Tag: Nguyễn Thị Kim Phụng

24/07/1901: Nhà văn O. Henry được ra tù

Nguồn: Short story writer O. Henry is released from prison, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1901, William Sydney Porter, hay còn được biết đến với bút danh O. Henry, đã được ra tù sau ba năm thụ án vì tội biển thủ tiền từ một ngân hàng ở Austin, Texas.

Để thoát khỏi cảnh tù đày, Porter từng trốn chạy khỏi chính quyền và đến ẩn náu ở Honduras, nhưng đã trở về khi vợ ông, người vẫn còn ở Mỹ, được chẩn đoán mắc bệnh nan y. Ông vào tù và bắt đầu viết truyện để nuôi cô con gái nhỏ trong thời gian đó. Continue reading “24/07/1901: Nhà văn O. Henry được ra tù”

Làm cho nước Mỹ đơn độc trở lại

Nguồn: Margaret MacMillan, “Making America Alone Again,” Foreign Affairs, 21/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lịch sử hầu như không có tiền lệ nào cho việc Washington từ bỏ các liên minh của chính mình.

Henry Kissinger từng ví mình như chàng cao bồi đơn độc cưỡi ngựa vào thành phố để dẹp yên những kẻ xấu. Nhưng vị ngoại trưởng Mỹ, người cũng từng là cố vấn an ninh quốc gia, lại có cách nhìn khác khi đối phó với các cường quốc. Thần tượng của ông là chính khách người Áo Klemens von Metternich, người bằng cách nào đó đã tập hợp được một nhóm khó tin gồm Áo, Anh, Phổ, Nga, và một số đồng minh nhỏ hơn cùng các nhà lãnh đạo không mấy hòa hợp của họ thành một liên minh cuối cùng đã đánh bại Napoleon vào năm 1815. Như Kissinger đã hiểu được, ngay cả những cao bồi đơn độc cũng cần có bạn bè. Continue reading “Làm cho nước Mỹ đơn độc trở lại”

22/07/1933: Wiley Post một mình bay vòng quanh thế giới

Nguồn: Wiley Post flies solo around the world, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1933, phi công người Mỹ Wiley Post đã trở về sân bay Floyd Bennett ở New York sau khi hoàn thành chuyến bay một mình vòng quanh thế giới chỉ trong 7 ngày, 18 giờ, và 49 phút. Ông là phi công đầu tiên thực hiện được kỳ tích này.

Post, với vẻ ngoài dễ nhận biết nhờ miếng che một bên mắt, đã bắt đầu hành trình của mình vào ngày 15/07, bay thẳng đến Berlin mà không có trạm dừng. Sau một thời gian nghỉ ngơi ngắn, ông tiếp tục bay đến Liên Xô, dừng chân ở vài nơi trước khi quay lại Bắc Mỹ, với các điểm dừng ở Alaska, Canada, và cuối cùng hạ cánh thành công tại điểm xuất phát ở New York. Continue reading “22/07/1933: Wiley Post một mình bay vòng quanh thế giới”

Thỏa thuận thương mại Mỹ-Việt: Một nước cờ khó hiểu

Nguồn: Henrietta Levin, “The U.S.-Vietnam Trade Deal Makes No Sense,” Foreign Policy, 16/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hà Nội vẫn luôn khéo léo trong việc xử lý những người bạn ngang bướng, nhưng Washington được lợi gì từ việc này?

Kể từ khi Mỹ và Việt Nam bình thường hóa quan hệ vào năm 1995, quan hệ đối tác giữa hai nước đã phát triển vượt bậc. Trải qua năm đời tổng thống, hai nước đã không ngừng tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, trở thành đối tác hàng hải quan trọng, và thúc đẩy các mối liên kết giữa người dân Mỹ và Việt Nam. Washington đã chi hàng trăm triệu đô la để giúp Việt Nam khắc phục hậu quả chiến tranh, và đến năm 2017, một con số đáng kinh ngạc là 84% người dân Việt Nam có thiện cảm với Mỹ. Năm 2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tới Hà Nội để nâng tầm quan hệ song phương lên tầm cao mới, trở thành Đối tác Chiến lược Toàn diện. Continue reading “Thỏa thuận thương mại Mỹ-Việt: Một nước cờ khó hiểu”

Cuộc tranh luận về cơ cấu quyền lực của Trung Quốc sẽ có tác động sâu rộng

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Debate on China’s power structure to have far-reaching effects,” Nikkei Asia, 17/07/2025.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các quan chức đảng địa phương đang trở nên nhạy cảm với bất kỳ thay đổi nào trong luồng gió chính trị.

