Tag: Nguyễn Thị Kim Phụng

Quan hệ Trung-Nhật bấp bênh do tình hình chính trị nội bộ mỗi nước

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China-Japan ties in limbo as Xi, Takaichi mind domestic politics,” Nikkei Asia, 16/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong lúc cuộc thanh trừng liên quan đến an ninh của Bắc Kinh tiếp diễn, Tokyo chứng kiến sự sụp đổ của liên minh cầm quyền.

Tương lai quan hệ Trung-Nhật đang ngày càng trở nên bấp bênh vì các liên hệ chính trị bị suy yếu. Trong lúc làn sóng thanh trừng tiếp diễn ở Trung Quốc, chính trường Nhật Bản đang chìm sâu hơn vào hỗn loạn.

Một nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc được cho là ôn hòa và từng có nhiều cuộc trao đổi với các chính trị gia Nhật Bản, bao gồm cả các chuyến thăm tới quốc gia láng giềng, đã bị thay thế khỏi vị trí Trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Continue reading “Quan hệ Trung-Nhật bấp bênh do tình hình chính trị nội bộ mỗi nước”

19/10/1914: Trận Ypres thứ nhất

Nguồn: First Battle of Ypres, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, gần thành phố Ypres của Bỉ, quân Đồng minh Hiệp ước và quân Đức đã bắt đầu trận đánh đầu tiên trong ba trận đánh nhằm giành quyền kiểm soát thành phố và các vị trí thuận lợi của nó trên bờ biển phía bắc Bỉ trong Thế chiến I.

Sau khi đà tiến công của Đức qua Bỉ và miền đông nước Pháp bị chặn đứng bởi chiến thắng quyết định của phe Hiệp ước trong Trận Marne vào cuối tháng 09/1914, cái gọi là “Cuộc đua ra biển” (Race to the Sea) đã bắt đầu, khi hai bên cố gắng tấn công vào sườn của đối phương trên đường tiến về phía bắc, trong lúc vội vã xây dựng chiến hào trên đường đi. Cuộc đua kết thúc vào giữa tháng 10 tại Ypres, thành phố cổ của người Flemish, nơi có các công sự bảo vệ các cảng của Eo biển Manche và lối ra Biển Bắc. Continue reading “19/10/1914: Trận Ypres thứ nhất”

Mở rộng ASEAN: Cơ hội chiến lược hay Chệch hướng chiến lược?

Nguồn: David Cohen và Alexandra Koch, “ASEAN Expansion: Strategic Opportunity or Strategic Drift?,”The Diplomat, 14/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc ASEAN mở rộng để bao gồm Timor-Leste và có thể là Papua New Guinea sẽ làm suy yếu thêm sự gắn kết và mức độ hiệu quả của khối này.

Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 47 dự kiến sẽ diễn ra tại Kuala Lumpur vào cuối tháng này. Và một trong những nội dung có khả năng định hình các cuộc thảo luận tại thượng đỉnh là đề xuất của Indonesia – được công bố tại Hội nghị Bộ trưởng ASEAN tháng 07/2025 – về việc mở rộng tư cách thành viên ASEAN cho Timor-Leste và Papua New Guinea. Continue reading “Mở rộng ASEAN: Cơ hội chiến lược hay Chệch hướng chiến lược?”

18/10/1860: Viên Minh Viên bị phá hủy

Nguồn: Peking’s Summer Palace destroyed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1860, Quân đội Anh khi đó đang chiếm đóng Bắc Kinh, đã cướp bóc và thiêu rụi Viên Minh Viên, dinh thự mùa hè tráng lệ do các hoàng đế Mãn Châu xây dựng vào thế kỷ 18. Chính quyền nhà Thanh đầu hàng lực lượng viễn chinh Pháp-Anh ngay sau đó, chấm dứt Chiến tranh Nha phiến lần thứ hai và cũng chấm dứt hy vọng đảo ngược làn sóng thống trị của nước ngoài trong các vấn đề quốc gia của Trung Quốc. Continue reading “18/10/1860: Viên Minh Viên bị phá hủy”

Loạt bài xã luận của Bắc Kinh tiết lộ các kế hoạch kinh tế lớn

Nguồn: Lizzi C. Lee và Shengyu Wang, “Beijing’s Coded Editorials Reveal Big Economic Plans,”Foreign Policy, 14/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tờ Nhân dân Nhật báo đã vạch ra một kế hoạch lạc quan cho quá trình chuyển đổi công nghiệp.

