Tag: Nguyễn Thị Kim Phụng

16/08/1812: Mỹ từ bỏ Pháo đài Detroit cho Anh

Nguồn: U.S. surrenders Fort Detroit to the British, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1812, trong Chiến tranh năm 1812, Tướng Mỹ William Hull đã giao nộp Pháo đài Detroit và lực lượng của mình cho Anh mà không cần chiến đấu. Hull, một cựu chiến binh 59 tuổi của Cách mạng Mỹ, đã mất hết hy vọng bảo vệ pháo đài sau khi chứng kiến lực lượng hùng hậu của Anh và người Mỹ bản địa tập trung bên ngoài tường thành Detroit. Vị tướng cũng lo lắng vì sự hiện diện của con gái và các cháu mình bên trong pháo đài. Continue reading “16/08/1812: Mỹ từ bỏ Pháo đài Detroit cho Anh”

Hồi kết của răn đe hạt nhân?

Nguồn: Sam Winter-Levy và Nikita Lalwani, “The End of Mutual Assured Destruction?”, Foreign Affairs, 07/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trí tuệ nhân tạo có ý nghĩa gì đối với khả năng răn đe hạt nhân?

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm gần đây đã khiến nhiều nhà phân tích cho rằng nó sẽ làm đảo lộn chính trị quốc tế cũng như cán cân quyền lực quân sự. Một số thậm chí còn đi xa hơn khi tuyên bố – như lời các nhà công nghệ Dan Hendrycks, Eric Schmidt, và Alexandr Wang – rằng các hệ thống AI tiên tiến có thể “thiết lập sự thống trị và kiểm soát hoàn toàn từ một quốc gia, khiến số phận của các đối thủ phụ thuộc vào ý muốn của quốc gia đó.” Continue reading “Hồi kết của răn đe hạt nhân?”

14/08/1971: Bob Gibson có cú ném nổi tiếng đầu tiên trong sự nghiệp

Nguồn: Pitching ace Bob Gibson throws first no-hitter, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, huyền thoại ném bóng Bob Gibson của đội St. Louis Cardinals đã thực hiện cú ném không cho đối phương ghi điểm (no-hitter) đầu tiên trong sự nghiệp lẫy lừng của mình. Những pha bóng xuất sắc của Gibson đã giúp đội của ông giành chiến thắng 11-0 trước đội Pittsburgh Pirates. Continue reading “14/08/1971: Bob Gibson có cú ném nổi tiếng đầu tiên trong sự nghiệp”

Trump, Putin, và tương lai của Ukraine

Nguồn: Gideon Rachman, “Trump, Putin and the future of Ukraine,” Financial Times, 11/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mối nguy đối với cả Kyiv và Châu Âu là họ sẽ mất đi tầm nhìn chiến lược về nơi họ muốn đến.

Hiệp định Munich năm 1938 thường được cho là một cách diễn đạt mơ hồ cho sự thất bại trong việc chống lại các lãnh đạo chuyên chế. Hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra vào thứ Sáu tuần này tại Alaska lại có một điểm tương đồng chính xác với Munich. Khi xưa, chính phủ Czech đã không có đại diện tại bàn đàm phán, bởi Hitler, Chamberlain, Mussolini, và Daladier đã đồng ý về một thỏa thuận chia cắt đất nước họ. Continue reading “Trump, Putin, và tương lai của Ukraine”

Những bài học lịch sử đắt giá cho tham vọng lãnh thổ của Trump

Nguồn: Syrus Solo Jin, “With Territory Comes Torment,” Foreign Policy, 08/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lịch sử đã để lại những bài học đắt giá cho tham vọng bành trướng của Trump.

