Tại sao Đài Loan không cần phải tuyên bố ‘độc lập’?

Nguồn: Nathan Attrill, “Every day is Independence Day in Taiwan”, The Strategist, 01/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Trong bài phát biểu khởi động chuỗi “10 bài nói chuyện về Đất nước” vào ngày 22 tháng 6, Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức đã tuyên bố rằng Đài Loan “tất nhiên là một quốc gia”, viện dẫn hệ thống dân chủ, lịch sử riêng biệt và việc Bắc Kinh không có quyền tài phán đối với hòn đảo này. Đây là một trong những lời khẳng định rõ ràng nhất của ông về bản sắc quốc gia của Đài Loan: không phải là lời kêu gọi thay đổi, mà là một tuyên bố về thực tế hiện tại.

Bắc Kinh đã phản ứng dữ dội. Văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc đã lên án những nhận xét của ông Lại là “tuyên bố độc lập của Đài Loan” chứa đầy “những luận điệu sai lạc”, cáo buộc ông kích động ly khai và “đẩy Đài Loan đến chiến tranh”. Truyền thông nhà nước Trung Quốc cảnh báo rằng những bài phát biểu như vậy sẽ “bị chôn vùi trong đống rác của lịch sử”, và nói thêm rằng những nhận xét gây hấn của ông Lại đã phớt lờ mong muốn mạnh mẽ về hòa bình của công chúng Đài Loan. Continue reading “Tại sao Đài Loan không cần phải tuyên bố ‘độc lập’?”

Cuộc chiến kế vị sẽ định hình tương lai của Tây Tạng

Nguồn: Saransh Sehgal, “Dalai Lama at 90: The Succession Battle That Will Shape Tibet’s Future,” The Diplomat, 30/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng.

Với việc Bắc Kinh mong muốn kiểm soát quá trình tái sinh đã có hàng thế kỷ nay của người Tây Tạng, một vấn đề tâm linh đã bị gắn liền với một cuộc xung đột địa chính trị phức tạp.

Khi Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 chuẩn bị bước sang tuổi 90 vào ngày 06/07 sắp tới, sự chú ý của thế giới đang đổ dồn vào vị lãnh đạo tinh thần của Tây Tạng. Đối với hầu hết những người sống thọ, sinh nhật thứ 90 có lẽ là thời điểm để suy ngẫm. Nhưng đối với vị tu sĩ Phật giáo nổi tiếng nhất thế giới, đây là một khoảnh khắc sẽ để lại hệ quả sâu sắc, vì ngài có thể tiết lộ kế hoạch lựa chọn người kế vị mình, một động thái chưa từng có trong truyền thống Phật giáo Tây Tạng. Continue reading “Cuộc chiến kế vị sẽ định hình tương lai của Tây Tạng”

01/07/1963: Cục Bưu chính Mỹ giới thiệu mã ZIP

Nguồn: U.S. Post Office introduces zip codes, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1963, Cục Bưu chính Mỹ (United States Postal Service, USPS) đã giới thiệu Kế hoạch Cải thiện Khu vực (Zone Improvement Plan, ZIP) như một phần trong kế hoạch cải thiện tốc độ chuyển phát thư từ. Kế hoạch này đã khởi xướng việc sử dụng các mã ZIP có thể đọc bằng máy để hỗ trợ việc sắp xếp thư hiệu quả hơn trên toàn quốc.

Ý tưởng này không hoàn toàn mới. Vào năm 1943, Cục Bưu chính đã tạo ra các khu vực được đánh số cho hơn 100 đô thị trên khắp nước Mỹ. Nhưng trong thời kỳ bùng nổ sau Thế chiến II, hệ thống đó đã sớm không còn phù hợp. Từ năm 1943 đến 1962, khối lượng thư từ hàng năm tăng lên gấp đôi, từ 33 tỷ lên 66,5 tỷ lá thư, và một lá thư gửi đi trung bình phải qua 17 trạm phân loại. Các vùng ngoại ô mọc lên như nấm, và việc vận chuyển thư đã chuyển từ đường sắt sang đường bộ và đường không, khiến các hệ thống trung tâm đô thị cũ trở nên lỗi thời. Continue reading “01/07/1963: Cục Bưu chính Mỹ giới thiệu mã ZIP”

Thế giới hôm nay: 01/07/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các thượng nghị sĩ Mỹ bắt đầu bỏ phiếu cho “Dự luật To lớn và Tuyệt đẹp” của Donald Trump – một gói cắt giảm thuế quy mô lớn. Trong một phiên họp đặc biệt gọi là vote-a-rama, họ đang tranh luận về hàng loạt sửa đổi đối với dự luật gần 1.000 trang và tiến hành bỏ phiếu liên tiếp. Đảng Cộng hòa hy vọng thông qua luật trước ngày 4 tháng 7, nhưng chỉ có thể mất tối đa ba phiếu ở Thượng viện. Có vẻ họ đã mất hai phiếu.

