Nguồn: Spanish Armada defeated, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1588, ngoài khơi bờ biển Gravelines, Pháp, “Hạm đội Bất khả chiến bại” (Invincible Armada) của Tây Ban Nha đã bị đánh bại bởi một đơn vị hải quân Anh dưới sự chỉ huy của Huân tước Charles Howard và Sir Francis Drake. Sau tám giờ chiến đấu dữ dội, một sự thay đổi hướng gió khiến người Tây Ban Nha phải rời khỏi trận chiến và rút lui về phía Biển Bắc. Với hy vọng xâm lược Anh bị nghiền nát, những chiếc tàu còn lại của Armada bắt đầu một hành trình dài gian khổ để trở lại Tây Ban Nha.
Cuối thập niên 1580, các cuộc tấn công của người Anh chống lại tàu thương mại Tây Ban Nha và sự ủng hộ của Nữ hoàng Elizabeth I đối với các phiến quân Hà Lan ở vùng Hà Lan thuộc Tây Ban Nha đã khiến vua Philip II của Tây Ban Nha lên kế hoạch chinh phục nước Anh. Giáo hoàng Sixtus V đã ban phước lành cho những gì được gọi là “Kế hoạch Nước Anh” (The Enterprise of England) mà ông hy vọng sẽ đưa hòn đảo Tin Lành trở về dưới sự cai quản của Giáo hội Rome.
Một hạm đội xâm lược khổng lồ của Tây Ban Nha được hoàn thành vào năm 1587, nhưng cuộc đột kích táo bạo của Sir Francis Drake nhắm vào nguồn cung vật tư của Armada tại cảng Cadiz đã trì hoãn chuyến đi của hạm đội cho đến tháng 05/1588.
Ngày 19/05, Hạm đội Bất khả chiến bại khởi hành từ Lisbon để thực hiện nhiệm vụ kiểm soát khu vực Eo biển Manche và đưa một đội quân Tây Ban Nha đến đảo Anh từ Flanders. Hạm đội này, dưới sự chỉ huy của Công tước Medina-Sidonia, bao gồm 130 con tàu, chở theo 2.500 khẩu súng, 8.000 thủy thủ, và gần 20.000 binh sĩ. Tàu của Tây Ban Nha chậm hơn và vũ trang ít hơn so với tàu Anh, nhưng họ đã lên kế hoạch đánh trực tiếp trên tàu (boarding) nếu người Anh giao chiến, và sức mạnh vượt trội của bộ binh Tây Ban Nha chắc chắn sẽ thắng thế. Nhưng bão đã chặn đường hạm đội và tạm thời buộc họ trở về Tây Ban Nha. Armada đã không đến được bờ biển phía nam nước Anh mãi cho đến ngày 19/07. Vào thời điểm đó, người Anh đã sẵn sàng.
Ngày 21/07, Hải quân Anh bắt đầu bắn phá vào đoàn tàu Tây Ban Nha dài 7 dặm từ khoảng cách an toàn, tận dụng toàn bộ những khẩu súng tầm xa của họ. Hạm đội Armada vẫn tiếp tục tiến lên trong vài ngày tới, nhưng lực lượng của họ đã mỏng đi khá nhiều bởi cuộc tấn công của người Anh. Ngày 27/07, Armada neo lại Calais, Pháp và quân Tây Ban Nha chuẩn bị lên đường từ Flanders. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát được Eo biển Manche, việc tới được nước Anh là điều không thể.
Nửa đêm ngày 29/07, người Anh cho tám chiếc tàu bốc cháy tiến vào khu cảng đông đúc ở Calais. Trong lúc hoảng sợ, những con tàu của Tây Ban Nha buộc phải nhổ neo và đi ra biển để tránh bắt lửa. Một hạm đội vô tổ chức, hoàn toàn không còn hàng ngũ, đã bị người Anh tấn công ngoài Gravelines vào lúc bình minh. Trong trận chiến quyết định, những khẩu súng của Anh đã chiến thắng, và hạm đội Armada thất bại nặng nề buộc phải rút lui về phía bắc tới Scotland. Hải quân Anh đuổi theo người Tây Ban Nha đến tận Scotland, nhưng sau đó đã quay trở lại vì cần hàng tiếp tế.
Bị bão tàn phá và thiếu nguồn tiếp tế, hạm đội Armada đã có một hành trình khó khăn quay trở về Tây Ban Nha qua Scotland và Ireland. Một số con tàu hư hỏng chìm dần xuống biển, trong khi những con tàu khác bị đẩy dạt xuống bờ biển Ireland và vỡ vụn. Vào thời điểm những người sống sót cuối cùng của hạm đội về đến Tây Ban Nha vào tháng 10, một nửa số tàu ban đầu của Armada đã bị mất và khoảng 15.000 người đã thiệt mạng.
Chiến tháng quyết định của Nữ hoàng Elizabeth trước “Hạm đội Bất khả chiến bại” Armada khiến nước Anh trở thành một cường quốc tầm cỡ thế giới và cũng là lần đầu tiên vũ khí tầm xa được dùng trong chiến tranh hải quân, kết thúc thời kỳ chiến đấu trên tàu và cận chiến.
