09/01/1952: Truman cảnh báo về các mối nguy hiểm của Chiến tranh Lạnh

Nguồn: President Truman warns of Cold War dangers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1952, trong Thông điệp Liên bang, Tổng thống Harry S. Truman cảnh báo người Mỹ rằng họ đang “trải qua một thời kỳ nguy hiểm” và kêu gọi hành động mạnh mẽ nhằm đối phó với mối đe dọa từ chủ nghĩa cộng sản.

Mặc dù mức độ tín nhiệm của Truman đã giảm dần trong 18 tháng trước đó do những phàn nàn về cách ông xử lý Chiến tranh Triều Tiên, bài phát biểu của Tổng thống đã nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt từ các nghị sĩ Quốc hội và khách mời đặc biệt là Thủ tướng Winston Churchill. Continue reading “09/01/1952: Truman cảnh báo về các mối nguy hiểm của Chiến tranh Lạnh”

Chiến tranh có nguy cơ nổ ra ở đâu trong năm 2022?

Nguồn: “Konfliktherde: Wo in diesem Jahr Krieg droht”, WELT, 1/1/2022.

Lược dịch: Nguyễn Xuân Hoài

Bị đại dịch làm giảm sự chú ý, nhưng một số cuộc xung đột trên thế giới đã trở nên gay gắt. Một số nơi nguy cơ chiến tranh là rõ ràng. Một vài trong số đó có thể nổ ra ngay ở cửa ngõ Châu Âu. Nhưng ngay cả những cuộc khủng hoảng ở xa hơn cũng có thể đe dọa chúng ta.

Ở châu Âu, nguy cơ leo thang chiến tranh diễn ra ở hai khu vực. Trong cả hai trường hợp đều có sự tham gia của Moskva. Nga muốn ngăn NATO mở rộng về phía đông. Ukraine lo ngại về một cuộc tấn công của quân đội Nga. Ngoài ra, các xung đột cũng có nguy cơ bùng phát trở lại ở Balkan. Ở châu Á cũng có thể xảy ra xung đột quân sự có sự tham gia của phương Tây. Trước cửa ngõ châu Âu, Israel đang phải đối mặt với những mối đe dọa ngày càng rõ hơn từ Iran. Nước này đang tiến gần hơn tới mục tiêu có vũ khí hạt nhân sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân. Continue reading “Chiến tranh có nguy cơ nổ ra ở đâu trong năm 2022?”

08/01/1916: Phe Hiệp ước rút lui khỏi Gallipoli

Nguồn: Allies retreat from Gallipoli, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, lực lượng Hiệp ước đã rút lui hoàn toàn khỏi Bán đảo Gallipoli ở Thổ Nhĩ Kỳ, kết thúc một cuộc đổ bộ thảm khốc vào Đế chế Ottoman. Chiến dịch Gallipoli đã gây ra 250.000 thương vong cho phe Hiệp ước và làm suy giảm đáng kể uy tín của bộ chỉ huy Hiệp ước. Thương vong về phía Thổ Nhĩ Kỳ cũng vào khoảng tương đương.

Đầu năm 1915, chính phủ Anh quyết định giúp giảm bớt áp lực của Thổ Nhĩ Kỳ lên người Nga ở mặt trận Kavkaz bằng cách giành quyền kiểm soát Eo biển Dardanelles, Bán đảo Gallipoli và sau cùng là Istanbul. Từ đó, họ có thể gây áp lực lên Áo-Hung, buộc các cường quốc phê Liên minh Trung tâm phải di chuyển quân khỏi mặt trận phía tây. Bộ trưởng Hải quân lúc bấy giờ, Winston Churchill, đã ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch này, và sang tháng 02/1915, các tàu của Pháp và Anh bắt đầu bắn phá các pháo đài phòng vệ Dardanelles. Continue reading “08/01/1916: Phe Hiệp ước rút lui khỏi Gallipoli”

Báo cáo thường niên 2021 và Kêu gọi tài trợ năm 2022

Download toàn văn báo cáo (PDF) tại đây: Du an Nghiencuuquocte-Annual report 2021

II. Hoạt động năm 2021

Trong năm 2021, Dự án xuất bản tổng cộng 852 bài, đạt trung bình 2,33 bài mỗi ngày. Tổng số lượt đọc của trang đạt hơn 5,83 triệu lượt trong cả năm.

