Tư liệu học thuật chuyên ngành nghiên cứu quốc tế
Nguồn: Nazis kill “unfit” people in East Prussia, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1940, một “đơn vị đặc biệt” của Quốc Xã đã thực hiện nhiệm vụ của mình và sát hại hơn 1.500 bệnh nhân trong các bệnh viện ở Đông Phổ. Continue reading “21/05/1940: Đức Quốc Xã sát hại những người “không phù hợp” ở Đông Phổ”
Nguồn: Jack Detsch, “What Raisi’s Death Means for Iran’s Future,” Foreign Policy, 20/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Cái chết đột ngột của vị tổng thống sau vụ tai nạn trực thăng có thể khiến đất nước rơi vào bất định ngay giữa bối cảnh hỗn loạn trong khu vực.
Tổng thống Iran Ebrahim Raisi vừa qua đời sau khi chiếc trực thăng chở ông và một phái đoàn quan chức bị rơi xuống vùng núi phía bắc Iran, khiến tương lai của đất nước và khu vực càng trở nên bất định.
Hãng thông tấn Cộng hòa Hồi giáo Iran xác nhận Ngoại trưởng Hossein Amirabdollahian và một số quan chức hàng đầu khác cũng đã thiệt mạng trong vụ tai nạn trong chuyến đi ở tỉnh Đông Azerbaijan của Iran. Sương mù dày đặc đã cản trở hoạt động tìm kiếm và cứu hộ suốt nhiều giờ trước khi địa điểm máy bay rơi được tìm thấy. Sương mù dày đặc đến mức Iran đã phải kêu gọi sự hỗ trợ của các vệ tinh Liên minh châu Âu để giúp xác định vị trí chiếc trực thăng. Continue reading “Tổng thống Raisi tử nạn tác động như thế nào tới tương lai Iran?”
Nguồn: Dmitri Alperovitch, “Taiwan Is the New Berlin,” Foreign Affairs, 15/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Bài học từ thời Chiến tranh Lạnh cho cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung hiện tại.
Phiên bản lịch sử Chiến tranh Lạnh của Mỹ thường có xu hướng mô tả Bức tường Berlin như một biểu tượng cho sự tàn phá tồi tệ nhất của giai đoạn này. Tuy nhiên, khi làm như vậy, người Mỹ đã quên mất sự phức tạp của cuộc khủng hoảng kéo dài 15 năm về tình trạng của Berlin trước khi bức tường này được xây dựng năm 1961 – một câu chuyện mang nhiều sắc thái, chứa đựng những bài học sâu sắc cho cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc ngày nay. Trên thực tế, Tổng thống Mỹ John F. Kennedy đã cảm thấy nhẹ nhõm khi bức tường bắt đầu được xây dựng vào năm 1961, trái ngược hoàn toàn với Tổng thống Ronald Reagan, người đã mạnh mẽ hô hào Liên Xô “phá bỏ bức tường này” 25 năm sau đó. Continue reading “Bài học từ Berlin thời Chiến tranh Lạnh cho vấn đề Đài Loan ngày nay”
Nguồn: New York City’s Chinatown shuts down to protest police brutality, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1975, Phố Tàu (Chinatown) của Thành phố New York đã gần như đóng cửa hoàn toàn khi các cửa hàng treo biển “Đóng cửa để phản đối sự tàn bạo của cảnh sát.” Hành động này nhằm phản ứng lại cách Sở Cảnh sát New York đối xử với Peter Yew, một kỹ sư kiến trúc người Mỹ gốc Hoa, người đã bị bắt, bị đánh đập dã man, và bị buộc tội hành hung sau khi ông chứng kiến cảnh sát đánh đập một thiếu niên người Hoa và cố gắng can thiệp. Continue reading “19/05/1975: Phố Tàu ở New York đóng cửa để phản đối sự tàn bạo của cảnh sát”
Nguồn: The Siege of Vicksburg commences, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày 18/05, Tướng Liên minh miền Bắc Ulysses S. Grant đã bắt đầu bao vây Vicksburg, thành trì cuối cùng của Hợp bang miền Nam trên Sông Mississippi, trong một trong những chiến dịch thành công nhất của Nội chiến Mỹ.
