Tư liệu học thuật chuyên ngành nghiên cứu quốc tế
Download toàn văn báo cáo (PDF) tại đây: Du an Nghiencuuquocte-Annual report 2024
Trong năm 2024, Dự án xuất bản tổng cộng 954 bài, đạt trung bình 2,61 bài/ngày so với 2,18 bài/ngày trong năm 2023. Tổng số lượt đọc của trang đạt 8,3 triệu so với 7 triệu lượt trong năm 2023. Continue reading “Báo cáo Thường niên 2024 và Kêu gọi tài trợ năm 2025”
Nguồn: Edward Luce, “Donald Trump’s beautiful trade war,” Financial Times, 03/04/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Cái giá ngoại giao từ hàng rào thuế quan của Tổng thống Mỹ sẽ kéo dài.
Donald Trump từng nói rằng thuế quan là “từ đẹp đẽ nhất.” Sau khi thị trường đóng cửa vào thứ Tư ngày 02/04, ông đã tuyên bố vinh danh “ngày giải phóng” này. Đối với các đối tác thương mại của Mỹ, ngày 02/04 sẽ đánh dấu sự kết thúc của kỷ nguyên thương mại toàn cầu. Trump đã nâng thuế quan lên mức cao nhất kể từ Đạo luật Smoot-Hawley khét tiếng trong thời kỳ Đại Suy thoái. Đối với người tiêu dùng Mỹ, “ngày giải phóng” đồng nghĩa với việc giá cả sẽ tăng cao. Nhưng đối với Trump, đó là sự hiện thực hóa tham vọng cả đời của ông – tuyên chiến kinh tế với những kẻ “gian lận” và “cướp bóc” nước ngoài đã “vơ vét,” “xâm phạm,” “chiếm đoạt,” và “tàn phá” nước Mỹ suốt nhiều thập kỷ. Ngài Tổng thống, xin cho chúng tôi biết suy nghĩ thực sự của ông. Continue reading “Cuộc thương chiến “đẹp đẽ” của Donald Trump”
Nguồn: Jesse James is murdered, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1882, một trong những tên tội phạm khét tiếng nhất nước Mỹ, Jesse James, đã bị bắn chết bởi một thành viên trong băng đảng của mình, Bob Ford, kẻ đã phản bội James để lấy tiền thưởng. Trong 16 năm, Jesse và anh trai Frank đã thực hiện hàng loạt các vụ cướp của giết người trên khắp vùng Trung Tây nước Mỹ. Các tạp chí trinh thám và tiểu thuyết giật gân đã tô hồng băng đảng James, biến chúng thành những Robin Hood huyền thoại, bị các chủ đất và chủ ngân hàng vô đạo đức thúc đẩy phạm tội. Trên thực tế, Jesse James là một kẻ giết người tàn nhẫn chỉ trộm cướp cho bản thân mình. Continue reading “03/04/1882: Jesse James bị ám sát”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump công bố thuế “đối ứng” lên hàng nhập khẩu từ các đối tác thương mại của Mỹ, cùng với mức thuế cơ bản tối thiểu 10%. Ông tuyên bố sẽ áp thuế 34% với Trung Quốc, 20% với Liên minh châu Âu, 24% với Nhật Bản, và nhiều nước khác. Những mức thuế này, bao gồm cả thuế cơ bản, được áp dụng bổ sung vào mức thuế 25% lên ô tô nhập khẩu, vốn sẽ có hiệu lực từ nửa đêm theo giờ địa phương.
Chính quyền quân sự Myanmar tuyên bố ngừng bắn tạm thời ngay lập tức với các nhóm phiến quân để hỗ trợ công tác cứu trợ sau trận động đất tuần trước. Liên minh các nhóm nổi dậy đã kêu gọi ngừng bắn ngay sau thảm họa, nhưng các tướng lĩnh cầm quyền vẫn tiếp tục không kích, khiến cộng đồng quốc tế bất bình. Giới chức cho biết lệnh tạm dừng sẽ kéo dài đến ngày 22 tháng 4. Continue reading “Thế giới hôm nay: 03/04/2025”
Nguồn: Stephen M. Walt, “Asia Is Getting Dangerously Unbalanced,” Foreign Policy, 01/04/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Chính quyền Trump tiếp tục xuất hiện khắp các mặt báo, nhưng câu chuyện thực sự đáng quan tâm có thể lại ở nơi khác.