Vào ngày 30/09, khi người dân Trung Quốc đang chuẩn bị cho kỳ nghỉ “Tuần lễ Vàng,” Nhân dân Nhật báo, tờ báo hàng đầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), đã khởi động một chiến dịch xã luận được tính toán kỹ lưỡng. Trong nhiều ngày liên tiếp, trang thứ hai của tờ báo, nơi dành riêng cho các bài bình luận mang tính thẩm quyền, đã đăng tải các bài xã luận với tiêu đề “Loạt bài đặc biệt về Kinh tế Trung Quốc dưới sự chỉ đạo của Tư tưởng Kinh tế Tập Cận Bình.” Mỗi bài đều được ký dưới bút danh Chung Tài Văn (Zhong Caiwen). Continue reading “Loạt bài xã luận của Bắc Kinh tiết lộ các kế hoạch kinh tế lớn”

16/10/1996: 84 người thiệt mạng tại một trận đấu vòng loại World Cup

Nguồn: Stampede kills 84 at World Cup match, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1996, vụ giẫm đạp của người hâm mộ bóng đá trước một trận đấu vòng loại World Cup tại Thành phố Guatemala đã khiến 84 người thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương nặng.

Đội tuyển quốc gia Guatemala dự kiến sẽ đối đầu Costa Rica vào tối thứ Tư tại Thành phố Guatemala. Khoảng 60.000 người hâm mộ, hầu hết mặc trang phục xanh và trắng theo màu sắc truyền thống của đất nước, đã đến sân vận động, nơi chỉ có sức chứa 45.000 người. Nguyên nhân là do những kẻ lừa đảo đã bán hàng nghìn vé giả cho sự kiện này. Continue reading “16/10/1996: 84 người thiệt mạng tại một trận đấu vòng loại World Cup”

Ba điều mà Thỏa thuận Gaza sẽ buộc Israel phải đối diện

Nguồn: Michael J. Koplow, “Three Reckonings the Gaza Deal Will Force,” Foreign Policy, 13/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sau khi chiến tranh kết thúc, người Israel phải đối mặt với những câu hỏi khó khăn về quan hệ với các nhà lãnh đạo của họ, với người Palestine, và với Mỹ.

Thứ Năm tuần trước, người dân Israel thức dậy với một tin tức mà nhiều người đã tha thiết mong đợi được nghe suốt hai năm qua: Chính phủ Israel và Hamas đã đồng ý một thỏa thuận nhằm trao trả tất cả con tin Israel và chấm dứt chiến tranh ở Gaza.

Nếu thỏa thuận này được duy trì, nó sẽ mang lại kết thúc rất cần thiết cho cuộc xung đột bạo lực bắt đầu từ ngày 07/10/2023. Nhưng nó cũng sẽ buộc người Israel phải tính toán lại ba điều sẽ định hình tương lai của đất nước theo những cách dài lâu hơn. Continue reading “Ba điều mà Thỏa thuận Gaza sẽ buộc Israel phải đối diện”

Kế hoạch hòa bình thông qua sức mạnh của Đài Loan

Nguồn: Lâm Phi Phàm (Lin Fei-fan), “Taiwan’s Plan for Peace Through Strength,” Foreign Affairs, 09/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đầu tư vào khả năng phục hồi có thể ngăn chặn Bắc Kinh như thế nào?

Vào tháng 07/2025, Đài Loan đã tiến hành một trong những cuộc tập trận quân sự quy mô lớn nhất trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, lần này, cuộc tập trận không diễn ra tại các bãi tập biệt lập mà tại trung tâm các thành phố của Đài Loan. Xe tăng di chuyển qua các đường phố đô thị, hơn 20.000 lính dự bị được huy động, và binh lính vận chuyển vũ khí thông qua hệ thống tàu điện ngầm và các cuộc tấn công mô phỏng nhắm vào cơ sở hạ tầng trọng yếu, bao gồm cả các điểm giao cắt sông nối liền trung tâm đô thị của Đài Bắc. Là một phần của cuộc tập trận, các nhà hoạch định đã thử nghiệm khả năng ứng phó của các cơ quan dân sự trong các tình huống khẩn cấp cực đoan, trong khi còi báo động không kích vang lên khiến đường phố vắng lặng. Các bãi đậu xe ngầm và nhà ga tàu điện ngầm được sử dụng làm hầm trú bom, còn trường học và trung tâm dân sự trở thành nơi trú ẩn cứu trợ và trung tâm y tế khẩn cấp. Cuộc tập trận cũng huy động các tổ chức phi chính phủ, lực lượng cứu hỏa và cảnh sát để hỗ trợ công tác hậu cần phân phối vật tư và nỗ lực bảo vệ cộng đồng. Chính phủ thậm chí còn ban hành các hướng dẫn phòng thủ dân sự được cập nhật liên tục, cung cấp cho công chúng các hướng dẫn về nơi trú ẩn và hướng dẫn an toàn trong các cuộc không kích. Continue reading “Kế hoạch hòa bình thông qua sức mạnh của Đài Loan”

