Nguồn: Indonesian volcano erupts, killing 80,000, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1815, núi lửa Tambora ở Indonesia đã bắt đầu phun trào dữ dội. Ngọn núi lửa, vốn bắt đầu âm ỉ từ ngày 05/04, đã giết chết gần 100.000 người một cách trực tiếp lẫn gián tiếp. Vụ phun trào tại Tambora là vụ phun trào lớn nhất từng được ghi nhận và ảnh hưởng của nó đã được xác nhận trên toàn thế giới.
Tambora nằm trên đảo Sumbawa, phía cực đông quần đảo Indonesia. Đã không có dấu hiệu của hoạt động núi lửa nào ở khu vực này hàng nghìn năm trước khi xảy ra vụ phun trào năm 1815. Ngày 10/04, đợt phun trào đầu tiên trong loạt phun trào trong tháng đó đã đẩy tro bay cao lên tận 20 dặm vào khí quyển, bao phủ toàn bộ hòn đảo bằng một lớp tro dày tận 1,5 m.
Năm ngày sau, Tambora tiếp tục phát nổ dữ dội. Lần này, tro bụi bay ra nhiều đến mức người ta không nhìn thấy mặt trời suốt nhiều ngày. Những mảnh đá vụn nóng rực bay xuống đại dương xung quanh đó, gây ra những vụ nổ hơi nước. Các mảnh vụn này cũng gây ra một cơn sóng thần cỡ vừa. Nhìn chung, đất đá và tro bụi đã bị ném ra khỏi Tambora khiến chiều cao của ngọn núi lửa đã giảm từ 4.267m xuống còn 2.743m.
Những vụ nổ tồi tệ nhất trong đợt phun trào có thể nghe được từ cách xa hàng trăm dặm. Các vụ phun trào của Tambora cũng ảnh hưởng đến khí hậu trên toàn thế giới. Tro bay vào khí quyển nhiều khiến nhiệt độ toàn cầu giảm trong năm tiếp theo; nó cũng là nguyên nhân dẫn đến cảnh hoàng hôn có màu sắc ngoạn mục trên khắp thế giới. Vụ phun trào cũng được cho là nguyên nhân gây ra tuyết và sương giá ở New England trong tháng 6 và tháng 7 mùa hè năm đó.
10.000 người đã mất mạng trong đợt phun trào, hầu hết là tại đảo Sumbawa. Trong những tháng sau đó, hơn 80.000 người sống ở khu vực xung quanh cũng chết vì đói do mất mùa hoặc dịch bệnh.