Với tất cả sự hỗn loạn hiện đang nhấn chìm chính sách đối ngoại của Mỹ, rất dễ để người ta quên mất một số khía cạnh cơ bản hơn của chính trị toàn cầu. Tất cả chúng ta đều đang bị phân tâm bởi vụ Signalgate, đàm phán Nga-Ukraine, sự thù địch ngày càng rõ ràng của chính quyền Trump đối với châu Âu, một cuộc thương chiến đang rình rập, vết thương tự gây ra do quan hệ xấu đi giữa Mỹ và Canada, cũng như cuộc tấn công có hệ thống vào các thể chế dân chủ bên trong nước Mỹ. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc theo kịp tất cả những sự kiện này, thì bạn không đơn độc. Continue reading “Châu Á đang mất cân bằng một cách nguy hiểm”
Nguồn: Yingtai Lung (Long Ứng Đài), “The Clock Is Ticking for Taiwan,” New York Times, 01/04/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Các tài xế taxi Đài Loan nổi tiếng là thích nói chuyện, và gần đây, ngay khi tôi vừa ngồi vào ghế sau của một chiếc taxi ở phía nam hòn đảo, bác tài đã quay sang vui vẻ hỏi thăm tôi, rồi đột ngột tuyên bố rằng “Hôm nay là Ukraine, ngày mai là Đài Loan.”
Ông đã lên tiếng bày tỏ mối quan ngại chung trên khắp Đài Loan kể từ khi Tổng thống Trump giảm sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ dành cho Ukraine và làm nhục Tổng thống nước này, Volodymyr Zelensky, tại Nhà Trắng vào cuối tháng 2. Giờ đây, người dân Đài Loan đang tự hỏi: Nếu Mỹ có thể làm như vậy với Ukraine để lấy lòng Nga, thì liệu họ có làm như vậy với chúng tôi để lấy lòng Trung Quốc không? Continue reading “Thời gian không còn nhiều cho Đài Loan”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết Liên minh Châu Âu (EU) có một “kế hoạch mạnh mẽ để trả đũa” các mức thuế mới của Donald Trump. Tổng thống Mỹ dự kiến sẽ công bố một vòng thuế quan mới áp dụng cho “tất cả các quốc gia” vào thứ Tư; Nhà Trắng cho biết các mức thuế sẽ có hiệu lực ngay lập tức. Bà von der Leyen nói EU vẫn hy vọng có thể đạt được một “giải pháp đàm phán.”
BYD giao gần 1 triệu xe trong quý đầu năm 2025, tăng 58% so với cùng kỳ năm trước. Hãng xe Trung Quốc, vốn cho biết hơn 40% số xe bán ra là xe điện, gần đây cũng công bố doanh số lần đầu vượt mốc 100 tỷ USD vào năm ngoái. Doanh số của BYD tăng vọt trong bối cảnh doanh số của Tesla sụt giảm tại thị trường châu Âu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 02/04/2025”
Nguồn: Jude Blanchette, “China Sees Opportunity in Trump’s Upheaval,” Foreign Affairs, 13/08/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Chiến lược của Bắc Kinh nhằm theo đuổi một thỏa thuận trong lúc quản lý rủi ro từ sự hỗn loạn.
Năm 2018, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình từng lập luận rằng thế giới đang trải qua “những thay đổi sâu sắc chưa từng thấy trong một thế kỷ,” một khái niệm sau đó đã trở thành trọng tâm trong thế giới quan địa chính trị của Bắc Kinh. Cụm từ này gợi lên sự tương đồng với những thay đổi toàn cầu mạnh mẽ sau Thế chiến I, bao gồm sự sụp đổ của các đế chế châu Âu và sự tái sắp xếp trật tự chính trị quốc tế. Ngày nay, Bắc Kinh cũng nhận thấy một chuyển đổi mang tính địa chấn tương tự, lần này được thúc đẩy bởi những đột phá công nghệ đang tăng tốc – trong trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, và máy tính lượng tử – cùng với những biến động ngày càng dữ dội trong chính trị trong nước của Mỹ và châu Âu, và sự chuyển dịch kinh tế rõ rệt sang khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, mà phần lớn được thúc đẩy bởi sự phát triển nhanh chóng của chính Trung Quốc. Continue reading “Trung Quốc nhìn thấy cơ hội trong sự hỗn loạn của Trump”
Nguồn: President Nixon signs legislation banning cigarette ads on TV and radio, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1970, Tổng thống Richard Nixon đã ký một đạo luật chính thức cấm quảng cáo thuốc lá trên truyền hình và radio. Nixon, người thỉnh thoảng cũng hút xì gà, đã ủng hộ luật này vì làn sóng gia tăng của những người ủng hộ sức khỏe cộng đồng.