Những người ở trung tâm đầu não của Đảng Cộng sản Trung Quốc đột nhiên bắt đầu thảo luận về những tác động tiêu cực do quyền lực khổng lồ mà nhà lãnh đạo tối cao Tập Cận Bình tích lũy được gây ra.

Vấn đề chính đang được thảo luận là một số tổ chức của đảng, do Chủ tịch kiêm Tổng Bí thư Tập Cận Bình đứng đầu, đã dần trở nên cồng kềnh và lạm quyền. Continue reading “Cuộc tranh luận về cơ cấu quyền lực của Trung Quốc sẽ có tác động sâu rộng”

20/07/1984: Alton Coleman và Debra Brown bị bắt

Nguồn: A serial-killing couple is apprehended, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, Alton Coleman và Debra Brown đã bị bắt tại Evanston, Illinois, sau một loạt tội ác đặc biệt tàn bạo kéo dài hai tháng, khiến tám người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương. Coleman thậm chí còn được thêm vào vị trí thứ 11 đặc biệt trong Danh sách 10 Kẻ Bị Truy nã Gắt gao Nhất của FBI dành cho những kẻ đào tẩu nguy hiểm.

Trước khi gặp Brown vào năm 1983, Coleman đã có một danh sách tiền án dài. Gần một thập kỷ trước đó, hắn từng bị kết án tù vì đã bắt cóc và cưỡng hiếp một phụ nữ ở Waukegan, Illinois. Các bác sĩ tâm thần khi đó xác định Coleman là một kẻ “toàn tính luyến ái, sẵn sàng quan hệ tình dục với bất kỳ đối tượng nào, phụ nữ, đàn ông, trẻ em, bất cứ ai.” Hắn bị ám ảnh với việc trói các bé gái để thực hiện hành vi tình dục bạo lực. Tuy nhiên, hắn vẫn được thả tự do và sau đó được trắng án trong các cáo buộc hiếp dâm tiếp theo vào năm 1976 và 1980. Continue reading “20/07/1984: Alton Coleman và Debra Brown bị bắt”

19/07/64: Thành Rome của Nero bị thiêu rụi

Nguồn: Nero’s Rome burns, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 64, một trận đại hỏa hoạn kinh hoàng đã bùng phát tại Rome và thiêu rụi phần lớn thành phố. Dù những câu chuyện dân gian thường kể rằng Hoàng đế La Mã Nero đã châm lửa hoặc chơi đàn trong lúc thành phố chìm trong biển lửa, nhưng không có bằng chứng nào xác thực điều đó. Tuy nhiên, ông đã lợi dụng thảm họa này để phục vụ tính toán chính trị của mình. Continue reading “19/07/64: Thành Rome của Nero bị thiêu rụi”

Cuộc đua AI thực sự

Nguồn: Colin H. Kahl và Jim Mitre, “The Real AI Race,” Foreign Affairs, 09/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ cần nhiều hơn sự đổi mới để có thể cạnh tranh với Trung Quốc.

Các cuộc thảo luận ở Washington về trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng chuyển hướng sang việc làm thế nào Mỹ có thể giành chiến thắng trong cuộc đua AI với Trung Quốc. Một trong những hành động đầu tiên của Tổng thống Donald Trump sau khi trở lại nắm quyền là ký một sắc lệnh hành pháp tuyên bố cần phải “duy trì và nâng cao sự thống trị AI toàn cầu của Mỹ.” Tại Hội nghị Thượng đỉnh Hành động AI Paris vào tháng 2, Phó Tổng thống J.D. Vance đã nhấn mạnh cam kết của chính quyền trong việc đảm bảo “công nghệ AI của Mỹ tiếp tục là tiêu chuẩn vàng trên toàn thế giới.” Sang tháng 5, David Sacks, chuyên gia AI và tiền điện tử của Trump, đã viện dẫn nhu cầu “chiến thắng trong cuộc đua AI” để biện minh cho việc xuất khẩu chip AI tiên tiến sang Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Ả Rập Saudi. Continue reading “Cuộc đua AI thực sự”

17/07/2014: Eric Garner tử vong sau khi bị cảnh sát New York khóa cổ

Nguồn: Eric Garner dies in NYPD chokehold, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2014, hai sĩ quan Sở Cảnh sát New York đã đối chất với Eric Garner – một người Mỹ gốc Phi 43 tuổi, cha của sáu đứa con – vì tội buôn bán thuốc lá trái phép. Garner đã tử vong sau khi bất tỉnh vì bị một sĩ quan cảnh sát dùng đòn khóa cổ (chokehold) bất hợp pháp. Chỉ vài giờ sau đó, một đoạn video ghi lại vụ việc đã gây phẫn nộ trên khắp cả nước.