Ông Trump đã ký sắc lệnh hành pháp dỡ bỏ phần lớn trừng phạt của Mỹ đối với Syria. Ông từng tuyên bố sẽ rút lại trừng phạt vào tháng 5, và vừa ban hành một lệnh miễn trừ kéo dài 180 ngày cho phép giao thương tạm thời với chính phủ Syria. Các biện pháp trừng phạt nhắm vào Bashar al-Assad – cựu tổng thống bị lật đổ – vẫn sẽ được giữ nguyên, cùng với các biện pháp đối với những ai hậu thuẫn quân đội Syria, vốn chỉ có thể được dỡ bỏ bởi Quốc hội. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/07/2025”

Cuộc đời Tập Trọng Huân và di sản để lại cho Tập Cận Bình

Nguồn: Joseph Torigian, “Xi Jinping’s Costly Inheritance,” Foreign Affairs, 23/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Những gian khổ của cha ông đã định hình nên nhà lãnh đạo Trung Quốc – và đất nước mà ông cai trị – như thế nào?

Năm 1980, Tập Trọng Huân, một nhân vật nặng ký của Đảng Cộng sản Trung Quốc và cha của nhà lãnh đạo đương nhiệm Tập Cận Bình, đã đến thăm một trong những địa điểm du lịch hàng đầu miền trung đông Iowa: Thuộc địa Amana, một di sản văn hóa Đức được thành lập theo nguyên tắc cộng đồng, ngày nay nổi tiếng với bia và đồ thủ công. Trải nghiệm này đã làm ông chấn động. Ở tuổi 67, ông đã dẫn đầu một phái đoàn các tỉnh trưởng đến Mỹ. Đó là một khoảnh khắc lịch sử trong công cuộc mở cửa của Trung Quốc với các doanh nghiệp và đầu tư phương Tây. Với tư cách là lãnh đạo tỉnh Quảng Đông, Tập Trọng Huân chính là người đi tiên phong trong quá trình đó. Quảng Châu, thủ phủ của tỉnh, lúc đó vừa chứng kiến lễ khánh thành lãnh sự quán Mỹ đầu tiên bên ngoài Bắc Kinh. Ông cũng đang khởi động các Đặc khu Kinh tế – những khu vực được thiết kế để thu hút doanh nghiệp nước ngoài – vốn sẽ tượng trưng cho quan hệ mới của Trung Quốc với thế giới bên ngoài. Continue reading “Cuộc đời Tập Trọng Huân và di sản để lại cho Tập Cận Bình”

Thế giới hôm nay: 30/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu sát nút để thúc đẩy một dự luật sẽ hợp thức hóa các khoản cắt giảm thuế của Donald Trump, đồng thời tăng chi tiêu cho quốc phòng và chống nhập cư. Hai thượng nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu chống. Song một số người trước đây từng từ chối ủng hộ ông Trump nay đã đổi ý. Phe Cộng hòa tại Thượng viện hy vọng sẽ thông qua dự luật trước ngày 4 tháng 7, dù vẫn còn nhiều rào cản lớn.

Nga tiến hành một trong những đợt tấn công bằng drone và tên lửa lớn nhất bên trong lãnh thổ Ukraine. Một máy bay chiến đấu F-16 của Ukraine đã bị rơi trong lúc chống lại cuộc tấn công vào ban đêm; phi công thiệt mạng vì không kịp thoát hiểm. Quân đội Ukraine cho biết họ đã bắn hạ 436 máy bay không người lái và 38 tên lửa, nhưng có 6 quả tên lửa vẫn xuyên thủng hệ thống phòng thủ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/06/2025”

Con đường nào để đạt được hòa bình ở Trung Đông?

Nguồn: “How to win peace in the Middle East”, The Economist, 26/06/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Donald Trump đã đánh cược. Nhưng liệu ông ấy có thắng? Ông đã ném bom chương trình hạt nhân của Iran và ngay lập tức áp đặt lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran, mà không có bất kỳ thương vong nào từ phía Mỹ. Đây là lời biện minh cho những người, bao gồm cả tờ báo này, lo sợ rằng Iran sẽ phản ứng mạnh mẽ.

