Nguồn: Rosenbergs convicted of espionage, History.com
Biên dịch: Lê Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1951, trong một trong những vụ án làm náo động dư luận nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, Julius và Ethel Rosenberg đã bị kết tội gián điệp vì vai trò của họ trong việc chuyển các bí mật về bom nguyên tử cho Liên Xô trong và sau Thế chiến II. Cặp vợ chồng sau đó bị kết án tử hình và bị xử tử vào năm 1953.
Việc kết án vợ chồng Rosenberg là đỉnh điểm của một loạt các sự kiện diễn ra nhanh chóng được bắt đầu với việc bắt giữ nhà vật lý người Anh Klaus Fuchs ở Anh vào tháng 02 năm 1950. Chính quyền Anh, với sự hỗ trợ của Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ, đã tập hợp bằng chứng cho thấy Fuchs, người đã nghiên cứu phát triển bom nguyên tử cả ở Anh và Hoa Kỳ trong Thế chiến II, đã chuyển thông tin tuyệt mật cho Liên Xô. Fuchs gần như ngay lập tức thú nhận vai trò của mình và bắt đầu một loạt các cáo buộc.
Fuchs thú nhận rằng một người Mỹ tên là Harry Gold đã đóng vai trò người đưa tin từ Fuchs cho các đặc vụ Liên Xô. Chính quyền Hoa Kỳ đã bắt giữ Gold, người sau đó đã chỉ điểm David Greenglass, một chàng trai trẻ làm việc tại phòng thí nghiệm bom nguyên tử. Gold tuyên bố Greenglass thậm chí còn tham gia sâu vào hoạt động gián điệp hơn Fuchs. Sau khi bị bắt, Greenglass thú tội và sau đó buộc tội chị gái và anh rể của mình, Ethel và Julius Rosenberg, là những gián điệp kiểm soát toàn bộ hoạt động. Cả Ethel và Julius đều có khuynh hướng cánh tả mạnh mẽ và đã tham gia rất nhiều vào các vấn đề lao động và chính trị ở Hoa Kỳ vào cuối những năm 1930 và 1940. Julius bị bắt vào tháng 07 và Ethel bị bắt vào tháng 08 năm 1950.
So với tiêu chuẩn ngày nay, vụ án diễn ra nhanh chóng một cách đáng chú ý. Nó bắt đầu vào ngày 06 tháng 03, và bồi thẩm đoàn đã kết án cả hai tội âm mưu thực hiện hoạt động gián điệp vào ngày 29 tháng 03. Vợ chồng Rosenberg đã không nhận được sự giúp đỡ từ một đội ngũ bào chữa mà nhiều người vào lúc đó và cho đến nay vẫn coi là thiếu trình độ. Tuy nhiên, điều tai hại hơn là lời làm chứng của Greenglass và Gold. Greenglass tuyên bố rằng Julius Rosenberg đã bố trí một cuộc họp trong đó Greenglass đã chuyển các kế hoạch về bom nguyên tử cho Gold. Gold xác nhận lời chứng của Greenglass và thừa nhận rằng sau đó đã chuyển các kế hoạch cho một đặc vụ Liên Xô. Lời khai này đã báo trước số phận của Julius, và mặc dù có rất ít bằng chứng trực tiếp buộc tội Ethel, các công tố viên tuyên bố rằng bà là bộ não đằng sau toàn bộ kế hoạch. Bồi thẩm đoàn kết luận cả hai đều có tội. Vài ngày sau, vợ chồng Rosenberg bị kết án tử hình. Họ bị xử tử vào ngày 19 tháng 06 năm 1953 tại nhà tù Sing Sing ở New York. Cả hai kiên quyết khẳng định sự vô tội của mình đến cùng.
Vụ án Rosenberg thu hút sự chú ý trên toàn thế giới. Những người ủng hộ hai vợ chồng tuyên bố họ đang bị biến thành vật tế thần cho tâm lý Chiến tranh Lạnh đang càn quét khắp nước Mỹ. Nhà văn và triết gia người Pháp Jean-Paul Sartre gọi cuộc hành quyết họ là “lối hành hình bởi đám đông được hợp pháp hóa”. Những người khác chỉ ra rằng ngay cả khi vợ chồng Rosenberg đã chuyển các bí mật cho Liên Xô trong Thế chiến II, thì vào thời điểm đó Liên Xô là đồng minh, không phải là kẻ thù của nước Mỹ. Những người ủng hộ phán quyết lại khẳng định rằng cặp vợ chồng này đã nhận được những gì họ xứng đáng vì đã gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia bằng cách cung cấp thông tin tuyệt mật về một loại vũ khí hủy diệt cho phe cộng sản.