Kể từ năm 1939, nhiều nghiên cứu về sức khỏe đáng báo động đã xuất hiện, cho thấy mối liên hệ giữa hút thuốc lá với tỷ lệ mắc bệnh ung thư và bệnh tim cao hơn, và đến cuối những năm 1950, tất cả các tiểu bang của Mỹ đều có luật cấm bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên. Năm 1964, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) và Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) đã nhất trí rằng các nhà quảng cáo có trách nhiệm phải cảnh báo công chúng về các mối nguy của việc hút thuốc đối với sức khỏe. Continue reading “01/04/1970: Nixon ký luật cấm quảng cáo thuốc lá trên truyền hình và radio”
Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Panama port deal puts ‘prophet’ Lý Ka-shing to the test,” Nikkei Asia, 27/03/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Động thái của ông trùm Hong Kong diễn ra khi Mỹ và Trung Quốc gia tăng căng thẳng
Nhà sáng lập CK Hutchison, Lý Gia Thành, đã quay trở lại sân khấu toàn cầu khi quyết định bán quyền khai thác các cảng ở cả hai bên Kênh đào Panama, nơi đã trở thành điểm nóng trong căng thẳng Mỹ-Trung.
Dù động thái này có thể giúp ông trùm Hong Kong ghi điểm ở Washington, nhưng lại khiến ông lọt vào tầm ngắm của Bắc Kinh. Continue reading “Thỏa thuận Cảng Panama đặt ‘nhà tiên tri’ Lý Gia Thành vào thử thách”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Chính quyền quân sự Myanmar tiếp tục không kích các nhóm phiến quân trên khắp đất nước, bất chấp lời kêu gọi từ Liên Hợp Quốc và các nước láng giềng về một lệnh ngừng bắn để cho phép viện trợ nhân đạo sau trận động đất 7,7 độ richter hôm thứ Sáu. Chính quyền cho biết số người thiệt mạng do thảm họa đã lên tới khoảng 1.700 người và đang kêu gọi hỗ trợ quốc tế. Ít nhất 18 người khác cũng thiệt mạng ở nước láng giềng Thái Lan.
Một chính phủ chuyển tiếp ở Syria đã tuyên thệ nhậm chức, với tổng thống Ahmed al-Sharaa bổ nhiệm 23 người vào nội các của ông. Những người được bổ nhiệm bao gồm đại diện từ nhiều giáo phái, sắc tộc khác nhau, và có cả một phụ nữ. Ông al-Sharaa trở thành người đứng đầu trên thực tế của Syria từ tháng 1, sau khi nhà độc tài lâu năm Bashar al-Assad bị lật đổ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 31/03/2025”
Nguồn: John Haltiwanger, “5 Key Questions About Signalgate,” Foreign Policy, 25/03/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Những câu hỏi đáng lưu tâm nhất về vụ bê bối nhóm chat Signal.
Mọi người ở Washington vẫn đang quay cuồng sau bài báo gây chấn động của nhà báo Jeffrey Goldberg trên tờ Atlantic, rằng ông đã vô tình bị đưa vào cuộc trò chuyện nhóm trên ứng dụng Signal với các quan chức an ninh quốc gia cấp cao nhất trong chính quyền Trump khi họ thảo luận về các cuộc tấn công sắp tới của Mỹ nhắm vào phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen. Continue reading “Năm câu hỏi quan trọng về “Signalgate””
Nguồn: Napoleon’s forces defeated in Paris, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1814, lực lượng liên minh châu Âu chống lại nước Pháp của Napoleon đã tiến quân khải hoàn vào Paris, chính thức chấm dứt một thập kỷ thống trị của Pháp ở Lục địa già.
Napoleon, một trong những nhà chiến lược quân sự vĩ đại nhất trong lịch sử, đã nắm quyền kiểm soát nhà nước Pháp vào năm 1800 và lên ngôi hoàng đế vào năm 1804. Đến năm 1807, ông kiểm soát một đế chế trải dài khắp châu Âu. Tuy nhiên, vào năm 1812, ông bắt đầu gặp phải những thất bại đáng kể đầu tiên trong sự nghiệp quân sự của mình, phải chịu đựng một cuộc xâm lược thảm khốc vào Nga, để mất Tây Ban Nha vào tay Công tước Wellington, và thất bại hoàn toàn trước một lực lượng liên minh vào năm 1814. Continue reading “30/03/1814: Lực lượng của Napoleon bị đánh bại tại Paris”
Nguồn: James Palmer, “U.S. Cybersecurity Weakness Benefits China”, Foreign Policy, 25/03/2025
Biên dịch: Tạ Kiều Trang
Vụ rò rỉ tin nhắn trong nhóm chat của chính quyền Trump cho thấy Trung Quốc có lẽ đang chiếm ưu thế trong chiến tranh thông tin.