Chất lượng của Dự án vẫn tiếp tục được duy trì và phát huy. Nhiều bài bám sát các sự kiện thời sự trong và ngoài nước, thu hút được sự quan tâm lớn của độc giả. Continue reading “Báo cáo thường niên 2021 và Kêu gọi tài trợ năm 2022”

Top 25 bài được đọc nhiều nhất năm 2021

Sau đây là danh sách 25 bài xuất bản trong năm 2021 trên Nghiencuuquocte.org được đọc nhiều nhất trong năm qua. Nhân đây, Ban Biên tập xin gửi tới Quý độc giả và các Cộng tác viên lời chúc mừng năm mới 2022 An khang, Thịnh vượng, và Thành công! Continue reading “Top 25 bài được đọc nhiều nhất năm 2021”

Triều đại Hồ Quý Ly sụp đổ, nhà Minh đặt ách cai trị

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Sau khi thua trận tại Hàm Tử, cha con Hồ Quí Ly chạy về Tây Đô vùng Lỗi Giang,[1] huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hoá; quân Minh truy kích bén gót, bấy giờ lòng người suy sụp, dựa vào thành hiểm cũng vô ích, không đánh mà tan:

“Ngày 23 tháng 4 [30/5/1407], quân Minh đánh vào Lỗi Giang, quân Hồ không đánh mà tan.” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 9.

Mấy hôm sau, quân Minh chiếm cửa biển Điển Canh tại huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa; quân nhà Hồ phải bỏ thuyền chạy bộ; định đến đóng tại Thâm Giang, tức sông Ngàn Sâu, Hà Tĩnh, nhưng việc không thành: Continue reading “Triều đại Hồ Quý Ly sụp đổ, nhà Minh đặt ách cai trị”

Thế giới hôm nay: 07/01/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hàng chục người biểu tình và 13 cảnh sát được ghi nhận thiệt mạng trong các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Kazakhstan. Lính dù Nga đã được gọi đến sau khi tổng thống Kazakhstan Kassym-Zhomart Tokayev tuyên bố tình trạng khẩn cấp, một phần của sứ mệnh “gìn giữ hòa bình” giữa sáu nước Liên Xô cũ. Giá nhiên liệu tăng gây ra biểu tình lớn dẫn đến chiến dịch lật đổ cựu tổng thống Nursultan Nazarbayev, người cầm quyền cùng với ông Tokayev.

Tổng thống Joe Biden đã sử dụng bài phát biểu kỷ niệm một năm bạo loạn Đồi Capitol để công kích những thủ phạm. Dù không trực tiếp nhắc tên người tiền nhiệm, ông Biden cáo buộc Donald Trump đã phát tán một “hệ thống lời dối trá” sau khi thất cử, gây nguy hiểm cho nền dân chủ. Ông Trump phản pháo lại, nói “Lời nói dối lớn là chính cuộc bầu cử”. Continue reading “Thế giới hôm nay: 07/01/2022”

Lý giải việc Trung Quốc chặn nông sản Việt Nam ở biên giới

Tác giả: Mỹ Hằng p/v Ngô Tuyết Lan

Việc Trung Quốc chặn hàng hóa Việt Nam ở biên giới đã diễn ra vài tuần nay nhưng Việt Nam vẫn chưa thể tìm ra giải pháp nào khác ngoài những lời kêu gọi ‘giải cứu’ trong cộng đồng.

Trong bối cảnh Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục chặn hàng hóa Việt Nam trong nhiều tháng nữa, câu hỏi được đặt ra là đâu là nguyên nhân thực sự phía sau thực trạng này và giải pháp cho Việt Nam là gì.

BBC News Tiếng Việt có cuộc phỏng vấn nhà nghiên cứu Trung Quốc, thạc sĩ Ngô Tuyết Lan về vấn đề này.

BBC: Có thể có những nguyên nhân thực sự nào phía sau việc Trung Quốc chặn hàng Việt Nam ở biên giới, thưa bà?

Continue reading “Lý giải việc Trung Quốc chặn nông sản Việt Nam ở biên giới”

06/01/1412: Ngày sinh Joan d’Arc

Nguồn: Joan of Arc is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ngày này năm 1412 được tin là ngày sinh của Joan d’Arc hay Thiếu nữ xứ Orléans (La Pucelle d’Orléans). Dù chỉ sống vỏn vẹn 19 năm, nhưng Joan sẽ sớm trở thành một vị thánh Công giáo La Mã đồng thời là nữ anh hùng dân tộc của Pháp nhờ vai trò quan trọng trong Chiến tranh Trăm Năm.