14/10/1912: Theodore Roosevelt bị bắn ở Milwaukee

Nguồn: Theodore Roosevelt shot in Milwaukee, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1912, ngay trước khi có bài phát biểu vận động tranh cử tại Milwaukee, Wisconsin, ứng viên tổng thống Theodore Roosevelt đã bị chủ quán rượu John Schrank bắn ở cự ly gần khi đang chào đón công chúng trước Khách sạn Gilpatrick. Viên đạn cỡ nòng .32 của Schrank, nhắm thẳng vào tim của Roosevelt, đã không gây tử vong cho vị cựu tổng thống vì sức công phá của nó bị cản trở bởi một hộp đựng kính và một tập bản thảo trong túi áo khoác dày của Roosevelt – đó chính là tập bản thảo chứa bài phát biểu buổi tối của ông. Schrank ngay lập tức bị bắt giữ và được cho là đã đưa ra lý do rằng “bất kỳ người nào muốn có nhiệm kỳ thứ ba đều phải bị bắn.” Continue reading “14/10/1912: Theodore Roosevelt bị bắn ở Milwaukee”

Công nghệ dân sự đang hỗ trợ quân đội Trung Quốc

Nguồn: Cole McFaul và Sam Bresnick, “Civilian Tech Is Powering China’s Military,” Foreign Policy, 07/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Những lợi ích mà Bắc Kinh đạt được cuối cùng có thể làm xói mòn lợi thế chiến trường của Washington.

Trung Quốc đã trở thành thế lực thống trị trong các công nghệ mới nổi. Họ là siêu cường năng lượng tái tạo, đang kiểm soát thị trường máy bay không người lái thương mại toàn cầu, và đã lắp đặt số lượng robot công nghiệp nhiều hơn phần còn lại của thế giới cộng lại. Đồng thời, Trung Quốc cũng dồn nguồn lực để vượt mặt Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Continue reading “Công nghệ dân sự đang hỗ trợ quân đội Trung Quốc”

Cuộc chiến quyền lực Mỹ-Trung nóng lên trước thềm thượng đỉnh APEC

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “US-China power game heats up ahead of APEC summit,” Nikkei Asia, 09/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hàn Quốc mắc kẹt ở giữa khi chuẩn bị tổ chức cuộc họp khu vực.

Mỹ và Trung Quốc đang bị khóa chặt vào một trò chơi bá quyền ngày càng nguy hiểm trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương APEC tại Gyeongju, Hàn Quốc, vào ngày 31/10 và 01/11 sắp tới.

Và bất chấp bản chất hậu trường của trò chơi, chính quyền của Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, người sẽ chủ trì cuộc họp, cũng bị cuốn vào một cuộc cạnh tranh ngoại giao. Continue reading “Cuộc chiến quyền lực Mỹ-Trung nóng lên trước thềm thượng đỉnh APEC”

12/10/1972: Bạo lực chủng tộc bùng phát trên tàu Hải quân Mỹ

Nguồn: Racial violence breaks out aboard U.S. Navy ships, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1972, bạo lực chủng tộc đã bùng phát trên các tàu của Hải quân Mỹ. Tổng cộng, 46 thủy thủ đã bị thương trong cuộc bạo loạn chủng tộc liên quan đến hơn 100 thủy thủ trên tàu sân bay USS Kitty Hawk đang trên đường đến căn cứ ở Vịnh Bắc Bộ ngoài khơi Việt Nam. Sự việc nổ ra khi một thủy thủ người da đen bị triệu tập để thẩm vấn về một cuộc ẩu đả xảy ra trong thời gian thủy thủ đoàn được tự do tại Vịnh Subic ở Philippines. Người thủy thủ này từ chối khai báo, và anh ta cùng bạn bè đã gây ra một cuộc ẩu đả khiến 60 thủy thủ khác bị thương. Cuối cùng, 26 người, tất cả đều là người da đen, đã bị buộc tội hành hung và bạo loạn, đồng thời được lệnh phải ra hầu tòa quân sự ở San Diego. Continue reading “12/10/1972: Bạo lực chủng tộc bùng phát trên tàu Hải quân Mỹ”

11/10/1775: William Howe được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh quân đội Anh

Nguồn: William Howe named commander in chief of British army, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1775, Tướng William Howe đã được chọn làm Tổng tư lệnh Quân đội Anh tại Mỹ, thay thế Trung tướng Thomas Gage. Ông được bổ nhiệm chính thức vào tháng 04/1776.