Garner được biết đến là “người hòa giải khu phố” trong cộng đồng Staten Island của mình, và cũng được cảnh sát biết đến vì hay bán thuốc lá gần bến phà trên Đảo Staten. Continue reading “17/07/2014: Eric Garner tử vong sau khi bị cảnh sát New York khóa cổ”

Đối tác Răn đe: Hợp tác Quân sự-Kỹ thuật giữa Trung Quốc và Nga

Nguồn: Daniel Balazs, “Partners in Deterrence: China and Russia’s Deepening Military-Technical Ties,” The Diplomat, 11/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hợp tác quân sự-kỹ thuật ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Nga là nhằm mục đích duy trì ổn định chiến lược, nhưng nó có thể gây tác dụng ngược.

Đầu tháng 5, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm Moscow để gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin và tham dự lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng, kỷ niệm chiến thắng phát xít Đức trong Thế chiến II. Hai nhà lãnh đạo đã đưa ra một tuyên bố chung, bày tỏ sự phản đối đối với các sáng kiến quốc phòng của Mỹ như Vòm Vàng và AUKUS, những sáng kiến mà họ cho là mối đe dọa đối với sự ổn định chiến lược toàn cầu. Họ cũng cam kết “tăng cường phối hợp các cách tiếp cận và củng cố hợp tác thực tiễn nhằm duy trì và củng cố sự ổn định chiến lược toàn cầu.” Continue reading “Đối tác Răn đe: Hợp tác Quân sự-Kỹ thuật giữa Trung Quốc và Nga”

15/07/1979: Jimmy Carter phát biểu về “khủng hoảng niềm tin” quốc gia 

Nguồn: Jimmy Carter speaks about a national “crisis of confidence”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1979, Tổng thống Jimmy Carter đã có bài phát biểu trực tiếp trên truyền hình quốc gia để nói về cuộc khủng hoảng năng lượng và suy thoái kinh tế đang diễn ra.

Trước khi đi sâu vào chính sách năng lượng, Carter đã giải thích lý do ông tin rằng nền kinh tế Mỹ vẫn đang trong khủng hoảng. Ông kể lại một cuộc họp mà ông đã chủ trì tại khu nghỉ dưỡng của tổng thống ở Trại David, Maryland, với các nhà lãnh đạo trong lĩnh vực kinh doanh, lao động, giáo dục, chính trị, và tôn giáo. Dù khủng hoảng năng lượng và suy thoái kinh tế vẫn là chủ đề chính của cuộc trò chuyện, nhưng Carter cũng nghe những người tham dự nói rằng người Mỹ đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng đạo đức và tinh thần sâu rộng hơn. Ông kết luận rằng sự thiếu “niềm tin đạo đức và tinh thần” này là cốt lõi khiến nước Mỹ không thể thoát khỏi những khó khăn kinh tế. Ông cũng thừa nhận rằng một phần nguyên nhân là do ông đã không thể trở thành lãnh đạo mạnh mẽ trong nhiều vấn đề, đặc biệt là tiêu thụ năng lượng và dầu mỏ. Continue reading “15/07/1979: Jimmy Carter phát biểu về “khủng hoảng niềm tin” quốc gia “

Vì sao Hun Sen quay lưng với đồng minh Thaksin?

Nguồn: Toru Takahashi, “Hun Sen’s gamble: Why Cambodia ex-ruler turned on Thai ally Thaksin,” Nikkei Asia, 12/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Giải quyết tranh chấp lãnh thổ có thể là nguyên nhân đằng sau tính toán lạnh lùng của cựu lãnh đạo quyền lực.

Bất ổn chính trị một lần nữa lại nhấn chìm Thái Lan, khi Tòa án Hiến pháp gần đây đã đình chỉ chức vụ Thủ tướng của bà Paetongtarn Shinawatra, khiến tương lai của đất nước trở nên không chắc chắn.

Diễn biến mới nhất này – bắt nguồn từ một cuộc điện thoại bị rò rỉ và những cáo buộc về hành vi trái đạo đức – đã cho thấy vòng xoáy dai dẳng của các cuộc đảo chính, biểu tình, và can thiệp tư pháp đã định hình nền chính trị Thái Lan suốt hàng chục năm qua. Continue reading “Vì sao Hun Sen quay lưng với đồng minh Thaksin?”