Tháng 12/1899, John Barrett, cựu đại sứ Mỹ tại Xiêm (ngày nay là Thái Lan), người từng dành nhiều tháng đi theo hạm đội Hải quân Mỹ đã đánh bại hạm đội Tây Ban Nha ở Philippines, viết trên tờ New York Times: “Chúng ta hiện đã đủ mạnh để lên tiếng trong thương mại và chính trị của toàn bộ Thái Bình Dương.” Barrett lập luận rằng việc giành được một phần lãnh thổ của Philippines “sẽ khiến chúng ta không chỉ trở thành cường quốc tối cao của Thái Bình Dương, mà còn của toàn thế giới.” Continue reading “Những bài học lịch sử đắt giá cho tham vọng lãnh thổ của Trump”

Về người kế nhiệm Tập Cận Bình

Nguồn: Tyler Jost và Daniel C. Mattingly, “After Xi,” Foreign Affairs, 04/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vấn đề kế nhiệm đang che khuất tương lai và làm xáo trộn hiện tại của Trung Quốc.

Trong hơn một thập kỷ, chính trị Trung Quốc đã được định hình bởi một người duy nhất: Tập Cận Bình. Kể từ khi lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào năm 2012, ông đã tự biến mình thành một nhà lãnh đạo cứng rắn. Ông tái thiết giới tinh hoa của đảng thông qua một cuộc thanh trừng và trấn áp tham nhũng trên diện rộng. Ông kiềm chế xã hội dân sự và đàn áp bất đồng chính kiến. Ông cũng tái tổ chức và hiện đại hóa quân đội. Và ông đã củng cố vai trò của nhà nước trong nền kinh tế. Continue reading “Về người kế nhiệm Tập Cận Bình”

12/08/1964: Tác giả James Bond, Ian Fleming, qua đời

Nguồn: James Bond creator Ian Fleming dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, nhà văn kiêm nhà báo người Anh Ian Fleming, người đứng sau James Bond, điệp viên hư cấu nổi tiếng nhất thế giới, đã qua đời vì một cơn đau tim ở tuổi 56 tại Kent, Anh. Loạt tiểu thuyết của Fleming về Điệp viên 007 hào hoa, một phần dựa trên những trải nghiệm đời thực của tác giả, đã tạo nên một trong những loạt phim ăn khách nhất lịch sử.

Ian Lancaster Fleming sinh ra trong một gia đình khá giả ở London vào ngày 29/05/1908. Khi trưởng thành, ông làm phóng viên nước ngoài, môi giới chứng khoán, rồi sau đó là trợ lý riêng cho giám đốc tình báo hải quân Anh trong Thế chiến II – và tất cả những trải nghiệm này đã trở thành chất liệu cho các tiểu thuyết Bond của ông. Continue reading “12/08/1964: Tác giả James Bond, Ian Fleming, qua đời”

Các tướng về hưu trở thành tâm điểm chú ý tại Trung Quốc

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Retired generals return to spotlight at military’s birthday bash,” Nikkei Asia, 07/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Áp lực đang gia tăng đối với Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc trong bối cảnh hỗn loạn trong Hải quân.

Bộ trưởng Quốc phòng Đổng Quân hẳn đã cảm thấy như đang ngồi trên đống lửa khi ông có bài phát biểu tại một buổi tiệc chiêu đãi lớn của quân đội.

Sự kiện này được tổ chức tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 31/07 vừa qua, để kỷ niệm 98 năm ngày thành lập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Continue reading “Các tướng về hưu trở thành tâm điểm chú ý tại Trung Quốc”

10/08/2003: Nhiệt độ tại Anh lần đầu tiên chạm ngưỡng 38 độ C

Nguồn: Temperatures in U.K. top 100 F for first time during European heat wave, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 10 tháng 8 năm 2003, Anh ghi nhận nhiệt độ lần đầu tiên chạm ngưỡng 1000 F (gần 380 C). Trong suốt tháng đó, một đợt nắng nóng gay gắt đã càn quét khắp châu Âu, cướp đi sinh mạng của hơn 35.000 người.

Tháng 08/2003 đã trở thành tháng 8 nóng nhất từng được ghi nhận ở Bắc bán cầu, phá vỡ mọi kỷ lục trước đó về số ca tử vong liên quan đến nắng nóng. Pháp là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với gần 15.000 nạn nhân, tiếp theo là Đức, với khoảng 7.000 người thiệt mạng. Hàng nghìn người cũng tử vong ở Tây Ban Nha và Ý. Phần lớn nạn nhân là người già, trẻ nhỏ, hoặc người mắc bệnh mãn tính. Continue reading “10/08/2003: Nhiệt độ tại Anh lần đầu tiên chạm ngưỡng 38 độ C”

09/08/1877: Người Nez Perce chiến đấu trong Trận Big Hole

Nguồn: Nez Perce fight Battle of the Big Hole, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1877, sau khi từ chối yêu cầu của chính phủ về việc chuyển đến khu dành riêng cho người bản địa (reservation), một nhóm nhỏ người Nez Perce đã đụng độ với Quân đội Mỹ gần Sông Big Hole ở Montana.