Joan sinh ra trong gia đình của Jacques d’Arc và Isabelle Romée, tại một thị trấn nhỏ miền đông bắc nước Pháp. Vào thời điểm cô chào đời, nước Anh và các đồng minh của mình đã kiểm soát phần lớn nước Pháp, bao gồm cả Paris, Bordeaux và Reims. Ngoài mối đe dọa từ người Anh, phe trung thành với Công tước Bourgogne cũng đang thách thức quyền thừa kế ngai vàng nước Pháp của Thái tử Charles d’Orléans. Continue reading “06/01/1412: Ngày sinh Joan d’Arc”

Thế giới hôm nay: 06/01/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổ chức Y tế Thế giới cho biết ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy biến thể omicron chỉ gây triệu chứng tương đối nhẹ. Dù vậy Trung Quốc vẫn cho phong tỏa hoàn toàn Vũ Châu, một thành phố 1,1 triệu dân, sau khi phát hiện ba ca nhiễm không triệu chứng. Ngược lại, thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết ông hy vọng “vượt qua” làn sóng dịch hiện tại mà không phải ra các hạn chế. Trong khi đó tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố chiến lược của ông là gây khó dễ cho những người chưa tiêm chủng ở nước ông.

Chính phủ Kazakhstan từ chức sau các cuộc biểu tình bạo lực trên toàn quốc xoay quanh vấn đề tăng giá nhiên liệu. Biểu tình khiến 95 cảnh sát bị thương và làm kích hoạt tình trạng khẩn cấp ở nhiều nơi trên đất nước, vốn khởi đầu từ hôm Chủ nhật khi chính quyền dỡ bỏ các biện pháp kiểm soát giá khí hóa lỏng, một loại nhiên liệu ô tô phổ biến. Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev đã ra lệnh cho chính phủ lâm thời khôi phục các biện pháp kiểm soát giá và mở rộng chúng sang các mặt hàng “quan trọng về mặt xã hội” khác. Continue reading “Thế giới hôm nay: 06/01/2022”

Nguyễn Công Trứ trong trật tự quyền lực của Minh Mệnh

Tác giả: Vũ Đức Liêm

Có nhiều cách thức khác nhau để đánh giá vai trò của Nguyễn Công Trứ trong lịch sử Việt Nam. Dù là cách nào đi nữa thì dấu ấn và đóng góp của ông cho diễn trình lịch sử sơ kỳ hiện đại là không thể phủ nhận. Bài này gợi ra một góc nhìn khác về vai trò của ông trong cuộc chơi quyền lực và định hình chính trị ở Việt Nam đầu thế kỷ XIX: Nguyễn Công Trứ trên bàn cờ quyền lực của Minh Mệnh.

Đây là câu chuyện về quyền lực và thực hành chính trị ở Việt Nam đầu thế kỷ XIX. Câu chuyện phản ánh cách thức sự thay đổi vương triều dẫn đến việc tái cấu trúc quyền lực ở tầng bậc cao nhất của nhà nước, làm thay máu hệ thống quan liêu trung ương và thay đổi cách thức điều hành nền hành chính. Nhà vua Minh Mệnh lên ngôi năm 1820 với tham vọng tập trung hóa quyền lực, ổn định xã hội, thống nhất lãnh thổ và hệ thống cai trị vùng miền. Nỗ lực này thách thức giới quan liêu địa phương và các tướng lĩnh quân sự đầy quyền lực từng phụng sự Gia Long, vì thế Minh Mệnh cần những gương mặt mới cho trật tự quyền lực mà ông đang xác lập. Trong khung cảnh đó, ông tìm thấy Nguyễn Công Trứ. Continue reading “Nguyễn Công Trứ trong trật tự quyền lực của Minh Mệnh”

Thế giới hôm nay: 05/01/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Số người di cư băng qua Eo biển Manche trong năm 2021 tăng gấp ba lần so với 2020 lên hơn 28.000 người, theo phân tích dữ liệu của Press Association. Thái độ thiếu hợp tác và tin tưởng nhau giữa Anh và Pháp, cũng như xu hướng dùng người di cư làm vũ khí chính trị, đã khiến việc xử lý vấn đề trở nên khó khăn, đôi khi thậm chí gây chết người.

OPEC+ sẽ tăng sản lượng thêm 400.000 thùng/ngày trong tháng 2 – cùng tốc độ tăng đang duy trì từ tháng 8 năm ngoái – bất chấp việc Mỹ kêu gọi đẩy mạnh sản xuất. Năm ngoái nhóm thống nhất đạt mức sản xuất tiền đại dịch vào tháng 9. Nhóm dự đoán tác động của biến thể Omicron là nhẹ và chỉ ngắn hạn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 05/01/2022”

Hồi ức và cảm nghĩ về Thuỷ quân Đoan Hùng

Tác giả: Phan Phác

Cách đây bốn mươi lăm năm, ngày 8 tháng 3 năm 1949, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng Tư lệnh Quân đội quốc gia và Dân quân Tự vệ Việt Nam thời bấy giờ, quyết định thành lập Ban Nghiên cứu Thuỷ quân Việt Nam trực thuộc Bộ Tổng tham mưu, đánh dấu một bước phát triển mới về chiến cuộc chống thực dân xâm lược Pháp cũng như về xây dựng lực lượng vũ trang.