Tiêu điểm tuần này: Vụ rò rỉ nhóm chat của chính quyền Trump phản ánh nguy cơ Mỹ đánh mất vị thế về an ninh mạng trước Trung Quốc; Bắc Kinh có thể tạm ngừng mua dầu từ Venezuela khi Trump đe dọa áp thêm thuế quan; Làn sóng phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) ở Trung Quốc sau khi DeepSeek ra mắt. Continue reading “Lợi thế của Trung Quốc từ lỗ hổng an ninh mạng của Mỹ”
Nguồn: First reading of the Keeling Curve, which shows carbon dioxide levels in Earth’s atmosphere, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào tháng 3/1958, Tiến sĩ Charles David Keeling đã bắt đầu đo đạc thường xuyên lượng carbon dioxide trong khí quyển từ Đài quan sát Mauna Loa ở Hawaii. Trong những năm tiếp theo, nghiên cứu của ông đã hé lộ điều mà ngày nay chúng ta gọi là Đường cong Keeling (Keeling Curve): một đồ thị các phép đo liên tục, cho thấy sự tích tụ nhanh chóng của carbon dioxide. Continue reading “29/03/1958: Lần ghi nhận dữ liệu đầu tiên của Đường cong Keeling”
Nguồn: Ian Huang, “Inside the CCP-Funded Travel Groups Looking to Influence Taiwanese,” The Diplomat, 24/03/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Chuyến thăm của một nhóm thanh niên Đài Loan đến một số địa điểm lịch sử ít người biết đến không đơn thuần chỉ là một chuyến du lịch, mà là một phần của chiến lược tuyên truyền đã được tính toán.
“Này, tôi nghe nói có một nhóm du lịch miễn phí đến Hải Nam dành cho người Đài Loan từ 18 đến 40 tuổi. Nếu cậu là người đi du lịch lần đầu thì còn tuyệt hơn nữa,” Jeff, một du học sinh Đài Loan tại Trung Quốc, nói với tôi.
“Và nó còn hoàn toàn miễn phí,” cậu nói thêm.
Vì tò mò, tôi đã tham gia nhóm WeChat của họ sau khi được một người trong cuộc giới thiệu, và bắt đầu cuộc điều tra bí mật về sáng kiến kỳ lạ này. Continue reading “Bên trong chuyến du lịch do Trung Quốc tài trợ để gây ảnh hưởng lên Đài Loan”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gặp các lãnh đạo châu Âu tại Paris. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh Sir Keir Starmer nhấn mạnh rằng châu Âu nên duy trì lệnh trừng phạt đối với Nga. Họ cũng tái khẳng định cam kết sẵn sàng triển khai một “lực lượng bảo an” châu Âu tại Ukraine sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình. Trước đó Pháp đã cam kết hỗ trợ quốc phòng trị giá 2 tỉ euro (2,2 tỉ USD).
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng việc không coi trọng tham vọng sáp nhập Greenland của Donald Trump là “sai lầm.” Ông Putin cũng nói Nga đang có kế hoạch mở rộng năng lực quân sự ở Bắc Cực, đồng thời bày tỏ lo ngại về hoạt động của NATO trong khu vực này. Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance sẽ đến thăm Greenland vào thứ Sáu; song lịch trình chuyến đi của ông đã phải rút gọn do làn sóng phản đối ở nước này. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/03/2025”
Nguồn: Jodi Vittori, “Is America a Kleptocracy?,” Foreign Policy, 25/03/2025.
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng.
Mỗi khi có thay đổi lớn xảy ra, chúng ta đều tìm kiếm sự hướng dẫn. Sẽ có những lối sống mới và những kỳ vọng mới cho tương lai. Và bối cảnh tham nhũng đang phát triển nhanh chóng ở Mỹ cũng không phải là ngoại lệ.
Chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ của Donald Trump vào tháng 11 năm ngoái và những thay đổi về thể chế và nhân sự được đẩy nhanh kể từ khi ông nhậm chức đã buộc người Mỹ phải bước vào một lãnh địa chính trị mới. Cụ thể hơn, các thể chế và chuẩn mực chống tham nhũng đang bị phá vỡ. Tổng Chưởng lý Pam Bondi đã ra lệnh cho Bộ Tư pháp ưu tiên các vụ án liên quan đến các băng đảng tội phạm, đồng thời đóng cửa Lực lượng đặc nhiệm KleptoCapture và Sáng kiến Thu hồi Tài sản Kleptocracy [là các nỗ lực nhắm vào các nhân vật tham nhũng người nước ngoài]. Bản thân Trump cũng đã ra lệnh tạm dừng các cuộc điều tra mới và dừng thực thi Đạo luật Chống Tham nhũng Nước ngoài trong sáu tháng. Continue reading “Tham nhũng gia tăng, Mỹ đang dần trở thành một ‘chế độ đạo tặc’?”