Việc Trung Quốc vũ khí hóa đất hiếm là một loại thương chiến mới

Nguồn: Chris Miller, “China’s weaponisation of rare earths is a new kind of trade war,” Financial Times, 08/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các lệnh trừng phạt mới nhất của Trung Quốc có hiệu quả hơn nhiều so với những nỗ lực trước đây.

Ngay sau khi Bắc Kinh công bố những hạn chế mới đối với việc xuất khẩu khoáng sản đất hiếm và các nam châm chuyên dụng được chế tạo từ chúng, ngành công nghiệp xe hơi toàn cầu đã cảnh báo tình trạng thiếu hụt có thể buộc các nhà máy phải đóng cửa. Việc Trung Quốc khéo léo áp đặt các lệnh trừng phạt về đất hiếm vào mùa xuân này có lẽ là yếu tố then chốt buộc Washington phải đảo ngược việc tăng thuế đối với họ. Các lệnh trừng phạt này cũng đánh dấu một kỷ nguyên mới trong khả năng quản lý kinh tế của Trung Quốc – bằng chứng cho thấy một chính sách trừng phạt có khả năng gây áp lực không chỉ lên các nước láng giềng nhỏ, mà còn cả nền kinh tế lớn nhất thế giới. Continue reading “Việc Trung Quốc vũ khí hóa đất hiếm là một loại thương chiến mới”

Trung Quốc dỡ bỏ lệnh cấm hải sản Nhật Bản giữa biến động chính trị

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China lifts Japanese seafood ban amid political maneuvering,” Nikkei Asia, 10/07/2025.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc cải tổ nhân sự cho thấy vận mệnh của ‘phe môi trường’ đã thay đổi.

Trung Quốc đã dỡ bỏ một phần lệnh cấm nhập khẩu toàn diện đối với hải sản Nhật Bản, vốn bị cho là vô căn cứ về mặt khoa học và là nguồn gây căng thẳng giữa hai nước láng giềng châu Á suốt gần hai năm qua.

Trung Quốc đã áp đặt lệnh cấm toàn diện này để đáp trả việc Nhật Bản vào tháng 08/2023 đã xả ra biển nước đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi bị hư hại. Việc xả nước này đã được Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) có trụ sở tại Vienna ủng hộ. Continue reading “Trung Quốc dỡ bỏ lệnh cấm hải sản Nhật Bản giữa biến động chính trị”

13/07/1863: Bạo loạn do luật nghĩa vụ quân sự nổ ra ở New York

Nguồn: Draft riots rock New York City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1863, bạo loạn đã nổ ra ở Thành phố New York để phản đối Đạo luật Nghĩa Vụ Quân Sự được ban hành vào ngày 03/03 cùng năm. Dù việc trốn tránh nghĩa vụ quân sự đã trở nên khó khăn hơn nhiều, nhưng những công dân giàu có vẫn có thể trả phí chuyển đổi là 300 đô la để được ở nhà. Làn sóng tức giận với lệnh nhập ngũ đã kết hợp với việc phản đối Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ vào tháng 09/1862, văn bản đã biến việc bãi bỏ chế độ nô lệ thành mục tiêu trọng tâm của cuộc chiến đối với Liên minh miền Bắc. Những người Công giáo Ireland thuộc Đảng Dân chủ đã lên tiếng phản đối đặc biệt mạnh mẽ. Họ cảm thấy cuộc chiến đang bị những người Cộng hòa theo đạo Tin lành áp đặt lên họ và lo sợ rằng việc giải phóng những người từng là nô lệ sẽ đe dọa công việc của họ. Continue reading “13/07/1863: Bạo loạn do luật nghĩa vụ quân sự nổ ra ở New York”

12/07/1984: Geraldine Ferraro được chọn làm ứng viên Phó Tổng thống Mỹ

Nguồn: Geraldine Ferraro named vice presidential candidate, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, Walter Mondale, ứng viên tổng thống hàng đầu của Đảng Dân chủ, tuyên bố rằng ông đã chọn Hạ nghị sĩ Geraldine Ferraro của New York làm bạn đồng hành tranh cử. Ferraro, con gái của những người nhập cư Ý, trước đó đã được công nhận là một người ủng hộ mạnh mẽ cho quyền của phụ nữ tại Quốc hội. Ferraro là người phụ nữ đầu tiên trở thành ứng viên phó tổng thống đại diện cho một đảng chính trị lớn. Continue reading “12/07/1984: Geraldine Ferraro được chọn làm ứng viên Phó Tổng thống Mỹ”

Thu hẹp khoảng cách của NATO với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Nguồn: Lynn Kuok, “Closing NATO’s Indo-Pacific Gap,” Foreign Policy, 09/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các đồng minh châu Âu nên tăng cường quan hệ của NATO với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trong lúc Washington đang dao động.

