Nguồn: U.S President Woodrow Wilson suffers massive stroke, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1919, tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson đã bị một cơn đột quỵ nặng khiến ông liệt nửa người bên trái, đồng thời buộc phải chấm dứt sự nghiệp tổng thống của mình.
Tại thời điểm bị đột quỵ, Wilson đang dồn toàn bộ sức lực trong giai đoạn cuối cùng nhằm giành được sự ủng hộ của công chúng đối với Hiệp ước Versailles và tầm nhìn hợp tác quốc tế của nó – qua Hội Quốc Liên – sau khi chứng kiến hậu quả tàn khốc của Thế chiến I.
Khi Ủy ban Đối ngoại Thượng viện bắt đầu cuộc tranh luận về Hiệp ước vào cuối tháng 7, Wilson đã làm một điều chưa từng có tiền lệ: xuất hiện trực tiếp trước Ủy ban để hùng hồn ủng hộ việc phê chuẩn, nói rõ rằng ông sẽ không chấp nhận bất kỳ thay đổi nào đối với nội dung của Versailles. Trong lúc Ủy ban – đứng đầu bởi kẻ thù không đội trời chung của Wilson, Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Henry Cabot Lodge – còn đang bỏ phiếu về các sửa đổi khác nhau đối với Hiệp ước, Wilson quay sang người dân Mỹ, phớt lờ lời khuyên của bác sĩ và bắt tay vào một chuyến đi khắp đất nước nhằm kêu gọi ủng hộ Hiệp ước và Hội Quốc Liên.
Chuyến đi bắt đầu vào ngày 02/09/1919, nhưng đến cuối tháng đó, sau những đợt di chuyển liên tục và phát biểu tận ba lần mỗi ngày, Wilson đã kiệt sức. Sang ngày 25/09, ông bất ngờ ngã quỵ sau bài phát biểu ở Pueblo, Colorado. Tổng thống liền được đưa về Washington. Sau đó, một cơn xuất huyết não nghiêm trọng vào ngày 02/10 suýt chút nữa đã giết chết ông. Tuy nhiên, ngay cả khi không còn sức lực thể chất, Wilson vẫn tiếp tục tìm cách gây ảnh hưởng lên các quy trình liên quan đến Versailles.
Sau cuộc tranh luận kéo dài và đầy gay gắt, Thượng viện đã bỏ phiếu theo đề nghị của Lodge, chấp thuận phê chuẩn Hiệp ước Versailles – nhưng với một số sửa đổi đính kèm – vào ngày 19/03/1920. Dù vậy, do sự xuất hiện của nhóm các thượng nghị sĩ vẫn trung thành với Wilson – người kiên định không chấp nhận bất kỳ phiên bản sửa đổi nào của Hiệp ước – và những người phản đối Hiệp ước dưới bất kỳ hình thức nào, nghị quyết phê chuẩn đã không đạt được đa số 2/3 cần thiết, và do đó Thượng viện từ chối phê chuẩn Hiệp ước Versailles.
Nhận giải Nobel Hòa bình năm 1919, Wilson đã hoàn thành nhiệm kỳ tổng thống của mình và dành ba năm cuối đời để nghỉ hưu trong vòng tay chăm sóc của người vợ thứ hai, Edith. Ông mất năm 1924.