Tuy nhiên, rủi ro chỉ là một nửa của bài toán: yếu tố còn lại là liệu Mỹ có thể lợi dụng một cuộc tấn công để ngăn chặn Iran chế tạo vũ khí hạt nhân hay không. Cách tốt nhất để đạt được điều đó bây giờ là ông Trump đạt được một thỏa thuận hạt nhân toàn diện với chế độ này. Ông có thể củng cố điều đó bằng cách thúc đẩy Trung Đông giải quyết các vấn đề của mình thông qua thương mại và đầu tư, thay vì chuẩn bị cho các cuộc chiến tranh. Đó là những nhiệm vụ khó khăn, nhưng nếu ông Trump thậm chí hoàn thành một phần trong số đó, ông sẽ giành được một phần thưởng mà những người tiền nhiệm của ông đã bỏ lỡ. Continue reading “Con đường nào để đạt được hòa bình ở Trung Đông?”

Cuộc chiến với Iran chỉ là để thỏa mãn cái tôi của Trump

Nguồn: Stephen M. Walt, “The War for Trump’s Ego,” Foreign Policy, 26/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc tấn công của Israel và Mỹ chống lại Iran thực ra không có mục đích như chúng ta tưởng.

Trước hết, hãy bắt đầu bằng việc làm rõ cuộc chiến của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống Mỹ Donald Trump với Iran – đúng vậy, nó là một cuộc chiến – không phải vì điều gì. Nó không phải để cho nước Mỹ trở nên an toàn hơn, thịnh vượng hơn, hay được tôn trọng và ngưỡng mộ hơn trên toàn thế giới. Và dù Trump có tuyên bố gì trên Truth Social, hay những người ủng hộ trung thành của ông có nói gì đi chăng nữa, thì cuộc chiến cũng không nhằm làm cho Trung Đông ổn định hơn, hoặc thậm chí là bảo vệ Israel trong dài hạn. Continue reading “Cuộc chiến với Iran chỉ là để thỏa mãn cái tôi của Trump”

29/06/1995: Tàu con thoi Mỹ kết nối với trạm vũ trụ của Nga

Nguồn: U.S. space shuttle docks with Russian space station, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1995, tàu con thoi Mỹ Atlantis đã kết nối thành công với trạm vũ trụ Nga Mir để tạo thành vệ tinh nhân tạo lớn nhất từng bay quanh Trái Đất.

Khoảnh khắc lịch sử của sự hợp tác giữa hai chương trình không gian từng là đối thủ này cũng là sứ mệnh không gian có người lái thứ 100 trong lịch sử Mỹ. Vào thời điểm đó, Giám đốc Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA) Daniel Goldin gọi đây là khởi đầu của “một kỷ nguyên mới của tình hữu nghị và hợp tác” giữa Mỹ và Nga. Với hàng triệu người xem trên truyền hình, tàu con thoi Atlantis đã cất cánh từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA ở miền đông Florida vào ngày 27/06/1995. Continue reading “29/06/1995: Tàu con thoi Mỹ kết nối với trạm vũ trụ của Nga”

ASEAN là bên phù hợp nhất để “hạ nhiệt” tranh chấp Thái Lan-Campuchia

Nguồn: Tống Thanh Nhuận, 泰柬边境局势持续紧张，东盟可设定近中远三阶段目标进行斡旋, The Paper, 28/06/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Gần đây, tình hình biên giới Thái Lan-Campuchia liên tục căng thẳng, gây ảnh hưởng tiêu cực kéo dài cho cả hai nước và ASEAN. Hiện tại, quan hệ Thái Lan-Campuchia đang xấu đi và hai bên có những khác biệt lớn trong việc tìm kiếm con đường giải quyết tranh chấp biên giới. Là tổ chức khu vực cốt lõi ở Đông Nam Á, ASEAN có lợi thế độc đáo trong việc làm trung gian hòa giải căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia, cũng như duy trì hòa bình và thịnh vượng trong khu vực. ASEAN đã từng đóng vai trò hòa giải trong việc giải quyết xung đột biên giới Thái Lan-Campuchia trước đây và lần này có thể sẽ tiếp tục phát huy vai trò, góp phần vào việc xây dựng tình hữu nghị, hòa bình và thịnh vượng trong khu vực. Continue reading “ASEAN là bên phù hợp nhất để “hạ nhiệt” tranh chấp Thái Lan-Campuchia”