Từ sau chiến thắng Việt Bắc, Thu Đông năm 1947, hưởng ứng phong trào Thi đua yêu nước, quân và dân ta phát huy cao độ tinh thần tự lực tự cường ra sức rèn cán luyện quân, đánh giặc lập công, nên đến mùa hè năm 1949 đã đánh bại một bước kế hoạch bình định lấn chiếm của địch, phát triển chiến tranh du kích rộng khắp, củng cố căn cứ địa Việt Bắc và xây dựng lực lượng vũ trang thành 3 thứ quân: Bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích. Trong bộ đội chủ lực, ngoài bộ binh ra, cũng đã xây dựng được một số đơn vị: pháo binh, công binh, thông tin… Continue reading “Hồi ức và cảm nghĩ về Thuỷ quân Đoan Hùng”

04/01/1913: Chiến lược gia người Đức Alfred von Schlieffen qua đời

Nguồn: German military strategist Alfred von Schlieffen dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1913, Thống chế Alfred Graf von Schlieffen– người thiết kế chiến lược quân sự hiếu chiến mà quân Đức sẽ sớm sử dụng với một ít chỉnh sửa vào buổi đầu Thế chiến I – đã qua đời tại Berlin.

Là con trai của một vị tướng người Phổ, Schlieffen nhập ngũ năm 1854 và đã tham gia cả Chiến tranh Bảy tuần với Áo năm 1866 lẫn Chiến tranh Pháp-Phổ năm 1870-1871. Trong những thập niên tiếp theo, ông nhanh chóng thăng tiến và trở thành thành viên của Bộ Tổng tham mưu (Großer Generalstab), một đội ngũ ưu tú gồm khoảng 650 sĩ quan đóng vai trò tham mưu chiến lược cho quân đội Phổ. Ông trở thành người đứng đầu cơ quan này vào năm 1891. Continue reading “04/01/1913: Chiến lược gia người Đức Alfred von Schlieffen qua đời”

Thế giới hôm nay: 04/01/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một bồi thẩm đoàn liên bang ở California đã kết tội Elizabeth Holmes bốn tội danh lừa đảo và âm mưu lừa đảo nhà đầu tư. Bà được trắng án về 4 tội danh liên quan đến lừa đảo bệnh nhân; và ba tội danh khác không thể định đoạt bởi bồi thẩm đoàn. Tất cả tội danh bà bị kết án đều có mức tối đa 20 năm tù. Trước khi sụp đổ, công ty khởi nghiệp xét nghiệm máu Theranos của bà được định giá 9 tỷ USD.

Giá trị vốn hóa thị trường chứng khoán của Apple có thời điểm vượt 3 nghìn tỷ đô la trong thứ Hai — công ty đầu tiên trên thế giới vượt con số này. Cổ phiếu của nhà sản xuất iPhone tăng 40% kể từ đầu năm 2021, giúp họ vươn lên chiếm gần 7% trong rổ chỉ số S&P 500. Apple mất 42 năm để đạt được mốc 1 nghìn tỷ đô la vào tháng 8 năm 2018. Họ tăng gấp ba lần giá trị chỉ trong hơn ba năm qua. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/01/2022”

Tóm lược nội dung “Nghị quyết lịch sử” lần thứ 3 của Trung ương ĐCSTQ (P5)

Lược dịch: Nguyễn Hải Hoành

Xem thêm: Phần 1; Phần 2; Phần 3; Phần 4

4. MỞ RA THỜI ĐẠI MỚI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI ĐẶC SẮC TRUNG QUỐC

Kể từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 18 của Đảng, chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc tiến sang một thời đại mới. Nhiệm vụ chính mà Đảng phải đối mặt là thực hiện mục tiêu phấn đấu trăm năm đầu tiên, bắt đầu thực hiện một hành trình mới để thực hiện mục tiêu phấn đấu trăm năm thứ hai, tiếp tục tiến tới mục tiêu hùng vĩ là thực hiện sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng với đồng chí Tập Cận Bình là hạt nhân đã nắm vững tổng thể tình hình toàn bộ chiến lược phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa và những thay đổi to lớn chưa từng có trên thế giới trong một thế kỷ qua,  nhấn mạnh thời đại mới của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc là kế thừa quá khứ, gợi mở tương lai, nối nghiệp tiền nhân, mở đường tương lai, tiếp tục giành lấy thắng lợi vĩ đại của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc trong điều kiện lịch sử mới, Continue reading “Tóm lược nội dung “Nghị quyết lịch sử” lần thứ 3 của Trung ương ĐCSTQ (P5)”

