Nguồn: ‘El Chapo,’ the world’s most-wanted drug kingpin, is captured in Mexico, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 2014, một trong những tên tội phạm bị truy nã gắt gao nhất thế giới, Joaquin “El Chapo”[1] Guzmán Loera, ông trùm đứng đầu băng Sinaloa, tổ chức buôn bán ma túy lớn nhất thế giới, đã bị bắt sau một thập niên sống ngoài vòng pháp luật, trong một chiến dịch chung giữa Mỹ và Mexico ở Mazatlán, Mexico.
Guzmán trở thành tội phạm bị truy nã quốc tế kể từ năm 2001, khi trốn thoát khỏi một nhà tù Mexico, nơi hắn đang thụ án 20 năm. Trong thời gian sống ngoài vòng pháp luật, khả năng thoắt ẩn thoắt hiện của Guzmán đã nhiều lần được nhắc đến trong các bản nhạc “narcocorridos”[2] chuyên ca ngợi việc buôn bán ma tuý. Còn ở những thành phố như Chicago, nơi băng đảng của tay trùm cung cấp phần lớn lượng ma tuý trên thị trường, hắn chính là “kẻ thù số 1 của công chúng.”
Sinh ra trong cảnh nghèo khó vào những năm 1950 ở bang Sinaloa, miền tây Mexico, Guzmán đã sớm bỏ học từ năm lớp ba. Hắn bắt đầu nhúng tay vào việc buôn bán ma túy khi còn là một thanh niên, và đến cuối những năm 1980 đã có vai vế nhất định trong số những tay buôn hàng trắng. Năm 1993, một băng đảng ma túy đối thủ đã cố gắng thủ tiêu Guzmán tại một sân bay Mexico, nhưng thay vào đó lại sát hại một Hồng Y Công giáo, người mà chúng nhầm là Guzmán, cùng với sáu người khác. Không lâu sau đó, Guzmán bị bắt ở Guatemala và được đưa về Mexico, nơi hắn bị xét xử và kết án 20 năm tù vì tội buôn bán ma túy, hối lộ và âm mưu. Bị giam trong một nhà tù an ninh cao ở bang Jalisco của Mexico, Guzmán tìm cách hối lộ các nhân viên và tiếp tục điều hành tập đoàn tội phạm của mình từ sau song sắt. Sau đó, vào tháng 01/2001, El Chapo đã trốn khỏi nhà giam; một số nhân chứng nói rằng hắn được giấu trong một chiếc xe đẩy giặt ủi, trong khi những nguồn tin khác cho rằng các quan chức nhà tù chỉ đơn giản là để hắn tự do bước ra ngoài.
Trong những năm sau đó, Guzmán ẩn náu ở vùng núi Sinaloa và nhiều vùng khác của Mexico, sử dụng bạo lực, hối lộ và một mạng lưới tay chân rộng lớn để có thể thoát khỏi công lý. Hắn ta thậm chí còn định kỳ dùng bữa ở nơi công cộng bằng cách cử các tay súng đến các nhà hàng sang trọng trước khi hắn bước vào, để tịch thu điện thoại của tất cả thực khách, sau đó khi hắn ăn xong, những người này sẽ được nhận lại điện thoại – đồng thời cũng được thanh toán luôn cả tiền ăn. Trong thời gian này, hắn cũng tiếp tục mở rộng đế chế buôn bán ma túy của mình và trở thành nhà cung cấp ma túy bất hợp pháp lớn nhất ở Mỹ. Chính phủ Mỹ đã treo thưởng 5 triệu đô la cho thông tin có thể giúp bắt giữ Guzmán
Manh mối giúp chính quyền bắt giữ Guzmán xuất hiện vào ngày 20/02/2014, khi các nhân viên hành pháp theo dấu chiếc điện thoại BlackBerry của một trong những vệ sĩ của Guzmán đến thành phố nghỉ mát Mazatlán của Sinaloa. Đêm hôm sau, một nhóm lính thủy đánh bộ Mexico, cùng với một nhóm nhỏ các đặc vụ từ Cơ quan Kiểm soát Ma túy thuộc Bộ An ninh Nội địa và từ lực lượng Cảnh sát Tư pháp Mỹ, đã tập trung tại Mazatlán, nơi họ đã lần ra tín hiệu của chiếc BlackBerry từ một tòa chung cư có tên là Khách sạn Miramar. Rạng sáng ngày 22/02, lính thủy đánh bộ tìm ra người vệ sĩ có vũ trang của Guzmán đang bảo vệ lối vào một trong những căn hộ tại Miramar. Nhanh chóng nhận ra mình bị áp đảo, tên vệ sĩ đầu hàng và toán lính thủy đánh bộ xông vào căn hộ. Bên trong, họ tìm thấy Guzmán, vợ và hai cô con gái nhỏ cùng một đầu bếp và một vú em. Ông trùm ma túy chạy vội vào phòng tắm nhưng đã đầu hàng chỉ vài giây sau đó. Không có phát súng nào được bắn ra trong vụ bắt giữ.
Vào thời điểm Guzmán bị bắt, băng Sinaloa được cho là đang hoạt động ở khoảng 50 quốc gia. Tại Mỹ, nơi Guzmán bị nêu tên trong nhiều bản cáo trạng, Tổng Chưởng lý Eric Holder gọi việc bắt giữ ông trùm ma túy là một “thành tựu mang tính bước ngoặt” và nói, “Hoạt động tội phạm mà Guzmán bị cáo buộc chỉ đạo đã góp phần gây ra cái chết và hủy diệt hàng triệu sinh mạng trên toàn cầu thông qua việc gây nghiện ma túy, bạo lực và tham nhũng.”
Guzmán không chịu ở lâu trong nhà giam. Ngày 11/07/2015, hắn ta lại tiếp tục trốn thoát bằng một đường hầm dẫn từ buồng tắm trong nhà tù – nơi duy nhất mà camera không thể nhìn thấy hắn – đến một công trường xây dựng cách đó khoảng một dặm. El Chapo đã sử dụng một chiếc thang để xuống đường hầm, sâu khoảng 9m dưới lòng đất. Sau đó, hắn đã vội vã đi xuyên qua đường hầm cao chưa đầy 1,8m và rộng chỉ 76cm, rồi biến mất trong vòng 25 phút sau khi bị camera an ninh ghi nhận bước vào phòng tắm.
Sau một cuộc truy lùng kéo dài sáu tháng, Guzmán cuối cùng đã bị bắt lại vào đầu năm 2016. Sau một cuộc đấu tố kéo dài tại tòa, hắn đã bị dẫn độ sang Mỹ để đối mặt với bản cáo trạng 17 tội danh. Ngày 12/02/2019, El Chapo bị tuyên án có tối trước mọi cáo buộc. Ngày 17/07/2019, một thẩm phán liên bang ở Thành phố New York đã kết án hắn tù chung thân.
——————-
[1] El Chapo ở đây là một từ lóng, nghĩa đen là Gã Lùn, ám chỉ đến chiều cao chỉ 1,68 m của Guzmán.
[2] Narco-corrido là một nhánh phụ trong dòng nhạc corrido (ballads tự sự) truyền thống của Mexico, thường viết về chủ đề narco (ma túy). Nhìn chung, ca từ trong các bản nhạc narcocorrido nói về các hoạt động bất hợp pháp, chủ yếu là buôn lậu ma túy, và đề cập đến các sự kiện cụ thể với thời gian và địa điểm có thực.