28/06/1940: Anh công nhận de Gaulle là lãnh đạo Lực lượng Nước Pháp Tự do

Nguồn: Britain recognizes General Charles de Gaulle as leader of the Free French, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, sau khi thiết lập bộ chỉ huy mới ở Anh để đối đầu với chính phủ bù nhìn được thành lập tại Pháp, quê hương ông, Tướng Charles de Gaulle đã được Thủ tướng Anh Winston Churchill công nhận là lãnh đạo của Lực lượng Nước Pháp Tự do, với mục tiêu đánh bại Đức và giải phóng toàn bộ nước Pháp.

Sau này, Churchill đã viết rằng ông xem de Charles de Gaulle là “người của định mệnh.” Continue reading “28/06/1940: Anh công nhận de Gaulle là lãnh đạo Lực lượng Nước Pháp Tự do”

Một nước Mỹ phân tâm là thắng lợi của Bắc Kinh

Nguồn: James Palmer, “A Distracted Washington Is a Win for Beijing”, Foreign Policy, 24/06/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Trung Quốc sẵn lòng rút lui ở Trung Đông để có thể thách thức Mỹ ở những khu vực quan trọng hơn.

Tiêu điểm tuần này: Trung Quốc phản ứng trước các cuộc không kích của Mỹ vào Iran; Tổng thống Đài Loan bắt đầu chuỗi hoạt động diễn thuyết gây tranh cãi; Bản án cho kẻ hiếp dâm hàng loạt tại Anh thu hút nhiều sự chú ý tại Trung Quốc.

Trung Quốc phản ứng trước cuộc xung đột ở Trung Đông

Không có gì bất ngờ khi Trung Quốc lên án cuộc tấn công của Mỹ nhằm vào Iran cuối tuần qua, sau khi đã đưa ra những chỉ trích tương tự nhằm vào Israel hồi tuần trước. Trung Quốc bày tỏ sự ủng hộ đối với một “lệnh ngừng bắn thực sự” giữa Iran và Israel, nhưng khả năng Trung Quốc sẽ cung cấp những khoản hỗ trợ đáng kể cho Iran là rất thấp. Continue reading “Một nước Mỹ phân tâm là thắng lợi của Bắc Kinh”

Thế giới hôm nay: 27/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth cáo buộc giới truyền thông đã quá tin tưởng vào một báo cáo tình báo bị rò rỉ cho rằng không kích của Mỹ vào Iran chỉ khiến chương trình hạt nhân của nước này chậm lại vài tháng. Ông gọi cuộc tấn công là một “thành công lịch sử,” dù không cung cấp nhiều chi tiết. Trước đó, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã tuyên bố chiến dịch này không đạt được gì cả.

Israel được cho là đang tạm dừng cung cấp viện trợ cho miền bắc Gaza trong hai ngày, nhưng vẫn cho phép Tổ chức Nhân đạo Gaza — một nhóm được Mỹ và Israel hậu thuẫn — tiếp tục hoạt động ở miền trung và nam dải Gaza. Việc tạm dừng được đưa ra sau khi thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cáo buộc Hamas đánh cắp hàng viện trợ. Các trưởng tộc địa phương ở Gaza đã bác bỏ cáo buộc này. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/06/2025”

Nền hòa bình mong manh của Trump ở Trung Đông

Nguồn: Gideon Rachman, “Trump’s fragile peace in the Middle East,” Financial Times, 24/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Israel và Iran vẫn là kẻ thù không đội trời chung, nên nhiều khả năng, đây chỉ là một khoảng tạm dừng giao tranh, chứ không phải một nền hòa bình vĩnh cửu.

“Cuộc chiến 12 ngày” có một ý nghĩa nhất định. Bằng cách đặt cho cuộc xung đột giữa Iran, Israel, và Mỹ cái tên đó, Donald Trump đang làm hai việc. Đầu tiên, Tổng thống Mỹ đang cố gắng vạch ra một kết thúc rõ ràng cho cuộc chiến. Thứ hai, ông đang ám chỉ rằng 12 ngày chiến tranh vừa qua là thời điểm tái sắp xếp trật tự cho Trung Đông – tương tự như Cuộc chiến Sáu ngày năm 1967, trong đó Israel đã đánh bại Ai Cập, Syria, và Jordan. Continue reading “Nền hòa bình mong manh của Trump ở Trung Đông”

Tại sao Putin vẫn không muốn ngừng chiến ở Ukraine?