Cuộc xung đột giữa chính phủ Mỹ và người Nez Perce là một trong những cuộc chiến bi thảm nhất trong số nhiều cuộc chiến của người bản địa ở thế kỷ 19. Kể từ cuộc tiếp xúc đầu tiên của bộ lạc với các nhà thám hiểm Meriwether Lewis và William Clark, người Nez Perce hiền hòa đã nhanh chóng kết bạn và hợp tác với người Mỹ. Thậm chí, khi hàng đoàn người định cư da trắng bắt đầu tràn vào quê hương của họ dọc theo Sông Snake (mà ngày nay là vùng biên giới giữa các tiểu bang Oregon, Washington, và Idaho), hầu hết người Nez Perce vẫn bình thản chuyển đến khu dành riêng. Continue reading “09/08/1877: Người Nez Perce chiến đấu trong Trận Big Hole”

Theo đuổi Chủ nghĩa Hiện thực, Mỹ từ bỏ dân chủ, nhân quyền trong đối ngoại

Nguồn: Daniel Fried, “Kissinger, Brzezinski, and the Promise of Realism,” Foreign Policy, 01/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chủ nghĩa hiện thực hoài nghi vẫn có ảnh hưởng cho đến ngày nay, nhưng có một mô hình để dung hòa giữa quyền lực và giá trị.

Chính quyền Trump đã tiếp tục loại bỏ các yếu tố nhân quyền và dân chủ khỏi chính sách đối ngoại của mình. Vào ngày 17/07, Ngoại trưởng Marco Rubio được cho là đã chỉ thị các nhà ngoại giao Mỹ ở nước ngoài ngừng bình luận về tính công bằng của các cuộc bầu cử nước ngoài, và chỉ đơn giản chúc mừng những người chiến thắng. Điều này đã đi ngược lại với thông lệ hàng thập kỷ qua của Mỹ, trong đó Washington thường xuyên bày tỏ sự phản đối đối với các cuộc bầu cử bị đánh cắp hoặc mang tính hình thức. Continue reading “Theo đuổi Chủ nghĩa Hiện thực, Mỹ từ bỏ dân chủ, nhân quyền trong đối ngoại”

07/08/1956: Chuỗi vụ nổ bí ẩn xảy ra ở Colombia

Nguồn: Mysterious explosions in Colombia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, bảy xe tải chở đạn và thuốc nổ của quân đội đã phát nổ tại Cali, Colombia, khiến hơn 1.000 người thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương. Cho đến nay, nguyên nhân vụ nổ vẫn còn là một bí ẩn.

Ngày hôm trước, 20 xe tải chở đầy thuốc nổ đã khởi hành từ thành phố Buenaventura của Colombia. Sau khi dừng lại ở Cali, 13 xe đã tiếp tục hướng đến Bogota, thủ đô của Colombia, trong khi 7 chiếc còn lại đang trên đường đến các điểm đến khác và đỗ ở trung tâm thành phố Cali qua đêm. Continue reading “07/08/1956: Chuỗi vụ nổ bí ẩn xảy ra ở Colombia”

Tại sao Israel không phải đối mặt với khủng bố hay nổi dậy ở Trung Đông?

Nguồn: Daniel Byman, “The Intifada That Hasn’t Arrived,” Foreign Affairs, 28/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại sao các cuộc chiến gần đây của Israel lại ít kích động khủng bố và không dẫn đến các cuộc nổi dậy hàng loạt?