Thế giới hôm nay: 03/01/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Số ca nhiễm biến thể omicron của SARS-CoV-2 tiếp tục lan rộng ở nhiều nước trên thế giới. New York thông báo có hơn 85.000 ca nhiễm covid-19 mới chỉ trong đêm giao thừa ở bang này, cao nhất từ ​​trước đến nay. Trong khi đó Pháp trở thành quốc gia thứ sáu ghi nhận hơn 10 triệu ca mắc covid. Một số thành phố của Ấn Độ cũng báo cáo số ca tăng mặc dù thị trưởng Delhi trả lời trước báo giới rằng số ca nhiễm ở thủ đô không cao và tỷ lệ nhập viện thấp.

Kênh đào Suez, chuyên chở khoảng 12% thương mại thế giới tính theo khối lượng, ghi nhận doanh thu 6,3 tỷ đô la trong năm 2021, cao nhất lịch sử và tăng 12,8% so với 2020. Ngành vận tải biển đang chật vật để phục hồi từ tác động của covid-19. Hồi tháng 3, kênh đào bị phong tỏa sáu ngày khi con tàu mang cờ Panama Ever Given mắc cạn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 03/01/2022”

Sự suy thoái của một siêu cường: Học thuyết mới của TQ và hậu quả với thế giới

Nguồn: “Chinas Wandel – die neue Doktrin und ihre Folgen für die Welt”, WELT, 29/12/2021.

Lược dịch: Nguyễn Xuân Hoài

Chế độ Trung Quốc đang thay đổi sâu rộng mô hình kinh tế của mình. Phương châm là “Thịnh vượng chung”. Nhưng đằng sau việc tạo ra sự bình đẳng lớn hơn, chính quyền cộng sản còn có một mục tiêu thực sự khác. Kế hoạch này có tác động toàn cầu.

Người khổng lồ đã lung lay từ nhiều tháng nay. Nhà phát triển bất động sản Trung Quốc Evergrande đang gồng mình, rên siết vì gánh nặng nợ nần, điều này làm cho cả thế giới phải nín thở vì lo lắng. Đầu tháng 12, các khoản thanh toán cho các chủ nợ đã đến hạn, nhưng thanh toán thì không thấy đâu. Continue reading “Sự suy thoái của một siêu cường: Học thuyết mới của TQ và hậu quả với thế giới”

02/01/1811: Lần đầu tiên một thượng nghị sĩ Mỹ bị kỷ luật

Nguồn: First censuring of a U.S. senator, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1811, Thượng nghị sĩ Timothy Pickering, một thành viên của Đảng Liên bang đại diện cho bang Massachusetts, đã trở thành thượng nghị sĩ Mỹ đầu tiên bị kỷ luật (censure) khi Thượng viện thông qua một đề xuất chống lại ông sau cuộc bỏ phiếu với tỷ lệ 20: 7. Pickering đã bị buộc tội vi phạm luật Quốc hội vì dám công khai các tài liệu mật mà Tổng Thống giao cho Thượng viện. Continue reading “02/01/1811: Lần đầu tiên một thượng nghị sĩ Mỹ bị kỷ luật”

Đại sứ Graham Martin, Tổng thống Thiệu và ngày ‘Sài Gòn sụp đổ’

Tác giả: Tina Hà Giang p/v Frank Snepp

Trong các phần phỏng vấn trước, Frank Snepp nói về hành động của Tổng thống Richard Nixon và cố vấn an ninh Henry Kissinger sẵn sàng bỏ rơi VNCH.

Nhưng diễn biến tình hình ở VNCH sau Hòa đàm Paris 1973 còn có một nhân vật khác, cựu phân tích gia chiến lược của CIA ở VNCH nói.

Trả lời BBC hồi cuối tháng 10/2021 ở Nam California, ông Frank Snepp, 78 tuổi, giải thích đây là câu chuyện phức tạp và nói về vai trò của đại sứ Graham Martin. Continue reading “Đại sứ Graham Martin, Tổng thống Thiệu và ngày ‘Sài Gòn sụp đổ’”