Những trận đánh lớn đầu tiên của Tướng Howe chống lại người đồng cấp Mỹ, Tướng George Washington, bao gồm Trận Bunker Hill, diễn ra trong thời gian quân Ái Quốc vây hãm Boston. Chúng là những thất bại đáng thất vọng, dẫn đến việc quân Anh phải rút lui khỏi Boston vào tháng 03/1776. Tuy nhiên, Howe và quân đội Anh đã tự cứu vãn bằng chiến thắng trước Washington và Quân đội Lục địa tại Trận Long Island vào tháng 8. Continue reading “11/10/1775: William Howe được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh quân đội Anh”

Khủng hoảng quan hệ Mỹ – Trung đang chực chờ

Nguồn: Kurt M. Campbell, “The U.S.-China Crisis Waiting to Happen,” Foreign Affairs, 06/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc Bắc Kinh chần chừ hợp tác với quân đội Mỹ chưa bao giờ nguy hiểm hơn thế.

Ngày 24/10/2023, một máy bay ném bom B-52 của Không quân Mỹ đang thực hiện nhiệm vụ ban đêm trong không phận quốc tế trên Biển Đông thì bất ngờ bị một máy bay phản lực chiến đấu của Trung Quốc chặn lại. Sau một loạt các động tác cơ động tốc độ cao nguy hiểm, phi công máy bay Trung Quốc đã bay cách máy bay ném bom Mỹ chỉ 3m, gây nguy hiểm cho cả máy bay và phi hành đoàn. Sự việc này xảy ra ngay sau một sự cố khác vào tháng 06/2023 khi USS Chung-Hoon, một tàu khu trục của Hải quân Mỹ, đang di chuyển qua Eo biển Đài Loan thì bị một tàu chiến của Trung Quốc vượt lên ở phía mạn trái với tốc độ cao. Sau đó, tàu Trung Quốc đột ngột đổi hướng và cắt ngang mũi tàu Mỹ ở khoảng cách 137m, buộc Chung-Hoon phải nhanh chóng giảm tốc để tránh va chạm. Tàu chiến của Trung Quốc trước đó đã phớt lờ các nỗ lực liên lạc giữa tàu với tàu nhiều lần, và vi phạm các quy trình vận hành tiêu chuẩn cho các cuộc chạm trán gần trên biển quốc tế. Continue reading “Khủng hoảng quan hệ Mỹ – Trung đang chực chờ”

09/10/1635: Nhà sáng lập Rhode Island bị trục xuất khỏi Massachusetts

Nguồn: Rhode Island founder banished from Massachusetts, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1635, Roger Williams, một người bất đồng chính kiến tôn giáo, đã bị Tòa án Công lý Massachusetts trục xuất khỏi Thuộc địa Vịnh Massachusetts. Williams trước đó từng lên tiếng phản đối quyền của chính quyền dân sự trong việc trừng phạt những người bất đồng chính kiến tôn giáo và tịch thu đất đai của người Mỹ bản địa. Continue reading “09/10/1635: Nhà sáng lập Rhode Island bị trục xuất khỏi Massachusetts”

Mỹ đã thắng trong cuộc cạnh tranh kinh tế với Nhật Bản bằng cách nào?

Nguồn: Carl Benedikt Frey, “How America Outcompeted Japan,” Foreign Affairs, 01/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Và tại sao điều đó lại quan trọng với cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung hiện tại?

