Nguồn: Catherine the Great assumes power, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1762, vợ của Nga hoàng Peter III đã tập hợp các trung đoàn quân đội của St. Petersburg chống lại chồng mình và tuyên bố trở thành Nữ hoàng Catherine Đệ nhị, người trị vì duy nhất của nước Nga.
Được biết đến nhiều hơn với cái tên Catherine Đại đế, bà sẽ ngồi lại ngai vàng trong 34 năm tiếp theo, lâu hơn bất kỳ nữ hoàng nào trong lịch sử nước Nga.
Bà ra đời với tên gọi Sophie von Anhalt-Zerbst vào năm 1729 tại Ba Lan ngày nay. Cha của bà là một hoàng thân nhỏ của Phổ; mẹ bà là một thành viên của gia tộc Holstein-Gottorp, một trong những dòng họ nổi tiếng nhất nước Đức.
Năm 15 tuổi, Sophie đã nhận được lời mời sang Nga từ Nữ hoàng Elizabeth, con gái của Peter Đại đế, người đang tìm kiếm một cô dâu cho cháu trai của mình, đồng thời là người kế vị ngai vàng, Đại Công tước Peter, cũng là anh họ của Sophie. Hai người kết hôn một năm sau đó, và Sophie đã cải đạo sang Chính thống giáo Nga, lấy tên là Catherine.
Cuộc hôn nhân của Peter và Catherine ngay từ đầu đã không hạnh phúc, và cả hai đều không chung thủy. Sau đó, Catherine đã ám chỉ trong hồi ký của mình rằng chồng bà không phải là cha của bất kỳ ai trong bốn đứa con của họ, nhưng hầu hết các nhà sử học tin rằng ông thực sự là cha ruột của con trai bà, Paul, sinh năm 1754.
Ngay sau khi Nữ hoàng Elizabeth qua đời và Peter lên ngôi vào đầu năm 1762, nhiều kẻ thù của ông đã âm mưu lật đổ Peter, thay ông bằng Hoàng tử Paul chỉ mới 7 tuổi. Thế nhưng, Catherine đầy tham vọng đã nhanh chóng hành động để giành lấy lợi thế cho mình. Với sự giúp đỡ của người tình, Gregory Orlov, bà sớm giành được sự ủng hộ của quân đội và tự xưng là người cai trị duy nhất của Nga vào tháng 07/1762, buộc chồng phải từ bỏ ngai vàng. Peter bị ám sát chỉ tám ngày sau đó bởi những người ủng hộ Catherine, khiến người ta nghi ngờ về tính chính danh của bà trên tư cách là người cai trị.
Bất chấp khởi đầu đầy biến động này, triều đại của Catherine sẽ được nhớ đến như một thời kỳ có nhiều tiến bộ vượt bậc và thành tựu quan trọng đối với nước Nga. Giống như Peter Đại đế, bà đã cố gắng Tây phương hóa đất nước và giúp Nga đủ mạnh để tự mình chống lại các cường quốc châu Âu. Dưới thời Catherine, biên giới nước Nga đã bành trướng về phía tây và phía nam, bao gồm Crimea cũng như phần lớn Ba Lan.
Nổi tiếng với danh sách tình nhân dài dằng dặc, nhưng Catherine lại nguội lạnh với chính con trai mình, Paul, người mà bà dự tính sẽ loại bỏ để trao quyền thừa kế cho con trai ông, Alexander. Nhưng trước khi bà có thể làm điều đó, Catherine qua đời vì đột quỵ vào năm 1796, và Paul lên thừa kế ngai vàng. Ông bị ám sát năm năm sau đó, mở đường cho cháu trai cưng của Catherine, Alexander I, trở thành người cai trị tiếp theo trong triều đại Romanov.