Bắt đầu từ mùa đông năm 1862-1863, Grant đã thực hiện nhiều nỗ lực nhằm chiếm Vicksburg. Sang tháng 3, ông ra lệnh hành quân xuống bờ tây Sông Mississippi, trong khi hạm đội của Đô đốc Liên minh miền Bắc David Porter vượt qua các pháo đài kiên cố bảo vệ thành phố. Continue reading “18/05/1863: Liên minh miền Bắc bắt đầu bao vây Vicksburg”
Nguồn: Tracy Wen Liu và Peter Guest, “How China’s ad-hoc tech pipeline fuels Russia’s Ukraine war efforts,” Nikkei Asia, 01/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Xem thêm: Phần 1
“Chúng ta có thể làm gì?”
Khác với người Ukraine, người Nga không thể đăng nhập vào Amazon ở Ba Lan rồi mua máy bay không người lái. Nhưng ở Trung Quốc, những người Nga tìm kiếm linh kiện có thể hoạt động khá công khai, theo lời các thương nhân ở Trung Quốc, các nhà nghiên cứu Ukraine, cũng như các nguồn tin ngoại giao châu Âu.
Andrew (tên giả), một công dân Trung Quốc ở độ tuổi 40, đang là doanh nhân điều hành một công ty sản xuất máy bay không người lái ở Trung Quốc chuyên chế tạo các phương tiện bay không người lái được thiết kế để hoạt động trong môi trường khắc nghiệt. Chúng thường được sử dụng cho các hoạt động tìm kiếm cứu nạn, nhưng khả năng hoạt động bền bỉ của chúng cũng có nghĩa là chúng có thể dễ dàng được tái sử dụng cho các khu vực xung đột. Continue reading “Thiết bị công nghệ qua ngã Trung Quốc hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Nga (P2)”
Nguồn: Stephen M. Walt, “The Day After Iran Gets the Bomb,” Foreign Policy, 14/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Các học giả và nhà hoạch định chính sách vẫn đang cố gắng tìm hiểu điều gì sẽ xảy ra sau khi Tehran có được vũ khí hạt nhân.
Liệu Iran có chế tạo được vũ khí hạt nhân? Điều gì sẽ xảy ra nếu họ thực sự làm được điều đó? Câu trả lời cho câu hỏi đầu tiên đang dần trở thành “có,” nhưng câu trả lời cho câu hỏi thứ hai vẫn tiếp tục mù mờ.
Cộng hòa Hồi giáo Iran đã xung đột với Mỹ và nhiều nước láng giềng suốt 45 năm qua, kể từ cuộc cách mạng lật đổ quốc vương shah vào năm 1979. Người Mỹ đã ủng hộ Saddam Hussein trong Chiến tranh Iran-Iraq (dù Baghdad mới là bên khơi mào xung đột), và Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là George W. Bush đã đưa Tehran vào “trục ma quỷ” khét tiếng của mình. Continue reading “Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Iran sở hữu vũ khí hạt nhân?”
Nguồn: Tracy Wen Liu và Peter Guest, “How China’s ad-hoc tech pipeline fuels Russia’s Ukraine war efforts,” Nikkei Asia, 01/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Các thiết bị điện tử dân dụng từ các sàn thương mại điện tử Trung Quốc đã tìm đường ra chiến trường.
Khi Nga tiến hành cuộc xâm lược toàn diện nhắm vào Ukraine hồi tháng 2/2022, các công ty phương Tây đã rút khỏi thị trường Nga. Nhưng nhiều công ty khác lại nhìn thấy cơ hội.