Trung Đông đang trong khủng hoảng, và Israel chính là tâm điểm của cơn bão. Kể từ cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào ngày 07/10/2023, khiến khoảng 1.200 người Israel thiệt mạng, quân đội Israel đã tấn công và chiếm đóng phần lớn Dải Gaza, tăng cường các chiến dịch ở Bờ Tây, tiêu diệt các mục tiêu Houthi ở Yemen, tàn phá Hezbollah ở Lebanon, đánh vào các địa điểm hạt nhân và quân sự ở Iran, và ném bom một số khu vực của Syria. Tất cả những kẻ thù này đều có liên hệ với khủng bố: trong những thập kỷ trước ngày 07/10, Hamas và Hezbollah từng sử dụng khủng bố để chống lại Israel, giết chết hơn 1.000 dân thường cùng một lượng tương đương binh sĩ. Thông qua các lực lượng ủy nhiệm và lực lượng của chính mình, Iran đã tấn công các mục tiêu Israel và Do Thái trên khắp thế giới. Chính quyền Trump gần đây vừa tái chỉ định Houthi là một nhóm khủng bố, trong khi người cai trị mới của Syria, Ahmed al-Shara, đã lãnh đạo một nhóm từng có liên hệ với al-Qaeda. Continue reading “Tại sao Israel không phải đối mặt với khủng bố hay nổi dậy ở Trung Đông?”

Trung Quốc muốn gì ở Ukraine?

Nguồn: Đạt Nguy, “What Does China Want in Ukraine?,” Foreign Affairs, 29/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sự lưỡng lự của Bắc Kinh đang khiến vai trò của họ bị hạn chế.

Cuộc chiến ở Ukraine đang tiếp tục định hình quan hệ đối ngoại của Trung Quốc. Khi các nhà lãnh đạo châu Âu đến thăm Bắc Kinh vào tuần trước để thảo luận về thương mại và an ninh, nhu cầu tìm kiếm một giải pháp cho cuộc chiến là một trong những lý do chính khiến quan hệ Trung Quốc-châu Âu đạt đến “bước ngoặt”, theo lời Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen. Đối với châu Âu, quan hệ gần gũi của Trung Quốc với Nga và sự ủng hộ mà Trung Quốc dành cho nỗ lực chiến tranh của Nga trong ba năm qua đã làm lu mờ quan hệ giữa Trung Quốc và châu Âu. Tại Bắc Kinh, Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa đã nói với các đối tác của mình rằng Trung Quốc nên “sử dụng ảnh hưởng của họ đối với Nga để tôn trọng Hiến chương Liên Hiệp Quốc và chấm dứt chiến tranh xâm lược chống lại Ukraine.” Continue reading “Trung Quốc muốn gì ở Ukraine?”

05/08/1914: Lắp đặt đèn giao thông điện đầu tiên trên thế giới

Nguồn: First electric traffic signal installed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, đèn giao thông chạy bằng điện đầu tiên trên thế giới đã được lắp đặt tại điểm giao giữa Đại lộ Euclid và Đường East 105th ở Cleveland, Ohio.

Trước đó, trong những ngày đầu của xe hơi, việc di chuyển trên đường phố Mỹ là một trải nghiệm hỗn loạn, khi người đi bộ, xe đạp, xe ngựa, và xe điện cạnh tranh với xe cơ giới để giành quyền ưu tiên. Tình trạng đã được cải thiện phần nào khi xe ngựa dần biến mất, nhưng từ ngay trước Thế chiến I, người ta đã nhận thấy rõ rằng phải có một hệ thống quy định để giữ cho giao thông thông suốt và giảm số vụ tai nạn trên đường. Continue reading “05/08/1914: Lắp đặt đèn giao thông điện đầu tiên trên thế giới”

Lực lượng Mỹ nên rời khỏi châu Âu như thế nào?

Nguồn: Christopher S. Chivvis,  “How U.S. Forces Should Leave Europe,” Foreign Affairs, 23/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Và tại sao Trump nên bắt đầu quá trình đó ngay bây giờ?