Tại Washington ngày nay, một nỗi lo quen thuộc vẫn bao trùm. Các nhà hoạch định chính sách Mỹ quan ngại rằng Trung Quốc sẽ vượt mặt Mỹ trong những công nghệ quan trọng nhất như robot và trí tuệ nhân tạo. Nhưng Mỹ đã từng trải qua điều này trước đây, vào những năm 1980. Khi đó, bóng ma bao trùm họ không phải là Bắc Kinh mà là Tokyo. Những cuốn sách bán chạy nhất như Japan as Number One (Nhật Bản là Số Một) đã cảnh báo về sự thống trị của Nhật Bản, trong khi chương trình Frontline (Tiền tuyến) của PBS cho phát sóng bộ phim tài liệu “Thua cuộc chiến với Nhật Bản.” Thung lũng Silicon trông có vẻ kiệt quệ sau khi các nhà sản xuất Mỹ lặng lẽ rời khỏi thị trường chip nhớ như DRAM. Bị khuất phục trước khả năng sản xuất tinh gọn của nhà sản xuất xe hơi Nhật Bản Toyota, Detroit trở thành câu chuyện cảnh báo. Sự kiểm soát của Nhật Bản đối với xe hơi và đồ điện tử tiêu dùng dường như không thể lay chuyển. Continue reading “Mỹ đã thắng trong cuộc cạnh tranh kinh tế với Nhật Bản bằng cách nào?”

Cuộc khủng hoảng của những phụ nữ làm việc trong ngành may mặc

Nguồn: Claire Cozens, “The Crisis for the Women Who Make Your Clothes,” Foreign Policy, 30/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thuế quan của Trump đang có tác động lan tỏa lớn đến lực lượng lao động nữ trong ngành thời trang.

Khi Maleshoane Rakojoana bị cho nghỉ việc tạm thời tại một nhà máy may mặc ở Lesotho gần ba tháng trước, cuộc sống của cả gia đình cô đã bị đảo lộn. Không còn khả năng chi trả tiền thuê nhà, họ buộc phải rời thủ đô Maseru và chuyển đến sống cùng họ hàng ở cách xa trường học của các con cô hàng dặm. Vì Rakojoana là trụ cột kinh tế của gia đình, nên việc cô mất thu nhập đã tạo ra một làn sóng nghèo đói lan rộng qua nhiều thế hệ. Continue reading “Cuộc khủng hoảng của những phụ nữ làm việc trong ngành may mặc”

07/10/1943: Nhật hành quyết gần 100 tù binh chiến tranh Mỹ trên Đảo Wake

Nguồn: Japanese execute nearly 100 American POWs on Wake Island, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, Chuẩn Đô đốc Shigematsu Sakaibara, chỉ huy lực lượng đồn trú Nhật Bản trên Đảo Wake, đã ra lệnh hành quyết 98 tù binh chiến tranh Mỹ, với lý do họ đang cố gắng liên lạc với lực lượng Mỹ qua sóng radio. Continue reading “07/10/1943: Nhật hành quyết gần 100 tù binh chiến tranh Mỹ trên Đảo Wake”

Thêm một vị tướng Trung Quốc bị thanh trừng trước thềm Hội nghị Trung ương 4

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “A storm of PLA purges rages on ahead of key party meeting,” Nikkei Asia, 02/10/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập Cận Bình sẽ duy trì cân bằng quyền lực trong quân đội Trung Quốc như thế nào?

Làn sóng thanh trừng đang diễn ra trong Quân Giải phóng Nhân dân, lực lượng quân đội hùng mạnh của Trung Quốc, vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại vào thời điểm chính trị nhạy cảm này, trước thềm một cuộc họp quan trọng của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Hội nghị trung ương bốn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 20 sẽ được tổ chức tại Bắc Kinh từ ngày 20 đến ngày 23 tháng 10 tới, quy tụ khoảng 200 ủy viên từ khắp cả nước. Continue reading “Thêm một vị tướng Trung Quốc bị thanh trừng trước thềm Hội nghị Trung ương 4”

05/10/1930: Tai nạn khí cầu ở Pháp

Nguồn: Airship crashes in France, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1930, một khí cầu (dirigible) của Anh đã rơi xuống Beauvais, Pháp, khiến hầu hết mọi người trên chuyến bay thiệt mạng, chỉ còn bảy người sống sót. Chiếc khí cầu này, vốn là khí cầu lớn nhất của Anh, được đưa vào sử dụng khoảng một năm trước đó.

Trong những năm 1920, các quốc gia lớn ở châu Âu đã cạnh tranh nhau để chế tạo những khí cầu ngày càng lớn, nhằm giành quyền kiểm soát ngành công nghiệp hàng không còn non trẻ. Đến cuối thập kỷ này, R-101 là mẫu khí cầu mới nhất của Anh. Nó dài khoảng 235 mét, nặng 150 tấn, có thể chở 100 hành khách, và được trang bị sáu động cơ Rolls-Royce. Continue reading “05/10/1930: Tai nạn khí cầu ở Pháp”