Hai tháng sau cuộc xâm lược, trong lúc Amazon, Apple, và những gã khổng lồ công nghệ khác của Mỹ đang bận rộn thoát khỏi Nga, Hank, một người bán linh kiện điện tử trực tuyến tại quê hương Trung Quốc của mình, đã đăng ký làm người bán trên Ozon.ru, một nền tảng thương mại điện tử của Nga. Continue reading “Thiết bị công nghệ qua ngã Trung Quốc hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Nga (P1)”
Nguồn: Georgia Patriot Button Gwinnett is fatally wounded in duel, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1777, Button Gwinnett – một thành viên phe Ái Quốc ở Georgia, được sinh ra ở Anh và từng ký vào Tuyên ngôn Độc lập Mỹ – đã bị thương nặng trong một cuộc đấu súng tay đôi với đối thủ chính trị của mình, Lachlan McIntosh, chính trị gia của thành phố Georgia. Ba ngày sau, Gwinnett qua đời do vết thương hoại tử. McIntosh cũng bị bắn trong cuộc đấu súng, nhưng vết thương không nguy hiểm đến tính mạng. Continue reading “16/05/1777: Button Gwinnett bị trọng thương sau trận đấu súng tay đôi”
Nguồn: Curt Mills, “What Trump Could Do in Foreign Policy Might Surprise the World,” New York Times, 13/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Dù muốn hay không, Mỹ có một vị tổng thống với quyền lực to lớn, và trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Donald Trump đã sử dụng quyền lực đó trên trường quốc tế một cách đầy hứng thú. Giống như trong nhiều lĩnh vực khác, ông không sử dụng cách tiếp cận thông thường đối với các mối quan hệ toàn cầu. Nhưng có lẽ, giống như Richard Nixon và George H.W. Bush, Trump thích can dự vào chính sách đối ngoại.
Đúng là phong cách chính trị đặc biệt của Trump có phần khiêu khích, nhưng nó cũng hiệu quả. Cách tiếp cận của Trump đối với vị thế của Mỹ trên thế giới hoặc là thực dụng, hoặc là khó đoán, hoặc cả hai, và nó có thể mang lại những cơ hội hòa bình đáng ngạc nhiên. Continue reading “Thành tựu đối ngoại của Trump có thể khiến chúng ta ngạc nhiên”
Nguồn: Tong Zhao, “The Real Motives for China’s Nuclear Expansion,” Foreign Affairs, 03/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Bắc Kinh đang tìm kiếm đòn bẩy địa chính trị hơn là lợi thế quân sự.
Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng kho vũ khí hạt nhân của mình. Theo ước tính của Lầu Năm Góc, dưới thời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Bắc Kinh đang trên đà tích lũy 1.000 đầu đạn hạt nhân vào năm 2030, tăng từ mức khoảng 200 vào năm 2019. Việc củng cố kho vũ khí hạt nhân này, kết hợp với các khoản đầu tư sâu rộng của Trung Quốc vào việc hiện đại hóa lực lượng vũ trang, đã gây quan ngại sâu sắc ở Washington. Năm 2023, Ủy ban Quốc hội về Vị thế Chiến lược của Mỹ đã nhấn mạnh rằng việc mở rộng hạt nhân của Trung Quốc sẽ thúc đẩy các nhà hoạch định chính sách Mỹ “đánh giá lại quy mô và thành phần của lực lượng hạt nhân Mỹ.” Hồi tháng 3, Đô đốc John Aquilino, chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, cảnh báo “Chúng ta chưa từng đối mặt với mối đe dọa nào như thế này kể từ Thế chiến II.” Continue reading “Lý do thực sự khiến Trung Quốc quyết định mở rộng kho vũ khí hạt nhân”
Nguồn: Lewis and Clark depart to explore the Northwest, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1804, một năm sau khi Mỹ mở rộng gấp đôi lãnh thổ của mình bằng việc mua lại Louisiana, đoàn thám hiểm Lewis và Clark đã lên đường rời St. Louis, Missouri, bắt đầu chuyến đi khám phá vùng Tây Bắc từ Sông Mississippi đến Thái Bình Dương.