Hội nghị thượng đỉnh NATO rất được mong đợi tại La Haye vào cuối tháng 6 vừa qua đã đạt được các mục tiêu cốt lõi: đảm bảo cam kết quốc phòng 5%, kiểm soát Tổng thống Mỹ Donald Trump, và tái khẳng định cam kết về an ninh tập thể. Tuy nhiên, hội nghị này cũng vấp phải sự chỉ trích vì né tránh hoặc bỏ qua những vấn đề khó khăn. Continue reading “Thu hẹp khoảng cách của NATO với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”

10/07/1893: Bác sĩ tiên phong thực hiện thành công ca phẫu thuật tim hở

Nguồn: Pioneering Black doctor performs successful open-heart surgery, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1893, bác sĩ Daniel Hale Williams đã thực hiện thành công một trong những ca phẫu thuật tim hở đầu tiên trên thế giới tại Bệnh viện Provident ở Chicago. Ông không chỉ là người đi tiên phong trong lĩnh vực này, mà còn là một trong ba bác sĩ người Mỹ gốc Phi duy nhất hành nghề tại Chicago vào thời điểm mà nhiều bệnh viện do người da trắng điều hành vẫn từ chối điều trị cho bệnh nhân da đen – chứ chưa nói đến việc tuyển dụng bác sĩ da đen. Continue reading “10/07/1893: Bác sĩ tiên phong thực hiện thành công ca phẫu thuật tim hở”

Không nên ảo tưởng về một cuộc mặc cả lớn giữa Mỹ và Trung Quốc

Nguồn: William Hurst và Peter Trubowitz, “The Fantasy of a Grand Bargain Between America and China,” Foreign Affairs, 03/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại sao bế tắc có nhiều khả năng xảy ra hơn là hòa hoãn?

Trong thế giới ngoại giao giữa các cường quốc, hy vọng sẽ luôn nảy nở. Ngay cả lúc này đây, trong cơn đau đớn của cuộc thương chiến phá vỡ chuẩn mực với Trung Quốc, người ta vẫn bàn tán về một cuộc “mặc cả lớn” giữa các nhà lãnh đạo, Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình. Trump nói rằng ông “rất muốn đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc.” Còn Tập, người đã đáp trả các đòn thuế quan của Trump một cách có chừng mực và có mục tiêu, đã để ngỏ cánh cửa cho một giải pháp đàm phán. Một bước đột phá trong quan hệ Mỹ-Trung nghe có vẻ hấp dẫn vào thời điểm đặc biệt căng thẳng này, nhưng lịch sử cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ, cùng chính trị nội bộ của mỗi bên, khiến khả năng đạt được một thỏa thuận là rất xa vời. Continue reading “Không nên ảo tưởng về một cuộc mặc cả lớn giữa Mỹ và Trung Quốc”

08/07/1914: Ca sĩ và nhà hoạt động công đoàn Joe Hill bị kết án tử hình

Nguồn: Labor activist and singer Joe Hill sentenced to death, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, ca sĩ Joe Hill đã bị kết án tử hình ở Utah vì tội giết người, dù bằng chứng buộc tội ông rất ít ỏi.

Joe Hill là người gốc Thụy Điển, nhập cư vào Mỹ năm 1879. Năm 1910, ông gia nhập Tổ chức Công nhân Thế giới (International Workers of the World, IWW), vốn là một nghiệp đoàn công nghiệp phản đối hệ thống tư bản và nuôi giấc mơ lãnh đạo một cuộc cách mạng công nhân trên toàn nước Mỹ. Các thành viên của IWW – còn được gọi là Wobblies – hoạt động đặc biệt tích cực ở miền Tây, nơi họ đã rất thành công trong việc tập hợp các công nhân bị ngược đãi và bóc lột trong ngành khai thác mỏ, khai thác gỗ, và vận tải biển. Continue reading “08/07/1914: Ca sĩ và nhà hoạt động công đoàn Joe Hill bị kết án tử hình”