luận của mình. Ông rất vui khi củng cố quan điểm của Trump rằng cuộc chiến sẽ không xảy ra nếu Trump là tổng thống, lưu ý rằng “Tôi đã cố gắng thuyết phục người đồng cấp Mỹ trước đây rằng đó không phải là điểm không thể quay lại khi nói đến các hành động thù địch. Trump đã nói rằng nếu ông ấy là Tổng thống, sẽ không có chiến tranh… Tôi có thể xác nhận điều đó”. Putin cũng nói về lịch sử chung của Mỹ và Nga và nói một cách ấm áp về Mỹ như một người hàng xóm. Continue reading “Tại sao Putin cười đắc chí sau khi rời Alaska?”