Nguồn: Kiichiro Toyoda, founder of the Toyota Motor Corporation, dies, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1952, Kiichiro Toyoda, nhà sáng lập Toyota Motor, công ty đã vượt qua General Motors của Mỹ để trở thành nhà sản xuất xe hơi lớn nhất thế giới vào năm 2008, đã qua đời tại Nhật Bản ở tuổi 57.
Toyoda sinh ra tại Nhật Bản vào ngày 11/06/1894. Cha của ông – Sakichi Toyoda – là một nhà phát minh chuyên về máy dệt, bao gồm cả máy dệt tự động, và là người đã thành lập Toyoda Loom Works. (Mọi người gọi ông là “Thomas Edison của Nhật Bản”). Vào cuối thập niên 1920, Kiichiro Toyoda, người đang làm việc cho công ty của cha mình, đã bắt đầu lên kế hoạch phát triển bộ phận xe hơi. (Sakichi Toyoda qua đời vào ngày 30/10/1930, ở tuổi 63.) Năm 1933, Kiichiro Toyoda chính thức thành lập một bộ phận xe hơi trong Toyoda Loom Works và đã cho ra mắt một chiếc xe nguyên mẫu hai năm sau đó. Sang năm 1937, Toyota Motor được thành lập như một công ty con của Toyoda Loom Works. (“Toyota” được cho là một cái tên may mắn hơn “Toyoda” và dễ viết bằng chữ Nhật hơn). Continue reading “27/03/1952: Kiichiro Toyoda, nhà sáng lập Toyota Motor, qua đời”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Thị trường chứng khoán Mỹ giảm điểm sau khi Nhà Trắng thông báo Donald Trump sẽ công bố mức thuế mới đối với ô tô từ thứ Tư. Chỉ số S&P 500, đại diện cho các công ty lớn, giảm hơn 1%. NASDAQ, chỉ số chuyên về các công ty công nghệ, cũng giảm khoảng 2%. Cú sốc này xảy ra ngay sau một đợt phục hồi ngắn của thị trường hồi đầu tuần.
Tòa án tối cao Brazil phán quyết rằng cựu tổng thống Jair Bolsonaro sẽ bị đưa ra xét xử vì âm mưu đảo chính sau cuộc bầu cử năm 2022. Tòa cũng quyết định bảy đồng minh khác của vị chính trị gia cực hữu này sẽ bị xét xử vì những tội danh tương tự. Nếu bị kết tội, ông Bolsonaro có thể phải đối mặt với án tù hàng chục năm. Ông phủ nhận mọi hành vi sai trái. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/03/2025”
Nguồn: Hoàng Tĩnh, Ian Bremmer, Richard Sakwa, 观学院直播厅| 中美欧三学者对话：跨大西洋关系已越过无法挽回的节点, Guancha, 21/03/2025.
Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan
Chưa đầy 100 ngày sau khi Trump tái đắc cử, liên minh xuyên Đại Tây Dương đã liên tiếp tan vỡ. Trong bối cảnh suy thoái kinh tế, một châu Âu không có sự hỗ trợ của Mỹ sẽ làm thế nào để tìm được sự cân bằng giữa tự chủ chiến lược, bảo vệ an ninh và phục hồi kinh tế? Là một lực lượng nòng cốt trong việc bảo vệ hòa bình thế giới, Trung Quốc sẽ đóng vai trò gì trong ván cờ mới này? Liệu hợp tác Trung Quốc-châu Âu có thể mở ra bước ngoặt mới hay không?
Phòng phát sóng trực tiếp của Guan School đã đặc biệt mời giáo sư Hoàng Tĩnh của Đại học Ngoại Ngữ Thượng Hải; chủ tịch Eurasia Group kiêm giáo sư danh dự tại Đại học New York Ian Bremmer; và giáo sư chính trị học về Nga và châu Âu tại Đại học Kent (Anh) Richard Sakwa, để cung cấp những góc nhìn theo quan điểm từ ba phía: Trung Quốc, Mỹ và châu Âu. Dưới đây là nửa đầu nội dung cuộc đối thoại. Continue reading “Hệ thống quyền lực xuyên Đại Tây Dương đã đến điểm không thể vãn hồi”