Ngay từ trước khi chính phủ Mỹ hoàn tất cuộc đàm phán mua bán lãnh thổ với Pháp, Tổng thống Thomas Jefferson đã giao nhiệm vụ cho thư ký riêng của mình là Meriwether Lewis và William Clark dẫn đầu một cuộc thám hiểm tiến vào vùng đất hiện là miền Tây Bắc nước Mỹ. Vào ngày 14/05, “Đoàn Khám phá” (Corps of Discovery) gồm khoảng 45 người, dù chỉ 33 người trong số này có thể thực hiện toàn bộ hành trình, đã rời St. Louis để đi vào nội địa nước Mỹ. Continue reading “14/05/1804: Lewis và Clark khởi hành khám phá Tây Bắc nước Mỹ”
Nguồn: Bret Stephens, “President Biden Just Made His Biggest Blunder,” New York Times, 09/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Khi tuyên bố rằng Mỹ sẽ tạm dừng việc chuyển giao 3.500 quả bom cho Israel, Tổng thống Biden có một động cơ đáng khen ngợi – ông muốn giải thoát những người Palestine vô tội khỏi những hậu quả quân sự vì Hamas đã chọn Rafah làm thành trì cuối cùng của mình ở Gaza. Tuy nhiên, vẫn còn một động cơ khác, ít đáng khen ngợi hơn – Biden cũng cần củng cố sự ủng hộ của những cử tri cấp tiến, những người cho rằng việc Israel sử dụng vũ khí của Mỹ có thể khiến người Mỹ dính đến tội ác chiến tranh. Continue reading “Biden vừa phạm phải sai lầm lớn nhất của mình”
Nguồn: Li Rongqian, Du Zhihang & Denise Jia, “U.S. takes aim at China shipbuilding, an industry it lost decades ago,” Caixin/Nikkei Asia, 11/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Cuộc điều tra do các liên đoàn lao động Mỹ thúc đẩy nhắm vào các nhà máy đóng tàu Trung Quốc có khả năng sẽ dẫn đến trả đũa.
Tháng trước, Mỹ đã bắt đầu điều tra ngành công nghiệp đóng tàu do Trung Quốc thống trị, một động thái gây thêm áp lực cho Trung Quốc khi cuộc thương chiến giữa hai nước vượt ra ngoài công nghệ và lan sang lĩnh vực chế tạo. Continue reading “Tại sao Mỹ đưa ngành đóng tàu Trung Quốc vào tầm ngắm?”
Nguồn: Kentaro Takeda và Masaharu Ban, “More subsea cables bypass China as Sino-U.S. tensions grow,” Nikkei Asia, 11/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Sẽ không có dự án cáp ngầm mới nào kết nối đến Trung Quốc sau năm 2025 khi trọng tâm chuyển sang Đông Nam Á.
Căng thẳng địa chính trị gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc đã bắt đầu ảnh hưởng đến dòng chảy dữ liệu toàn cầu, khi số lượng cáp ngầm mới nối Trung Quốc với phần còn lại của thế giới dự kiến sẽ giảm mạnh.
Từng được quảng cáo là trung tâm tương lai của các mạng cáp ngầm dưới biển, vốn hình thành các huyết mạch liên lạc quốc tế quan trọng, Trung Quốc dự kiến sẽ chỉ lắp đặt ba tuyến cáp sau năm nay – ít hơn một nửa số lượng cáp được lên kế hoạch cho Singapore. Việc thiếu các dự án cáp ngầm cũng được cho là sẽ ảnh hưởng đến việc xây dựng các trung tâm dữ liệu trong nước. Continue reading “Cáp ngầm: Mặt trận ít được chú ý trong ‘Chiến tranh lạnh Mỹ-Trung’”
Nguồn: Americans suffer worst defeat of revolution at Charleston, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1780, sau cuộc bao vây bắt đầu vào ngày 02/04, người Mỹ đã phải gánh chịu thất bại nặng nề nhất trong Cách mạng, khi Thiếu tướng Benjamin Lincoln đầu hàng vô điều kiện trước Trung tướng Anh Sir Henry Clinton và đội quân 10.000 người của ông tại Charleston, Nam Carolina.