Suốt hàng thập kỷ qua, khả năng tự vệ tập thể của châu Âu chỉ là một khát vọng xa vời. Nhưng giờ đây, thời khắc để hiện thực hóa mục tiêu này cuối cùng cũng đến. Động lực đang dần hình thành mạnh mẽ ở châu Âu: nhiều năm thực hiện các bước nhỏ để củng cố nền quốc phòng châu Âu đã nhường chỗ cho những hành động lớn sau khi Nga xâm lược Ukraine vào năm 2022, và những nỗ lực này lại càng tăng tốc sau sáu tháng kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức. Các nhà lãnh đạo châu Âu đã hứa sẽ tăng mạnh chi tiêu quốc phòng và các khoản chi khác liên quan đến quốc phòng tại hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 6, nâng cam kết ngân sách chung của các thành viên từ 2% lên 5% GDP. Để thực hiện những cam kết quan trọng này, châu Âu đang giới thiệu các cơ chế tài chính mới và phá bỏ các rào cản hợp tác trong ngành công nghiệp quốc phòng của mình. Continue reading “Lực lượng Mỹ nên rời khỏi châu Âu như thế nào?”

Lãnh đạo tập thể đang được khôi phục trong quân đội Trung Quốc

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Collective leadership reasserts itself in China’s military,” Nikkei Asia, 31/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Truyền thống này đang trỗi dậy trở lại trước thềm Mật nghị Bắc Đới Hà thường niên của Đảng.

Mùa hè chính trị của Trung Quốc đang dần trở nên nóng bỏng, và ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy “lãnh đạo tập thể” đang được khôi phục trong Quân Giải phóng Nhân dân, lực lượng vũ trang hùng mạnh của Trung Quốc, vốn nằm dưới sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Continue reading “Lãnh đạo tập thể đang được khôi phục trong quân đội Trung Quốc”

03/08/1795: Ký Hiệp ước Greenville

Nguồn: Treaty of Greenville signed, ending the Northwest Indian War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1795, Mỹ và Liên bang Người Mỹ bản địa Tây Bắc, một liên minh các bộ lạc từ vùng phía đông Ngũ Đại Hồ, đã ký Hiệp ước Greenville, chấm dứt hai thập kỷ thù địch do tranh chấp lãnh thổ. Chủ yếu bao gồm các bộ lạc Shawnee, Delaware, Iroquois, Ottawa, Ojibwa, và Miami, Liên bang Người Mỹ bản địa Tây Bắc đã được thành lập để cùng nhau bảo vệ vùng đất tổ tiên của các bộ lạc thành viên khỏi bị xâm chiếm – thường là bằng bạo lực – bởi những người định cư châu Âu di cư về phía tây kể từ sau Cách mạng Mỹ. Continue reading “03/08/1795: Ký Hiệp ước Greenville”

02/08/1934: Hitler trở thành nhà độc tài của Đức

Nguồn: Hitler becomes dictator of Germany, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1934, sau cái chết của Tổng thống Đức Paul von Hindenburg, Thủ tướng Adolf Hitler đã trở thành nhà độc tài tối cao của Đức dưới danh hiệu Führer hay “Lãnh tụ.” Quân đội Đức sau đó tuyên thệ trung thành với vị tổng tư lệnh mới, và những tàn dư cuối cùng của chính phủ dân chủ Đức đã bị giải thể để nhường chỗ cho Đệ Tam Đế chế của Hitler. Dù ông cam kết với người dân rằng Đệ Tam Đế chế sẽ tồn tại trong một nghìn năm, nhưng nước Đức Quốc xã đã sụp đổ chỉ 11 năm sau đó. Continue reading “02/08/1934: Hitler trở thành nhà độc tài của Đức”

31/07/1964: Tàu Ranger 7 chụp ảnh Mặt Trăng

Nguồn: Ranger 7 photographs moon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, Ranger 7, một tàu thăm dò Mặt Trăng không người lái của Mỹ, đã chụp những bức ảnh cận cảnh đầu tiên của Mặt Trăng – tổng cộng là 4.308 bức – trước khi va chạm với bề mặt Mặt Trăng ở phía tây bắc Biển Mây (Sea of Clouds). Những bức ảnh này rõ nét gấp 1.000 lần so với bất kỳ hình ảnh nào từng được nhìn thấy qua kính viễn vọng trên Trái Đất. Continue reading “31/07/1964: Tàu Ranger 7 chụp ảnh Mặt Trăng”