Nguồn: Renowned Soviet dissident Andrei Sakharov visits United States, History.com
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Vào ngày này năm 1988, nhà khoa học và cũng là nhà hoạt động nhân quyền nổi tiếng người Liên Xô Andrei Sakharov bắt đầu chuyến thăm hai tuần tới Hoa Kỳ. Trong chuyến thăm của mình, ông đã đề nghị chính phủ và nhân dân Mỹ ủng hộ các chính sách glasnost (cởi mở chính trị) và perestroika (cải tổ kinh tế) của nhà lãnh đạo người Nga Mikhail Gorbachev, để qua đó đảm bảo sự thành công của một hệ thống Liên Xô mới dân chủ hơn, thân thiện hơn.
Sakharov không phải là nhân vật được chính phủ Liên Xô ưa thích. Trong những năm cuối thập niên 1930 và những năm 1940, ông là nhà vật lý đáng kính ở Liên Xô và là thành viên của nhóm nhà khoa học phát triển quả bom hydro đầu tiên của Nga vào những năm 1950. Tuy nhiên, vào cuối những năm 1950, ông bắt đầu hoài nghi một cách nghiêm túc về việc Nga thử nghiệm vũ khí hạt nhân ngoài trời. Ông cũng bắt đầu biểu tình đòi hỏi tự do khoa học ở Liên Xô.
Đến giữa thập niên 1960, Sakharov đã công khai chỉ trích di sản của Stalin và các luật hiện hành được soạn thảo để bịt miệng các đối thủ chính trị. Năm 1968, một bài luận kêu gọi hợp nhất chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản của ông đã được đăng trên Thời báo New York. Vì điều này, Sakharov đã mất việc và bị tước quyền tiếp cận thông tin an ninh mật. Năm 1970, ông đồng sáng lập Ủy ban Nhân quyền Moskva. Những việc Sakharov làm đã đem về cho ông giải thưởng Nobel Hòa bình năm 1975.
Sakharov cũng kêu gọi Hoa Kỳ gây áp lực với Liên Xô về các chính sách nhân quyền của nước này, đồng thời chỉ trích gay gắt cuộc xâm lược Afghanistan của Nga vào năm 1979. Ông và vợ đã bị bắt và bị kết án lưu đày trong nước. Dù Sakharov bị cô lập, song những người ủng hộ ông vẫn tiếp tục chuyển lậu các tác phẩm của ông ra nước ngoài. Tháng 12 năm 1986, Gorbachev trả tự do cho Sakharov và vợ. Đây là một động thái thực dụng của Gorbachev: ông muốn thiết lập quan hệ gần gũi hơn với phương Tây, trong khi Sakharov đã trở thành người hùng đối với nhiều người ở Hoa Kỳ và những nơi khác.
Sakharov đã ca ngợi việc xây dựng Liên Xô mới và trở thành người phát ngôn cho những cải cách mà Gorbachev đang cố gắng thúc đẩy. Chuyến thăm Hoa Kỳ vào tháng 11 năm 1988 của Sakharov là một phần của nỗ lực này. Tuy vậy, ông vẫn tiếp tục đòi tăng cường dân chủ ở Liên Xô. Ngày 14/12/1989, không lâu sau một bài phát biểu tố cáo nền cai trị độc đảng của Liên Xô, Sakharov lên cơn đau tim và qua đời.