Nguồn: Lawrence D. Freedman, “Why Putin Still Fights,” Foreign Affairs, 18/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Điện Kremlin sẽ chỉ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine khi biết rằng chiến thắng là điều không thể.

Gần 5 tháng đã trôi qua kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bước vào Nhà Trắng với lời hứa sẽ nhanh chóng chấm dứt chiến tranh Ukraine, nhưng cuộc chiến vẫn diễn ra ác liệt như trước. Nga không từ chối ý tưởng đàm phán, nhưng dù Trump đã gạt bỏ khả năng Ukraine gia nhập NATO hoặc được Mỹ đảm bảo an ninh, Tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn chưa đưa ra bất kỳ nhượng bộ nghiêm túc nào để đạt được một thỏa thuận.

Thoạt nhìn, thật khó hiểu lý do tại sao. Cuộc chiến đã bước sang năm thứ tư. Dù gần đây lực lượng Nga đã có những bước tiến nhất định và thường xuyên tấn công các thành phố Ukraine bằng nhiều máy bay không người lái và tên lửa, nhưng họ vẫn còn lâu mới đạt được các mục tiêu cốt lõi của Putin. Nga đã phải gánh chịu tổn thất nặng nề, với khoảng 200.000 thương vong chỉ tính từ đầu năm 2025. Trong khi đó, các đơn vị Ukraine đã tiến hành một số chiến dịch đáng kinh ngạc, bao gồm cuộc tấn công ngoạn mục vào lực lượng máy bay ném bom chiến lược Nga nằm cách xa biên giới hai nước vào ngày 01/06. Họ cũng ngày càng có khả năng sử dụng máy bay không người lái tầm xa để tấn công các mục tiêu quân sự và cơ sở dầu mỏ bên trong nước Nga – theo đó thách thức bất kỳ giả định nào cho rằng Kyiv đã vào đường cùng, hoặc Moscow sắp giành được một bước đột phá quyết định. Continue reading “Tại sao Putin vẫn không muốn ngừng chiến ở Ukraine?”

Thế giới hôm nay: 26/06/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các thành viên NATO đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP vào năm 2035, đúng theo yêu cầu của Donald Trump. Tây Ban Nha từ chối xác nhận mục tiêu này nhưng không chặn nó. Trong một tuyên bố ngắn gọn, các thành viên liên minh tái khẳng định ủng hộ Ukraine và cam kết bảo vệ bất kỳ đồng minh nào bị tấn công. Ông Trump, người từng đặt câu hỏi về Điều 5 của hiệp ước, nói rằng “nếu tôi không đứng về phía NATO, tôi đã không có mặt ở đây.”

Ông Trump tuyên bố các cơ sở hạt nhân của Iran đã bị “xóa sổ” bởi đòn không kích của Mỹ, bác bỏ một báo cáo tình báo bị rò rỉ cho rằng các đợt tấn công chỉ làm chậm chương trình hạt nhân của Iran vài tháng chứ không phá hủy được nó. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nói một cơ sở chuyển đổi hạt nhân tại nhà máy Isfahan của Iran — một bước quan trọng để sản xuất vũ khí — đã bị “xóa sổ.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/06/2025”

26/06/1862: Trận Mechanicsville trong Nội chiến Mỹ

Nguồn: Rebels strike Union at the Battle of Mechanicsville, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, trong Trận Mechanicsville, Virginia, Quân đoàn Bắc Virginia của Tướng Hợp bang miền Nam Robert E. Lee đã tấn công Quân đoàn Potomac của Tướng Liên minh miền Bắc George B. McClellan. Đây là khởi đầu của Trận chiến Bảy ngày. Dù quân Hợp bang đã phải chịu tổn thất nặng nề và không thể đánh bại hoàn toàn quân Liên minh, nhưng trận chiến này đã khiến McClellan hoảng sợ. Trong tuần tiếp theo, Lee đã đẩy quân của McClellan từ ngoại ô Richmond, Virginia, trở về căn cứ của họ bên Sông James. Continue reading “26/06/1862: Trận Mechanicsville trong Nội chiến Mỹ”