Với chiến thắng này, người Anh đã bắt được hơn 3.000 lính Ái Quốc cùng một lượng lớn đạn dược và thiết bị, mà chỉ mất 250 người chết và bị thương. Tự tin khi quân Anh đã kiểm soát miền nam, Trung tướng Clinton quyết định đi thuyền về phía bắc tới New York, sau khi hay tin quân Pháp chuẩn bị có một cuộc viễn chinh tới bang phía bắc vốn cũng do Anh chiếm đóng. Ông để Tướng Charles Cornwallis ở lại chỉ huy 8.300 quân Anh tại Nam Carolina. Continue reading “12/05/1780: Cách mạng Mỹ chịu thất bại nặng nề tại Charleston”
Nguồn: Confederate Cavalry General J.E.B. Stuart is mortally wounded, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1864, một người lính của Liên minh miền Bắc đã làm trọng thương J.E.B. Stuart, một trong những vị tướng nổi tiếng nhất của Hợp bang miền Nam, trong Trận Yellow Tavern, diễn ra chỉ cách Richmond, Virginia sáu dặm về phía bắc. Stuart, 31 tuổi, đã qua đời vào ngày hôm sau. Continue reading “11/05/1864: Tướng J.E.B. Stuart bị trọng thương”
Nguồn: Andrei Lungu, “Washington Keeps Choosing the Wrong Moment to Challenge China,” Foreign Policy, 06/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Lệnh cấm TikTok cho thấy người ta có thể đi đến quyết định quá vội vã – sau khi đã phớt lờ nó quá lâu.
Cùng một quyết định, nếu đúng thời điểm sẽ là khôn ngoan, nhưng sai thời điểm sẽ thành tai hại. Và việc thông qua một đạo luật gần đây nhằm buộc công ty Trung Quốc ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok, hoặc đối mặt với việc ứng dụng chia sẻ video này bị cấm ở Mỹ, là một trong những trường hợp như vậy. Continue reading “Washington đã chọn sai thời điểm để thách thức Trung Quốc”
Nguồn: Gideon Rachman, “Xi is probing for cracks in the EU and Nato,” Financial Times, 06/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Chiến dịch ngoại giao quyến rũ của Trung Quốc ở châu Âu chứa đựng ẩn ý đe dọa và nhiều khả năng sẽ thất bại.
Ai là người đã lập kế hoạch chuyến đi của Tập Cận Bình? Nếu bạn tiến hành chuyến đi đầu tiên đến châu Âu sau gần 5 năm, thì một hành trình bao gồm Pháp, Serbia và Hungary nghe có vẻ hơi kỳ lạ.
Nhưng nếu xét từ góc nhìn của Bắc Kinh, ba điểm dừng được nhà lãnh đạo Trung Quốc lựa chọn hoàn toàn hợp lý. Vì các lý do chiến lược và kinh tế, Trung Quốc rất muốn phá vỡ sự đoàn kết của cả NATO và EU. Mỗi quốc gia trong số ba quốc gia mà Tập đến thăm đều được xem là tác nhân tiềm năng dẫn đến những rạn nứt ở phương Tây. Continue reading “Tập đang thăm dò các rạn nứt ở EU và NATO”
Nguồn: Iida Masafumi, “China’s Chilling Cognitive Warfare Plans,” The Diplomat, 05/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Chiến tranh đang bước vào một lĩnh vực mới và rất đáng sợ.
Trong những năm gần đây, chúng ta đã chứng kiến những cuộc thảo luận sôi nổi về chiến tranh chiếm lĩnh nhận thức (cognitive warfare), tập trung vào Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Theo một bài viết ngày 05/10/2022 trên Nhật báo PLA, chiến tranh chiếm lĩnh nhận thức là xung đột trong lĩnh vực nhận thức được hình thành từ ý thức và suy nghĩ của con người, được cho là sẽ định hình thực tế theo hướng có lợi cho Trung Quốc, bằng cách tác động đến phán đoán của con người, thay đổi ý tưởng, và gây ảnh hưởng đến tâm trí con người thông qua việc xử lý có chọn lọc và truyền bá thông tin. Nói cách khác, mục đích là đạt được lợi thế trong chiến tranh bằng cách tác động đến nhận thức của dân thường, quân nhân, và các nhà lãnh đạo chính trị, những người bị nhắm mục tiêu thông qua nhiều phương tiện khác nhau như phổ biến thông tin sai lệch và tấn công qua mạng, gây hoang mang xã hội, giảm động lực chiến đấu, mất tinh thần quân sự, và – đối với các nhà lãnh đạo chính trị – là giảm khả năng suy xét. Continue reading “Kế hoạch chiến tranh chiếm lĩnh nhận thức của Trung Quốc”