Lý do các nước NATO phải nâng mức chi tiêu quốc phòng

Nguồn: “To keep Russia out and America in, NATO must spend more”, The Economist, 19/06/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Tổng thư ký đầu tiên của NATO, Hastings “Pug” Ismay, được cho là đã nói rằng mục đích của liên minh là “ngăn chặn sự bành trướng của Liên Xô, duy trì sự hiện diện của Mỹ và kiềm chế sức mạnh của Đức” (“keep the Soviet Union out, the Americans in and the Germans down”). Ngày nay, không nước nào muốn kiềm chế Đức nữa. Nhưng khi 32 thành viên của NATO tụ họp tại The Hague vào ngày 24 tháng 6, hầu hết đều đồng ý rằng nhiệm vụ thiết yếu ngăn sự bành trướng của Nga vẫn đòi hỏi phải duy trì sự hiện diện của Mỹ. Và điều đó không còn đơn giản nữa. Continue reading “Lý do các nước NATO phải nâng mức chi tiêu quốc phòng”

Đã đến lúc khép lại cơ hội gia nhập NATO của Ukraine

Nguồn: Charles Kupchan, “Close NATO’s Door to Ukraine”, Foreign Affairs,  20/06/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Tổng thống Donald Trump đã trở lại Nhà Trắng với lời hứa sẽ kết thúc cuộc chiến ở Ukraine “trong 24 giờ”. Kể từ đó, chính quyền của ông đã không thể xử lý hiệu quả các nỗ lực ngoại giao nhằm đạt được lệnh ngừng bắn. Trump đã đánh giá thấp quyết tâm của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong việc chinh phục Ukraine và do đó đã không gây áp lực cưỡng chế cần thiết lên Kremlin để ngăn chặn hành động gây hấn đang diễn ra.

Tuy nhiên, giữa những nỗ lực ngoại giao vụng về tại Ukraine, chính quyền Trump đã có một quyết định chiến lược đúng đắn: đã đến lúc đưa việc Ukraine gia nhập NATO ra khỏi bàn đàm phán. Sau nhiều năm hứa hẹn đưa Ukraine vào liên minh, Washington cuối cùng cũng đang thay đổi hướng đi. Vào tháng 2, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tuyên bố rằng “Mỹ không tin rằng việc Ukraine gia nhập NATO là một kết quả thực tế của một thỏa thuận đàm phán”. Continue reading “Đã đến lúc khép lại cơ hội gia nhập NATO của Ukraine”

Nếu Trung Quốc thắng Mỹ trong cuộc đua AI thì sao?

Nguồn: Sebastian Elbaum và Adam Segal, “What If China Wins the AI Race?,” Foreign Affairs, 13/06/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nước Mỹ nên hướng đến chiến thắng, nhưng cũng cần chuẩn bị nếu về nhì.

Các giám đốc điều hành công ty công nghệ, các nhà phân tích an ninh quốc gia, và các quan chức Mỹ dường như đều đồng ý rằng Mỹ phải giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh về AI với Trung Quốc. Vào tháng 10/2024, Cố vấn An ninh Quốc gia của chính quyền Biden, Jake Sullivan, đã cảnh báo rằng Mỹ có nguy cơ “lãng phí vị trí dẫn đầu khó khăn lắm mới giành được” nếu không “triển khai AI nhanh hơn và toàn diện hơn để củng cố an ninh quốc gia.” Và trong một trong những sắc lệnh hành pháp đầu tiên của mình, chính quyền Trump thứ hai đã tuyên bố mục tiêu của họ là “duy trì và nâng cao sự thống trị AI toàn cầu của Mỹ.”

Washington đã theo đuổi một chiến lược hai mũi nhọn trong nỗ lực giành bá quyền công nghệ: hạn chế Trung Quốc bằng cách kiểm soát xuất khẩu các linh kiện công nghệ quan trọng và thúc đẩy đổi mới trong nước đối với các mô hình AI nền tảng. Để đạt được mục tiêu thứ hai, cả hai chính quyền đã theo đuổi một chương trình giám sát có tương đối ít quy định đối với các công ty hàng đầu trong ngành, đầu tư có mục tiêu vào chất bán dẫn và cơ sở hạ tầng năng lượng, đồng thời khuyến khích các cơ quan chính phủ liên bang, đặc biệt là các cơ quan quốc phòng và tình báo, áp dụng AI cho nhiều mục đích khác nhau, từ điều tra dịch bệnh do thực phẩm đến phát hiện gian lận tài chính. Continue reading “Nếu Trung Quốc thắng Mỹ trong cuộc đua AI thì sao?”